Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  justynka1 11.9.2010 (15:17)

  Sztuka, podstawowy składnik kultury. Jeden z zasadniczych sposobów uzewnętrzniania zdolności twórczych człowieka - zespół świadomych działań ludzkich, w wyniku których powstaje przedmiot estetyczny (np. obraz, rzeźba, budowla, film, utwór sceniczny bądź muzyczny), określany mianem dzieła lub dzieła sztuki. Zakres znaczeniowy pojęcia sztuki zmieniał się w ciągu stuleci. XX w. wprowadził w obręb sztuki nowe dziedziny, m.in. film i fotografię, a później rozmaite formy "z pogranicza", np. happening. Zakwestionowano też konstytutywną funkcję piękna w sztuce, eksponując rolę brzydoty jako kategorii estetycznej. Niektórzy teoretycy (np. S.I. Witkiewicz) chcieli ograniczyć zakres sztuki do czystej formy. Istotnym problemem stało się określenie wyróżników sztuki, będące domeną estetyki. Współczesne definicje dopatrują się jej cech swoistych w różnych właściwościach wewnętrznych dzieł, w intencjach artysty, w oddziaływaniu sztuki na odbiorcę. Do bardziej interesujących należy definicja sformułowana przez W. Tatarkiewicza, wg której sztuka jest odtwarzaniem rzeczy, konstruowaniem form bądź wyrażaniem przeżyć, pod warunkiem, że efekt tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania zdolny jest zachwycać, wzruszać lub wstrząsać.
  
  We wszystkich epokach i kulturach istniało pragnienie tworzenia sztuki; powstawały różne kategorie artystów posiadających własne reguły i statuty; instytucje publiczne promowały twórczość, a dzieła sztuki zaczęto gromadzić w muzeach. Nie można przedstawić historii jakiejkolwiek epoki bez odwołania się do sztuki tej epoki, która podobnie jak nauka była niezbędnym i istotnym składnikiem panującego systemu. Kontakty między kontynentami, państwami, regionami nie byłyby tak intensywne, gdyby nie funkcjonowanie sztuki jako potężnego środka komunikowania i wymiany. We wszystkich regionach świata to sztuka nadała postać bóstwom. Mniejszy byłby prestiż państw, gdyby sztuka nie stworzyła odpowiedniej formy dla instytucji państwowych, przedstawiając portrety wielkich protagonistów jako charakterystyczne świadectwa historii. Miasta były jedynie miejscami zamieszkania i pracy, gdyby sztuka nie nadała im tożsamości i nie uczyniła ich tradycji żywą i widoczną. Bez wyobrażeń stworzonych przez sztukę nie byłoby kultu zmarłych.
  
  Sama natura nie stanowiłaby przedmiotu poznania, lecz byłaby jedynie przyczyną istnienia nieuporządkowanych i pomieszanych zmysłów, jeśli nie zostałaby opisana środkami, jakimi posługuje się sztuka - linią, formą, barwą.
  
  Poprzez swój immanentny związek z wartościami uniwersalnymi sztuka pojawiła się jako objawienie boskości, a artystów uważano za ludzi natchnionych, twórców, istoty zawieszone między ziemią a niebiosami. W rzeczywistości sztuka jest wytworem ludzkiej pracy i technik, które stają się coraz bardziej wyrafinowane, lecz w rzeczywistości nie różnią się od tych stosowanych w rzemiośle, dla którego sztuka była poprzez wieki pośrednim i bezpośrednim wzorcem.
  
  Sztuka jest czystą jakością - jej owoce są unikatowe, niepowtarzalne. Związane są z kulturą i techniką czasów, w których powstały, w sensie inwencji twórczej, a nie postępu technicznego. W całej historii sztuka stanowiła metafizyczny element pracy ludzkiej, jej czysty ideał. Artyści byli zawsze interpretatorami i rzecznikami zbiorowości; jeśli ich dzieło przeznaczone było dla tych nielicznych sprawujących władzę, wówczas przedstawiano ich jako wysłanników władzy najwyższej - boskiej. Sztuka w dziejach ludzkości stanowiła łącznik ze sferą pracy, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia spójności organizmu społecznego. Poprzez sztukę wreszcie świat pracy uczestniczył w pewnym sensie w sprawowaniu władzy. Sztuka we wszystkich czasach i miejscach jest ograniczona więzią między percepcją i wyobraźnią: artyści rozmaitych kultur nadali widzialną formę sprawom niewidzialnym, jak symbole, albo znaczenie symboliczne formom widzialnym. Rodzaj wartości, jaką wytwarza sztuka, nazywamy sztuką estetyczną; nie wyklucza ona ani nie neguje wartości materialnej, praktycznej i użytkowej przedmiotów sztuki, ale je pomija, występując jako wartość czysto idealna. Właśnie taka wartość stała się od XVIII w. podstawą w tworzeniu filozofii-estetyki. Współczesna krytyka odrzuca patrzenie na sztukę jako na rezultat niekontrolowanych inspiracji; sztuka jest zawsze i wszędzie wytworem kultury; sztuka jako indywidualny sposób wyrażania siebie i sposób komunikowania interpersonalnego nie została jeszcze zastąpiona innymi wartościami.
  
  Zastanawiając się nad znaczeniem sztuki w życiu człowieka, każdy myślący człowiek przyzna mi rację, że potrzeba istnienia sztuki w życiu jest ogromna. Sztuka jako "namiastka" życia, jako środek osiągania harmonii między człowiekiem a otaczającym go światem - jest to częściowe poznanie istoty sztuki i jej niezbędności. Niestety nawet od najbardziej rozwiniętego społeczeństwa (a noże szczególnie od niego) nie możemy oczekiwać zupełnej i trwałej harmonii człowieka i otaczającego go świata, dlatego sztuka nie tylko w przeszłości lecz nadal pozostaje rękojmią.
  
  W sztuce objawia się stosunek człowieka do świata, a ona zaspakaja różnorodne i zmienne potrzeby ludzi.
  
  
  Czy jest ona niezbędna?
  Zastanówmy się nad tym. Czy można żyć bez sztuki jej piękna i radości jaką sprawia zmysłom i duszy?.
  
  My przyjmujemy zjawisko sztuki jako coś zupełnie normalnego, naturalnego, nie zastanawiając się nad rzeczami oczywistymi: znaczna część ludzi czyta książki, słucha muzyki, chodzi do teatru, kina, ogląda wernisaże, zwiedza zabytki - dlaczego? Jeśli odpowiemy szukają rozrywki to nic nam to nie wyjaśni. Bo dlaczego bawi nas, odpręża i daje pożądaną rozrywkę wczucie się w cudze dzieło i los, utożsamianie się z muzyką i obrazem, z postaciami powieści, sztuki teatralnej, filmu. Może ludzie uciekają z gorszego bytu w lepszy, w przeżycie pozbawione ryzyka? Może człowiek chce być czymś więcej niż tylko samym sobą - dąży do pełni życia, do świata bardziej przejrzystego i sprawiedliwego? To właśnie dzieło sztuki wyzwala nas na pewien czas z "więzów istnienia", neutralizuje różnice społeczne, stwarzając podczas rozkoszowania się dziełem sztuki "zbiorowość ogólnoludzką", bez podziału klasowego, różnic narodowościowych. Jest także niezbędna człowiekowi, aby mógł zrozumieć i zmieniać świat.
  
  Czy w związku z tym, że sztuka od zarania dziejów uczyła, komunikowała, dawała ukojenie i radość, możemy powiedzieć o niej jako "podręczniku życia"?
  
  Czy można mówić o istnieniu podręcznika życia, czy można nauczyć się żyć?. Postawy i jakość życia człowieka to centralny punkt współczesnej edukacji, która wymaga zupełnie nowych i nieznanych dawnej sytuacji wychowawczych. Edukacja coraz częściej utożsamiana jest ze świadomym procesem autorozwoju, rośnięcia człowieka. Obok podstawowych kierunków edukacji, związanych ze zdobywaniem wiedzy z różnych dziedzin, rośnie znaczenie tych dyspozycji psychicznych, których aktywacja może przyczynić się do zintegrowanego rozwoju ludzkiej osobowości, a więc: wyobraźni, dyspozycji twórczych, życia uczuciowego. Tak pojęta edukacja kojarzona jest ze "sztuką życia". O ile do rozszerzenia skali wiadomości przydatne są odpowiednio przemyślane podręczniki o tyle do wzbogacenia ludzkiej osobowości potrzebne są inne źródła i odmienne rodzaje podręczników.
  
  Czy to właśnie nie sztuka w jej szeroko pojętym znaczeniu może służyć jako "podręcznik życia".
  
  Taka właśnie sztuka ma olbrzymią wartość w kształtowaniu człowieka, pisał już o tym wielki niemiecki poeta Johan Wolfgang Goethe "Prawdziwie estetyczną dydaktykę mielibyśmy wtedy, gdybyśmy ukazali naszym uczniom wszystkie wartości estetyczne lub też przedstawili im je w chwili, kiedy osiągają punkt kulminacyjny, a oni sami przejawiają największą wrażliwość. Ponieważ jednak wymagania tego nie można spełnić, przeto największą ambicją publicznego nauczyciela powinno być ożywienie w uczuciach pojęć odnoszących się do zjawisk i w taki sposób, by stali się wrażliwi na wszystko, co dobre, piękne, wielkie i prawdziwe, by przyjmowali to z radością, ilekroć się z tym zetkną. Tym samym podstawowa zasada, na której wszystko się opiera, ożywiłaby w nich bez ich wiedzy i świadomości."
  
  Przydałoby się stworzyć taki podręcznik, który otwierałby umysły i wzbogacał osobowość, który pobudzałby i niepokoił, zmuszał do myślenia, działał na umysł, uczucia i wyobraźnię równocześnie, zaostrzał ciekawość zarówno w stosunku do świata, jak i samego siebie, wymagał samodzielności, krytycyzmu, wrażliwości, towarzyszył samokształceniu i samopoznaniu człowieka.
  
  Czy nie uzasadnione jest określenie sztuki właśnie takim "podręcznikiem życia".
  
  Już od bardzo dawna budziła zainteresowanie rola sztuki w "kształtowaniu ludzkich dusz" czy też "kierowaniu duszami", dopiero w naszym czasach pojawiły się próby określenia i urzeczywistnienia wychowania przez sztukę. Wiąże się to z poszukiwaniem takich środków wychowania, które inspirowałyby dyspozycje człowieka integralnego a także z uwydatnianiem właśnie takiej koncepcji wychowania człowieka bo przecież sztuka to jeden z podstawowych elementów tego świata. Mówiąc o wychowaniu mamy na myśli zarówno proces kształcenia kultury estetycznej człowieka, wyrabianie dobrego smaku, umiejętności oceny i rozumienia zjawisk estetycznych czyli "wychowanie do sztuki", oraz proces kształtowania osobowości w zakresie moralnym i intelektualnym. Wychowanie przez sztukę to także inspirowanie postaw i dyspozycji twórczych, wyzwalanie ekspresji i wyobraźni, tak bardzo potrzebnych współczesnemu człowiekowi.
  
  Przenikanie sztuki do treści życia codziennego stanowi podstawę tak pojętego wychowania, zarówno w sytuacjach zaplanowanych i programowych jak i spontanicznych, prowokowanych przez samą obecność sztuki. Jest to wychowanie określane mianem edukacji permanentnej, nie związane z jednym tylko okresem wieku. Całożyciowy proces edukacyjny, indywidualnie i społecznie zintegrowany, obejmuje wszystkich ludzi i każdego pojedynczego człowieka, jako "instrument" wychowawczy, może docierać do życiowych sytuacji coraz większej liczby ludzi, a równocześnie obejmować swoim stymulującym oddziaływaniem wszystkie etapy jednostkowego życia.
  
  Przeżywanie sztuki to proces otwarty, cenny na każdym kolejnym etapie rozwoju człowieka, zaspakajający, a równocześnie rozwijający wciąż nowe potrzeby. Nigdy nie można stwierdzić, że człowiek został już w pełni przez sztukę wychowany, bo właśnie nieskończone bogactwo jej wartości nieustannie rozszerza zakres danych człowiekowi doświadczeń: od okresu przedszkolnego zdominowanego przez swobodną ekspresję i zintegrowane przeżycia uczuciowo - wyobrażeniowo - poznawcze aż po "trzeci wiek", który nieraz właśnie w sztuce odnajduje nowe blaski trudnego życia. Mamy wtedy do czynienia z osobistą samoedukacją człowieka, sztuka bowiem towarzyszyć może nieustannie jego wędrówce przez życie.
  
  W nowej reformie oświaty za mały jednak nacisk położono na przedmioty pomagające dzieciom, młodzieży poznać i zrozumieć otaczający ich świat. Idea integracji przedmiotów artystycznych - muzyki, plastyki w blok przedmiotowy "sztuka" jest słuszna, lecz ilość godzin przydzielona na oba przedmioty zbyt mała. Przecież to właśnie wychowanie estetyczne, łączy różne aspekty wiedzy o rzeczywistości, sprzyja poznaniu całkowitemu, także zrozumieniu złożonych zjawisk sztuki i kultury we wzajemnych związkach. Uczniowie nie zdają sobie sprawy, że odrębne dziedziny wiedzy jak muzyka, plastyka, literatura mogą łączyć wspólne źródła inspiracji, estetyczne założenia, treści, funkcje, elementy formy, struktury. Psycholodzy twierdzą, że to właśnie twórczy kontakt ze sztuką, różnorodność artystycznych działań, operowanie symbolicznym językiem różnych dziedzin sztuki sprzyja integracji (na różnych poziomach) sfery emocji, intuicji z intelektualnym stosunkiem do świata, myślenia obrazowego z myśleniem symbolicznym, logicznym, abstrakcyjnym.
  
  W edukacji estetycznej najważniejsze jest to by kształcić i rozwijać wyobraźnię, twórcze myślenie, elastyczność aparatu percepcji, a przy tym stwarzać szansę zainteresowania sztuką każdemu uczniowi.
  
  Tak jak nadmieniłam wcześniej rola sztuki w życiu każdego człowieka jest ogromna, tylko nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, uświadamia to sobie.
  Od narodzin do późnej starości człowiek obcuje z różnorodnymi częściami sztuki, kultury. Jest ona wszechobecna. I na pewno może służyć za "podręcznik życia". Reasumując rolę i zadania jakie stoją przed sztuką możemy śmiało powiedzieć, że:
  - Sztuka dostarcza człowiekowi satysfakcji estetycznej potrzebnej do istnienia i rozwoju. Brak tej satysfakcji prowadzi do trwałych zaburzeń psychicznych i staje się przyczyną nerwic. Jej zaspokojenie może wywoływać efekty terapeutyczne, a z pewnością przywraca równowagę psychiczną na wyższym osobowo poziomie.
  - Doświadczenie estetyczne ma charakter dwoisty, z jednej strony jest doświadczeniem autonomicznym i samowystarczalnym, zapewniającym pełną satysfakcję, może jednak - i to jest jego kształcące znaczenie - wzbogacać człowieka o nowe jakości życia, o nowe wymiary człowieczeństwa.
  - Sztuka stanowi podstawę myślenia w sposób osobisty, niedyskursywny, jest źródłem wiedzy, zwłaszcza w zakresie norm, ideałów i treści humanistycznych.
  - Sztuka czyni człowieka twórczym i otwartym, kształtuje nie tylko wiedzę osobistą, lecz także "inteligencję jakościową" Stanowi podstawowy środek estetycznej edukacji.
  - Uwzniośla nasze życie
  - Służy zaspokajaniu potrzeb twórczych
  - Wzbogaca świat
  - Jest ucieczką od codziennego życia i kompensuje jego braki
  - Jest sposobem na życie
  - Jest obrazem i interpretacją świata
  - pogłębia tożsamość narodową
  - wyznacza ciągłość Narodowych wartości
  - stanowiła i stanowi źródło patriotycznych nadziei
  - utrwala piękno ojczystego języka
  - dźwiękami kształtuje wzniosłe uczucia i wzruszenia
  - obrazami dziejów inspirowała narodową wyobraźnię
  - dzieła poetów, pisarzy, malarzy, muzyków składały się na treść narodowego sumienia
  - umożliwia konkretne widzenie rzeczywistości
  - ułatwia przyswojenie wiadomości na temat wydarzeń historycznych
  - wzbogaca wiedzę osobistą
  - uczy postaw moralnych
  - pozwala odpocząć - zrelaksować się
  - pomaga zrozumieć drugiego człowieka
  - pomaga poznać samego siebie, pokłady własnej podświadomości
  - stanowi źródło własnych doświadczeń
  - wzbogaca człowieka
  - otwiera umysł
  
  Można by pisać długo i bardzo dużo na temat obecności, roli, znaczenia i zadań jakie ma sztuka w życiu każdego człowieka, ale myślę, że wymieniłam choć część tych najważniejszych.
  
  Obecnie żyjemy w czasach działania, techniki, konkretów, egoizmu, bezduszności, przejawów agresji i pędu za dobrami materialnymi. Gdzieś po drodze ludzkość zgubiła tak istotne dla prawdziwego człowieczeństwa idee humanitaryzmu, piękna, dobroci i życia w zgodzie z naturą, z samym sobą. Dlatego my, nasze pokolenie, nauczyciele musimy podjąć wysiłek uwrażliwienia młodego pokolenia na sprawy duchowe, musimy pobudzić ich wrażliwość, otworzyć na wartości, a sami zdjąć maskę obojętności. Dobrym "podręcznikiem" służącym temu celowi może być właśnie sztuka. Oczywiście nie znajdziemy w niej gotowych wzorców, "recept" na życie, ale możemy uczynić je wartościowszym, poruszyć, i wg Słów C. K. Norwida
  
  "iść przez świat, przez uczuć zwariowaną dramę..."
  
  Bo to nie prawda, że ludzie dnia dzisiejszego są straceni, bo cechuje ich cynizm, praktyczność, niewrażliwość, brak wyobraźni. To ich współczesna maska, barwa ochronna nałożona w świecie pełnym brutalności i znieczulicy społecznej.
  
  "My z drugiej połowy XX wieku
  rozbijający atomy zdobywcy księżyca
  wstydzimy się
  miękkich gestów
  czułych spojrzeń
  ciepłych uśmiechów
  Kiedy cierpimy
  Wykrzywiamy lekceważąco wargi
  Kiedy przychodzi miłość
  Wzruszamy pogardliwie ramionami
  Silni cyniczni
  Z ironicznie zmrużonymi oczami
  Dopiero późną nocą
  Przy szczelnie zasłoniętych oknach
  Gryziemy z bólu ręce
  Umieramy z miłości"
  Małgorzata Hillar
  
  Pozwólmy sobie i innym okazywać uczucia, nauczmy się rozumieć siebie i innych, popatrzmy w przeszłość na dzieła wielkich twórców i razem z nimi, ich sztuką uczmy się człowieczeństwa.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie