Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  puczi967 10.6.2010 (21:14)

  Ryby to wodne kręgowce zmienno cieplne oddychające skrzelami. Pojawiły się po raz pierwszy w okresie syluru, ale paleontolodzy nie rozstrzygnęli definitywnie czy przekształciły się one pierwszych pancernych bezkręgowców - Ostrakodermy, czy rozwinęły się obok nich niezależnie.
  
  Pewne jest, iż do środowiska lepiej przystosowane były uzbrojeniem jamy gębowej i narządami oddechowymi w postaci skrzel opartych o łuki chrzęstne lub kostne. Pierwsze ryby zamieszkiwały prawdopodobnie zbiorniki słodkowodne, a w dewonie spotyka się po raz pierwszy formy morskie, o czym świadczą znalezione pozostałości, najczęściej w formie łusek, płytek, zębów, a rzadko całych szkieletów. Ciało ryb dzieli się na głowę , tułów i ogon. Charakterystyczną cechą ryb jest brak szyi. Granica między głową a tułowiem przebiega w miejscu ostatniego otworu skrzelowego lub stanowi ją nasada płetwy odbytowej.
  Na głowie występują dwa otwory nosowe ,najczęściej ślepo zakończone, które mogą być położone po stronie brzusznej lub grzbietowej. U niektórych ryb poza wymienionymi otworami występują tryskawki –małe zewnętrzne otwory skrzelowe. Z boku głowy umieszczona jest para oczu oraz 4-6 otworów skrzelowych.
  
  Tułów może być pokryty pancerzem kostnym, płytkami kostnymi lub najczęściej, u form obecnie żyjących łuskami.
  
  Łuski plakoidalne skórne, bardzo ostre i sztywne , w kształcie zębów, stanowią świetną ochronę dla ciała , wraz z wiekiem ryb ich liczba rośnie.
  Występują np. u Rekina
  
  Łuski ganoidalne mają kształt rombów, ułożone są w rzędy, ściśle do siebie przylegając. Pokryte są cienką warstwą szklistej ganiony. Występują u Leszcza.
  
  Łuski ktenoidalne jest to odmiana łusek elastycznych o kształcie prostokątnym, o ząbkowanych lub falistych przednich i tylnych brzegach. Występuje u Okonia.
  
  Łuski cykloidalne są odmiana łusek elastycznych o kształcie okrągławym i gładkich brzegach. Występują np. u karpia.
  
  Łuski pełnią funkcje ochronną. Tworzą na ciele ryby pewnego rodzaju pancerz, który w znacznym stopniu zmniejsza możliwość zranienia a także utrudnia atakowanie zwierzęcia przez pasożyty zewnętrzne. Ponadto łuski pomagają rybie w pokonywaniu oporu wody przez zmniejszanie tarcia.
  
  Ciało Ryby pokrywa skóra, której rolę ochraniającą znacznie zwiększają łuski oraz liczne jednokomórkowe gruczoły ślinowe. Śluz pomaga również w pokonywaniu oporu wody. Skóra chroni ciało przed urazami mechanicznymi jak również przed wnikaniem czynników chorobotwórczych, ponadto bierze udział w procesie wymiany gazowej, wydalania oraz osmoregulacji. Jest ubarwiona dzięki obecności komórek barwnikowych – Chromatoforów. Ubarwienie może być maskujące, ostrzegające, odstraszające czy dezorientujące wroga.
  
