Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  audi170 25.5.2010 (15:42)

  Krzysztof Pankiewicz
  
  Malarz, scenograf, reżyser. Urodził się 16 września 1933 roku w Pruszkowie. Zmarł 15 grudnia 2001 roku w Warszawie.
  
  Od 1950 roku studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Po uzyskaniu absolutorium porzucił jednak ten kierunek. W 1952 roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dwa lata później przeniósł się do Krakowa. Kontynuował tam naukę w Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Scenografii i Malarstwa pod kierunkiem profesora Karola Frycza. W 1958 roku za projekt scenograficzny do "Caliguli" Alberta Camusa otrzymał dyplom z odznaczeniem.
  
  W teatrze debiutował jeszcze w czasie krakowskich studiów. W 1956 roku w Teatrze Młodego Widza w Krakowie przygotował oprawę scenograficzną do "Osobliwego zdarzenia" Carla Goldoniego w reżyserii Zofii Mysłakowskiej. Zanim obronił dyplom ze scenografii zrealizował trzy kolejne premiery, m.in. "Tramwaj zwany pożądaniem" Tennessee Williamsa w reżyserii Janusza Warmińskiego na scenie warszawskiego Teatru Ateneum (1958). Odtąd współpracował z wieloma teatrami w kraju, m.in. ze scenami warszawskimi - Teatrem Powszechnym, Teatrem Klasycznym, Teatrem Ziemi Mazowieckiej, Teatrem Narodowym, Teatrem Polskim, a także z Teatrem Polskim w Poznaniu, krakowskim Teatrem im. Słowackiego, Teatrem im. Norwida w Jeleniej Górze, Teatrem Śląskim w Katowicach i Teatrem Nowym w Łodzi. Pankiewicz tworzył oprawy plastyczne do przedstawień operowych i baletowych, pracował m.in. w Operze im. Moniuszki w Poznaniu, Teatrze Wielkim w Warszawie i Teatrze Wielkim w Łodzi. Scenografie Pankiewicza do przedstawień muzycznych projektowane były do muzyki, która stawała się tutaj podstawowym punktem odniesienia. Pod koniec lat 50. twórca związał się z Wrocławskim Teatrem Pantomimy Henryka Tomaszewskiego, z którym przygotował m.in. "Pozamieniane głowy" wg Thomasa Manna (1959), "Woyzecka" Georga Büchnera (1960), "Wejście w labirynt" (1960), "Gabinet osobliwości" (1960) i "Minotaura" (1964). Realizował także projekty scenograficzne do baletów Conrada Drzewieckiego, m.in. do "Tempus Jazz 67" Jerzego Milliana (1967) i "Jeziora łabędziego" Piotra Czajkowskiego (1969) w Operze im. Moniuszki w Poznaniu oraz do spektakli, które powstawały w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu - "Wariacji 4:4" Franciszka Woźniaka (1973), "Modus vivendi" Mateusza Norberta Kuźnika (1975), "Odwiecznych pieśni" Mieczysława Karłowicza (1975), "Przypowieści sarmackiej" Stanisława Moniuszki (1975), "Dzieciństwa Jezusa" Hectora Berlioza (1980), "Sonaty cis-moll" Ludwiga van Beethovena (1981) i "Ad matrem. Psalm" Henryka Mikołaja Góreckiego (1983). Od początku lat 60. współpracował ze scenami zagranicznymi. Przygotowywał oprawy plastyczne spektakli w Niemczech, Holandii, Jugosławii, Skandynawii i Ameryce Łacińskiej. W latach 1971-1972 był profesorem scenografii Akademii San Carlos w Meksyku.
  
  W warszawskim Teatrze Powszechnym Pankiewicz towarzyszył początkom pracy reżyserskiej Adama Hanuszkiewicza. Powstały wówczas m.in. przedstawienia "Zmartwychwstania" Lwa Tołstoja (1961), "Bereniki" Jeana Racine'a (1962), "Zbrodni i kary" Fiodora Dostojewskiego (1964), "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego (1964), "Wesela Figara" Pierre'a Beaumarchais (1966), "Wyzwolenia" Stanisława Wyspiańskiego (1966) i "Fantazego" Juliusza Słowackiego (1967). Wkrótce burzliwa współpraca obu twórców, wskutek artystycznych nieporozumień, definitywnie się zakończyła. Wcześniej Hanuszkiewicz z Pankiewiczem zrealizowali jeszcze kilka ciekawych przedstawień w Teatrze Telewizji, m.in. "Dziady" Adama Mickiewicza (1959), "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (1963) i "Świadków albo naszą małą stabilizację" Tadeusza Różewicza (1963).
  
  Scenograf często współpracował również z Ireną Babel, z którą przygotował m.in. "Kaukaskie kredowe koło" Bertolta Brechta (1960), "Cyda" Wyspiańskiego - Corneille'a (1960) i "Siedmiu przeciw tebom" Ajschylosa (1962) w Teatrze Powszechnym w Warszawie oraz "Elżbietę królowę Anglii" Ferdynanda Brücknera (1962) w krakowskim Teatrze im. Słowackiego. Z Bohdanem Korzeniewskim zrealizował m.in. "Łaźnię" Włodzimierza Majakowskiego w warszawskim Teatrze Klasycznym (1964), "Zmierzch" Izaaka Babla w Teatrze Ateneum w Warszawie (1967) oraz "Świętoszka" Moliera w Teatrze Nowym w Łodzi (1977). Projektował dekoracje do spektakli Krystyny Meissner, m.in. do dramatu Calderona "Życie jest snem" (1977) i "Kniazia patiomkina" Tadeusza Micińskiego (1979) wystawionych w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie oraz do "Operetki" Witolda Gombrowicza z Teatru im. Horzycy w Toruniu (1988). Pod koniec lat 70. scenograf rozpoczął współpracę z Kazimierzem Dejmkiem. Wspólnie zrealizowali m.in. "Wolnego strzelca" Carla Marii Webera w Teatrze Wielkim w Łodzi (1978) i "Vatzlava" Sławomira Mrożka w łódzkim Teatrze Nowym (1979). Nad dramatami Mrożka pracowali także na deskach warszawskiego Teatru Polskiego, przygotowali "Letni dzień" (1984), "Kontrakt" (1986) i "Tango" (1990). Na tej samej scenie zrealizowali także "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (1984) i "Rewizora" Mikołaja Gogola (1989).
  
  Chociaż Pankiewicz na przełomie lat 60. i 70. przez kilka lat pracował przede wszystkim za granicą, nie zdecydował się jednak na stałą pracę poza Polską. Podkreślał, że bardzo bliskie są mu tradycje polskiego teatru, zwłaszcza koncepcja teatru ogromnego. Od teatru wymagał porządnych filozoficznych i estetycznych podstaw, domagał się też pokory wobec widza. Zawsze bliski był mu wielki repertuar klasyczny.
  "Mimo wszystko ten rozbawiony arlekin nie może zapomnieć o moralności" - deklarował twórca. ("Trybuna" 28.12.2001)
  Scenografie Pankiewicza operowały zazwyczaj głęboką i przepastną przestrzenią oraz niewymierną perspektywą, twórca często stosował wielokrotny układ kulis.
  "W teatrze zawsze zależało mi na rozmigotaniu, rozwibrowaniu przestrzeni, graniu tą przestrzenią" - mówił scenograf. - "Z tego brała się magia teatru; ze zmienności, migotliwości, ulotności przestrzeni, dającej się chwilami skonkretyzować, zmaterializować, by na chwilę zmienić materię na ulotną. Często stosuję układ wielu kulis, paludamentów, horyzontów. Robota trudna, ale dająca niebagatelny efekt." ("Krzysztof Pankiewicz, 40 lat pracy artystycznej 1956-1996", Teatr Polski w Warszawie, 1996/1997)
  Niejednokrotnie w swojej scenograficznej pracy Pankiewicz stosował zabiegi wywodzące się z surrealizmu, podszyte jednak intelektualnym czy ironicznym stosunkiem do opracowywanego tematu. Potrafił w niezrównany sposób przekazywać wrażenia zmysłowe, jak w kostiumach do pantomim Henryka Tomaszewskiego, kiedy tancerzy ubierał w obcisłe trykoty, często porozrywane i poplamione, pokryte siatką żył i włókien nerwowych. Kolor łączył z fakturą, czerpiąc inspiracje z malarstwa Vermeera, Leonarda da Vinci, Rembrandta, Turnera, Bonnarda i wielu innych.
  "Do 'Zbrodni i kary' Dostojewskiego - pisał Zenobiusz Strzelecki - Pankiewicz ustawia olbrzymią ścianę wychodzącą aż na widownię, wewnątrz przestrzeni ograniczonej tymi ścianami buduje labirynt schodów; aby stworzyć klimat biedy, brudu, nędzy - maluje tę ścianę zaciekami farby, plamami, wykorzystując doświadczenia taszystów." ("Kierunki scenografii współczesnej", Warszawa 1970)
  Czasami twórca stosował także technikę collage'u, jak w "Lekkomyślnej siostrze" Włodzimierza Perzyńskiego (Teatr Narodowy w Warszawie, reżyseria: Stefania Domańska, 1963), w której dekoracje zostały oklejone wielkimi kwiatami - cytatami z atlasu botanicznego. Często posługiwał się scenograficznymi żartami. W reżyserowanej przez siebie komedii dell'arte - "Słudze dwóch panów" Carlo Goldoniego (Teatr im. Jaracza w Olsztynie-Elblągu, 1969) postać Il Dottore zamienił na kobietę - aptekarzową Il Dottore. Podobnie postępował w realizacjach sztuk Stanisława Ignacego Witkiewicza. W "Pragmatystach" w swojej reżyserii (Teatr im. Jaracza w Olsztynie-Elblągu, 1968) akcja rozgrywała się na wielkiej kanapie, w "Janie Macieju Karolu Wścieklicy" w inscenizacji Krystyny Berwińskiej (Teatr Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, 1967) pomysł kostiumów opierał się na zwielokrotnieniach, i tak Wanda miała cztery nogi, Valentina trzy biusty, a Abraham Mlaskauer trzy pary rąk. Zresztą pomysły Pankiewicza w dramatach Witkacego nie zawsze spotykały się z aprobatą krytyki. Konstanty Puzyna zarzucał scenografowi tautologie wobec tekstu i udziwnianie postaci na siłę.
  
  Poza dramatami Witkiewicza scenograf reżyserował jeszcze m.in. Moliera ("Don Juan", Teatr im. Norwida w Jeleniej Górze, 1976) i Szekspira ("Jak wam się podoba", Teatr Śląski w Katowicach, 1977).
  
  Krzysztof Pankiewicz pokazywał swoje prace na wielu wystawach indywidualnych, m.in. w warszawskiej "Zachęcie" (1964), Odeon Theatre de France w Paryżu (1966), w Stadsschouwburgu (1966) i Stadsmuseum (1967) w Amsterdamie oraz w Instituto Bellas Artes i Escuela Nacional de Artes Plasticas w Meksyku (1972), a także w Toruniu podczas Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego "Kontakt" (1995). Brał również udział w wielu wystawach zbiorowych, na których prezentowano osiągnięcia polskich twórców, m.in. w wystawie Europejska Scenografia Współczesna (1964) i Międzynarodowej Wystawie Collage'u w Zurichu (1980). Jego prace pokazywano w wielu miastach na świecie, m.in. w Wenecji, Pradze, Nowym Sadzie, Budapeszcie, Paryżu, Berlinie, Zurychu, Moskwie, Tokio i Meksyku.
  
  Odznaczenia i nagrody:
  •1961 - wyróżnienie za scenografię do "Kordiana" Juliusza Słowackiego w reżyserii Jana Perza z Teatru Polskiego w Poznaniu na 1. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych; nagroda prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji za wybitne osiągnięcia artystyczne;
  •1962 - wyróżnienie za scenografię do "Płatonowa" Antoniego Czechowa w reżyserii Adama Hanuszkiewicza z Teatru Dramatycznego w Warszawie na 2. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach; Prix de Recherches w Teatrze Narodów za scenografię do pantomim Henryka Tomaszewskiego "Wejście w labirynt", "Woyzeck", "Ziarno i skorupa", "Człowiek i ptak";
  •1963 - wyróżnienie ministra kultury i sztuki z okazji wystawy "Polskie dzieło plastyczne w 15-leciu PRL"; nagroda prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji za wybitne osiągnięcia artystyczne; nagroda za projekty do "Chorego z urojenia" Moliera podczas Biennale Młodych Artystów w Paryżu;
  •1964 - nagroda I stopnia za scenografię do przedstawienia "Zbrodnia i kara" wg Fiodora Dostojewskiego w inscenizacji Adama Hanuszkiewicza z Teatru Powszechnego w Warszawie na 4. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach;
  •1967 - nagroda holenderskiego ministra kultury i sztuki za osiągnięcia artystyczne podczas Holland Festival;
  •1979 - Złota Podkowa - nagroda studenckiego plebiscytu "Studencka Dekada Kultury" w Rzeszowie za oprawę plastyczną "Kniazia patiomkina" Tadeusza Micińskiego w reżyserii Krystyny Meissner w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie;
  •1981 - Odznaka Honorowa Miasta Poznania; wyróżnienie za scenografię do spektaklu "Vatzlav" Sławomira Mrożka w reżyserii Kazimierza Dejmka z Teatru Nowego w Łodzi na 22. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu;
  •1983 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; Dyplom Ministerstwa Spraw Zagranicznych;
  •1985 - nagroda jury dziecięcego za scenografię do przedstawienia "Czarodziejski flet" Mozarta w reżyserii Krystyny Meissner w Teatrze im. Horzycy w Toruniu na 4. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk dla Dzieci i Młodzieży w Wałbrzychu;
  •1995 - Honorowy Medal im. Juliusza Osterwy.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie