Treść zadania

Wykonaj zadania w karcie pracy zamieszczonej pod notatką.

Typy zdań złożonych współrzędnie
1. łączne
Wypowiedzenie złożone współrzędnie łączne rozpoznajemy:
• po tym samym wykonawcy czynności
– Majka odrobi lekcje i pójdzie do koleżanki.
– Michał jest zdolny i uczy się dobrze.
• lub po tym, że zapisane w takich zdaniach czynności odbywają się niezależnie od siebie w tym samym czasie lub miejscu, np.
– Spacerowałem po mieście a Majka oglądała wystawy sklepów.
– Z jednej strony boiska dziewczyny rozmawiały, a z drugiej strony chłopcy grali w piłkę.
• Treść pierwszego zdania łączy się z treścią zdania drugiego, najczęściej za pomocą spójników: i, oraz, a, ani, ni, jak również, tudzież, zarazem, także, np.
. 1 2
Czytam książkę i słucham muzyki.
. 1 i 2
Wykres: ___________ ….. ___________
. 1. zdanie składowe 2. zdanie składowe
Zdania leżą na tym samym poziomie, co pokazuje, że nie są od siebie zależne.

2. rozłączne
• Wypowiedzenie złożone współrzędnie rozłączne rozpoznajemy po tym, że w zdaniach takich mówi się o czynnościach, które się wzajemnie wykluczają (nie mogą istnieć jednocześnie).
• To znaczy, że wykonawca czynności może i wykonuje tylko jedną z nich.
– Arek po przyjściu ze szkoły idzie na spacer z psem lub czyta gazety.
– Wieczorem będę oglądał film albo pójdę do kolegi.
– Idziesz z nami do kina czy zostajesz w domu?
– Idziesz, czy zostajesz?
Treść pierwszego zdania wyklucza treść zdania drugiego; najczęściej zdania składowe
połączone są spójnikami: albo, lub, czy, bądź, np.
. 1 2
. Czytam książkę albo słucham muzyki.
. 1 albo 2
Wykres: ___________ < ….. > ___________
. 1. zdanie składowe 2. zdanie składowe

3. przeciwstawne
• Wypowiedzenie złożone współrzędnie przeciwstawne rozpoznajemy po tym, że treści zdań przeciwstawiają się sobie. Oznacza to, że mogą być w nich przeciwstawione różne osoby, cechy czy czynności.
– Wyszedłem wcześnie z domu, ale spóźniłem się do szkoły.
– Ty się śmiejesz, a jej jest przykro.
– Pokój Maćka jest mały lecz niezwykle przytulny.
– W Krakowie świeci słońce, natomiast w Warszawie pada deszcz.
– Dziewczęta były zmęczone, ale nie chciały zakończyć meczu.
– Ranek był bardzo chłodny, zaś wieczór okazał się bardzo ciepły.
• Treść pierwszego zdania przeciwstawia się treści zdania drugiego.
• Najczęściej zdania składowe są połączone spójnikami: ale, lecz, a, jednak, zaś, natomiast

. 1 2
Nauczyłam się, ale dostałam dwóję.
. 1 ale 2
Wykres: ___________> ….. <___________
1. zdanie składowe 2. zdanie składowe
Strzałki rysowane „do siebie” uwydatniają przeciwstawność znaczeniową zdań składowych.

4. wynikowe
• Wypowiedzenie złożone współrzędnie wynikowe rozpoznajemy po tym, że treść zdania drugiego wynika z treści zdania pierwszego.
– Lubię fantastykę, więc pójdę do kina na „Władcę Pierścieni”.
– Byłem chory, dlatego nie mogłem przyjść do szkoły.
– Kościół był w remoncie, toteż nie mogliśmy go zwiedzić.
– Mamy wszystko przygotowane, zatem możemy zaczynać zawody.
– Chmurzy się, możemy zatem spodziewać się burzy.
• W tego typu zdaniach zdania składowe najczęściej są połączone spójnikami: więc, zatem, toteż, dlatego, np.
. 1 2
Nauczyłam się, więc dostałam piątkę.
. 1 więc 2
Wykres: ___________ > ….. > ___________
. 1. zdanie składowe 2. zdanie składowe
Uwaga!
• Zdania złożone współrzędnie nie muszą być połączone spójnikiem. Mówimy wówczas o łączności bezpośredniej.
• Przecinka nie stawiamy przed spójnikami: i, oraz, albo, lub, ni, ani, bądź, tudzież,
!!! z wyjątkiem sytuacji, w których dany spójnik się powtarza, np.
Albo wybiorę się na spacer, albo pójdę do kina.
• Pamiętaj, że wykresy zdań składowych w zdaniu złożonym współrzędnie należy rysować na tym samym poziomie!

KARTA PRACY
Dokończ podane zdania złożone, nazwij ich rodzaje i sporządź wykresy i nazwij ich rodzaj:
a) Ada mnie nie zauważyła, toteż.......
b) Możesz napisać do niej list, ale.......
c) Wspólnie zrobimy zadania z matematyki oraz...
d) Obejrzę ten program lub......
Ułóż 6 różnych zdań złożonych i narysuj ich wykresy.