  
  
  Na tułowiu znajdują się płetwy umożliwiające rybom sprawny ruch w wodzie. Pełnią one różne funkcje:
  
  * Sterownicze
  * Utrzymują równowagę ciała
  * Pozwalają na pływanie w przód i tył
  * Pozwalają na zatrzymywanie się w miejscu
  * Umożliwiają prawidłowe położenie ciała
  
  Pewne gatunki ryb mają olbrzymie płetwy piersiowe, dzięki którym mogą odbywać loty ślizgowe ponad wodą. Płetwy brzuszne samców rekinów i płaszczek przekształcone są w swoiste narządy kopulacyjne, zwane miksipterygiami. Natomiast narządy kopulacyjne samców z rodziny piękniczkowatych, czyli tzw. gonopodia, utworzone są z przekształconej płetwy odbytowej. U łososiowatych, kąsaczowców i niektórych sumowców występuje dodatkowa płetwa, zwana płetwą tłuszczową. Ma ona różną wielkość, położona jest między płetwą grzbietową a ogonową i pozbawiona jest zazwyczaj promieni.
  
  1. Płetwa grzbietowa – nieparzysta - wraz z płetwą odbytową pełni funkcję steru umożliwiającego nagłe zmiany kierunku ruchu.
  
  2. Płetwa tłuszczowa – nieparzysta - zwykle nie posiada promieni, jej funkcja nie została jeszcze poznana.
  
  3. Płetwa ogonowa – nieparzysta - u większości gatunków jedna, niekiedy są dwie. Pełni funkcję napędową ryby.
  
  4. Płetwa odbytowa – nieparzysta - umieszczona pomiędzy odbytem, a ogonem. Jest zazwyczaj zbudowana z promieni miękkich a pierwszy promień czasami jest przekształcony w ostry kolec.
  
  5. Płetwa piersiowa – parzysta - umieszczona na brzuchu ryby, jej pozycja względem płetw piersiowych oraz położenie (przesunięcie do przodu lub do tyłu) jest cechą charakterystyczną. Płetwy te służą do utrzymywania równowagi i zmiany kierunku.
  
  6. Płetwa brzuszna – parzysta - położona za pokrywami skrzelowymi, na różnych wysokościach, u większości gatunków służy do utrzymywania wybranej pozycji ciała, u niektórych do kroczenia po lądzie, a u ryb latających umożliwia wykonywanie lotów ślizgowych ponad powierzchnią wody.
  
  * Ciekawostka
  W miarę wzrostu ryby, łuski również powiększają swoją powierzchnię. Oglądając łuskę pod światło czy pod lupą można zauważyć koncentrycznie ułożone warstwy na przemian jasne i ciemniejsze. Zimą łuski przyrastają wolniej i utworzona warstwa jest ciemniejsza. Wiosną i latem łuski rosną szybciej i warstwa jest wtedy jaśniejsza. Układ warstw pozwala określić wiek ryby.
  
  Kształt ciała
  
  Ryby cechuje olbrzymia różnorodność kształtów, związana głównie ze znacznym zróżnicowaniem zajmowanego środowiska oraz trybem życia, jaki dany gatunek prowadzi. Większość ryb żyjących w toni wodnej czy też wodach szybko płynących ma opływowy, torpedowaty kształt ciała, jak np. tuńczyk. Taką sylwetkę określamy jako Hydrodynamiczną. Natomiast spokojne wody jezior, z bogato porastającą dno roślinnością, zamieszkują ryby o ciele bocznie spłaszczonym takie jak np. leszcz czy płoć. Nie są to wytrwali i szybcy pływacy, ale bardzo zwrotni. Ryby przydenne charakteryzują się spłaszczeniem ciała np. flądra. Jeszcze inne mają ciało wydłużone np. węgorz czy murena, lub kuliste jak nadymki albo najeżki, czy też nietypowego kształtu jak konik morski.
  
  
  
  
  Układ szkieletowy
  
  Szkielet stanowi miejsce przyczepu mięśni, ochrania narządy wewnętrzne oraz bierze udział w ruchu. Szkielet ryby kostnoszkieletowej, jak sama nazwa wskazuje, jest kostny. Składa się ze szkieletu osiowego(elastycznego kręgosłupa połączonego z czaszką) , szkieletu pasów oraz szkieletu płetw.
  
  CZASZKA ryb kostnoszkieletowych zbudowana jest z wielu kości i połączona nieruchomo z kręgosłupem. Szkielet czaszki składa się z mózgoczaszki, okrywającej mózg oraz trzewioczaszki zbudowanej z łuków skrzelowych. Zakłada się, że pierwsza para łuków skrzelowych przekształca się w szczęki. Druga para łuków tworzy chrząstkę lub kość gnykowo-żuchwową, podtrzymującą szczęki. Szkielet pozostałych łuków skrzelowych jest oparciem dla skrzel.
  
  KRĘGOSŁUP zbudowany z wielu kręgów, dzieli się na dwie części –tułowiową i ogonową. Każdy krąg składa się trzonu , łuków i wyrostków kręgowych.
  
  Między trzonami kręgów zachowane są resztki struny grzbietowej. W części tułowiowej do kręgów przytwierdzone są żebra, ochraniające z góry i z boków jamę ciała. Czyli skostnienia międzymięśniowe.
  
  SZKIELET PŁETW parzystych wspiera się na pasach barkowym i miednicowym. Pas barkowy składa się z parzystych kości :
  - krucznych
  - łopatek
  - kości skoblowych.
  
  Zrośnięty z mózgoczaszką, stanowi oparcie dla płetw piersiowych. Z kolei pas miednicowy nie jest związany z kręgosłupem. Tworzą go dwie zrośnięte kości bezimienne, luźno ułożone w mięśniach brzusznych ryby.
  
  PŁETWY to fałdy skórne rozpięte na kostnych promieniach. Występują jako płetwy nieparzyste(grzbietowa, ogonowa, odbytowa) i płetwy parzyste (piersiowe i brzuszne). Do lokomocji służy głównie płetwa ogonowa i , w niewielkim stopniu, płetwy piersiowe i brzuszne. Płetwy parzyste odgrywają role przy sterowaniu i powolnym przemieszczaniu się ryby ku przodowi. Wraz z płetwami nieparzystymi pozwalają na zachowanie równowagi oraz hamowanie. Płetwy grzbietowa i odbytowa pomagają w nagłej zmianie kierunku. Ogólnie zdolność manewrowania jest związana bezpośrednio z budową, kształtem i rozmieszczeniem wszystkich płetw. RYS. VIII.12
  
  MIĘŚNIE. Zebrane w pasma (miomery) oddzielone przegrodami tkanki łącznej (mioseprami).Metameryczne ułożenie mięśni pozwala rybie na swobodne wygięcie ciała. U szybkich ryb liczba miomerów widocznych na przekroju poprzecznym dochodzi do kilkunastu, u ryb powolniejszych może ich być zaledwie kilka.
  
  
  Charakterystyka układów
  
  Układ pokarmowy – rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej. Gardziel, przebita pięcioma parami szczelin skrzelowych, przechodzi w krótki przełyk, rozszerzający się żołądek. Za żołądkiem znajduje się jelito cienkie, jelito grube i odbyt. Do przedniej części jelita cienkiego, zwanej dwunastnicą, uchodzą przewody dwóch gruczołów trawiennych – trzustki i wątroby.
  
  Ryby nie drapieżne (np. karpiowate) mogą w ogóle nie mieć wyróżnionego żołądka, trawienie przebiega u nich w jelicie, które jest odpowiednio dłuższe.
  
  Układ oddechowy- tworzą skrzela zamknięte w jamie skrzelowej, która zapewnia im ochronę oraz skuteczny przepływ wody. Skrzela osadzone są na łukach skrzelowych po obu stronach gardzieli. Od każdego łuku odchodzą dwa rzędy bogato unaczynionych listków skrzelowych. Mieszczące się na listkach drobne fałdy to blaszki skrzelowe, zwiększające powierzchnie oddechową. Pokrywy skrzelowe działają jak pompa ssąco-tłocząca, utrzymując jednokierunkowy przepływ wody – od jamy gębowej do jamy skrzelowej.
  Pęcherz pławny jest narządem hydrostatycznym. Jego główną rola jest usprawnienie pływania – zmiana ciężaru właściwego ciała ryby, co pomaga jej w zmianie głębokości. U licznych gatunków pełni on funkcje przekazywania fal dźwiękowych do błędnika oraz jako stanowi dodatkowy narząd oddechowy.
  
  Układ krwionośny – krew krąży w ciele ryby kostnoszkieletowej w układzie zamkniętym, pompowana dzięki pulsującej pracy serca zbudowanego z zatoki żylnej, przedsionka i komory. W sercu ryby znajdują się zastawki (w postaci błonek), pozwalające na ruch krwi tylko w jednym kierunku. Krew przepływającą przez serce jest krwią nieutlenowaną.
  
  Układ wydalniczy – zbudowany jest z parzystych nerek i moczowodów. Nerki usuwają zbędne i szkodliwe produkty przemian materii. Istotnym problemem związanym z przebywaniem ryb w środowisku wodnym jest regulacja ciśnienia osmotycznego, czyli utrzymywanie właściwego stężenia jonów w płynach ustrojowych. Usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemian materii jest zróżnicowane w zależności od środowiska, w jakim bytuje ryba.
  
  *Ciekawostka
  Ryby żyjące w wodzie morskiej stale tracą wodę, ponieważ stężenie soli w wodzie jest większe niż w płynach ustrojowych ryby. W celu odzyskania utraconej wody ryby piją wódę morską a nadmiar soli (Na­­­­­­­­­­­­­­­, K , Cl) usuwają przez skrzela. W mniejszym stopniu w usuwaniu soli uczestniczy skóra, nerki lub gruczołowy schyłek jelita. W porównaniu ze słodkowodnymi rybami kostnoszkieletowe ryby morskie wytwarzają bardzo mało moczu – kilkanaście, lub kilkadziesiąt razy mniej, broniąc się w ten sposób przed utratą wody.
  
  Inaczej jest u ryb słodkowodnych. Organizm ich zawiera elektrolity w wyższym stężeniu niż otaczająca je woda. Choć nie piją wody, mimowolnie przedostaje się ona do organizmu skrzelami i częściowo przez skórę. W obronie przez pęcznieniem i pęknięciem ryby usuwają nadmiar wody, głównie przez nerki, bilans soli mineralnych wyrównują przez wychwytywanie z wody brakujących jonów. Zadanie to spełniają komórki solne skrzeli oraz skóra.
  
  Układ nerwowy – zbudowany jest z 5 odcinków, jest dobrze rozwinięty. Odśrodkowy układ nerwowy składa się z mózgu i rdzenia kręgowego. Najlepiej rozwiniętymi odcinkami mózgu są : śródmózgowie, w którym znajdują się ośrodki wzrokowe, móżdżek, będący ośrodkiem równowagi, oraz rdzeń przedłużony. U wielu ryb dobrze rozwinięte kresomózgowie i płaty węchowe. Rdzeń przedłużony przechodzi w rdzeń kręgowy, który w porównaniu z wielkością mózgu jest duży. Od mózgu odchodzi 10 par nerwów czaszkowych. Do najważniejszych narządów zmysłu związanych z przebywaniem w środowisku wodnym należy linia boczna. Narząd ten, będący mechanoreceprotem, dostarcza rybie informacji o kierunku i sile prądów wodnych, o zmianie ciśnienia, informuje o poruszających się obiektach, a także ułatwia omijanie przeszkód.
  Ryby, choć mają rozwinięty narząd wzroku, są krótkowzroczne. Oczy ryb kostnoszkieletowych nie są osłonięte powiekami. Stale obmywane wodą, nie maja gruczołów łzowych. Wielkość źrenicy jest u większości ryb niezmienna, ale istnieje zdolność akomodacji. Soczewka częściowo wystaje poza źrenicę i dzięki temu oko ma szeroki kąt widzenia, dochodzący do 180. Rekompensuje to rybie brak ruchomej szyi.
  
  Zmysły słuchu i równowagi mieszczą się w błędniku błoniastym. Ryby, które mają połączenia kostne błędnika z pęcherzem pławnym, na przykład karpie i sumy, słyszą znacznie lepiej (w zakresie 5000- 13 000 Hz). Ryby, które nie mają takiego połączenia błędnika, słyszą znacznie gorzej, bo jedynie w zakresie 400-800 Hz.
  
  Układ rozrodczy
  
  Ryby w większości są rozdzielnopłciowe. U wielu gatunków zaznacza się dymorfizm płciowy, przejawiający się między innymi długością płetw. Znaczna większość ryb to gatunki jajorodne, np. ciernik, węgorz czy karp, u których zapłodnienie jest zewnętrzne. Ryby te przystępują do tarła w miejscu rozrodu, zwanym tarliskiem. Samice składają wielką liczbę jaj (ikrę), która jest polewana spermą, czyli mleczkiem, przez samca. Nieliczne gatunki są jajożyworodne. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne (np. mieczyki, gupiki) .Samice ryb żyworodnych maja narząd kopulacyjny powstały z części przekształconej płetwy odbytowej.
  
  
  
  Znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka
  
  Ryby stanowią bardzo ważny element środowiska przyrodniczego. Będąc konsumentami, same są jednocześnie pokarmem dla wielu zwierząt wodnych i żyjących w pobliżu wody. Jako roślinożercy, drapieżcy , planktonożerny lub mułożercy stanowią ważne ogniwo w wielu łańcuchach pokarmowych i obiegu substancji organicznych w zbiornikach wodnych. Żyją w symbiozie z wieloma organizmami , na przykład błazenka z ukwiałem . Ryby są żywicielami pośrednimi bądź ostatecznymi dla wielu pasożytów, np. szczupak, okoń i łosoś są żywicielami tasiemca bruzdogłowca szerokiego.
  
  Ryby mają duże znaczenie w gospodarce dla człowieka szczególnie w przemyśle spożywczym, dostarczając cennego mięsa spożywanego w stanie świeżym, mrożonym, suszonym, wędzonym oraz w różnych konserwach. Dzięki zawartości łatwo strawnego białka oraz żelaza, fosforu, wapnia, witamin, ryby mają dużą wartość odżywczą. Gatunki niejadalne oraz wszelkie odpady rybne – jak kości, głowy, tłuszcz – przetwarzane są na mączkę rybną służącą jako pokarm dla zwierząt gospodarskich oraz używaną do nawożenia pól uprawnych, ponadto przerabiane są na oleje stosowane jako smary lub do wyrobu mydła. Należy tu wspomnieć o tranie, wysokokalorycznym ciekłym tłuszczu bogatym w witaminy A i D, otrzymywanym głównie z wątroby dorsza, a stosowanym skutecznie przeciw krzywicy, oraz cennym kawiorze, dostarczanym przez niektóre gatunki ryb, głównie jesiotrowate. Nic więc dziwnego, że rybołówstwo na całym świecie jest bardzo rozwinięte, a konsumpcja ryb bardzo duża. Niektóre ryby wykorzystywane są jako czułe wskaźniki stanu czystości wód (bioindykatory), np. pstrąg potokowy, strzebla potokowa czy sieja. Stanowią one także dobry obiekt do obserwacji i badań laboratoryjnych. Warto także powiedzieć, ze dla wielu ludzi hodowla ryb akwariowych jest pasją, źródłem dumy i satysfakcji.
  
  Na tle pozostałych gatunków kręgowców jest ich najwięcej.
  
  
  Myślę , że się przyda :)

  Załączniki

  • chrakterystyka_ryb_004.jpg (20 KB)

  • pletwy.jpg (16 KB)

  • szkielet.jpg (30 KB)

  • budowa_kregow.jpg (13 KB)

  • uklad_oddechowy.jpg (23 KB)

  • uklad_krwionosny.jpg (19 KB)

  • diagram.jpg (9 KB)

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie