Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  er00r 24.5.2010 (20:52)

  1) a) ukończenie najpóźniej w dniu głosowania 18 lat
  b) posiadanie obywatelstwa polskiego
  c) dysponowanie pełnią praw politycznych
  Prawa wyborczego nie posiadają:
  a) ubezwłasnowolnione prawomocnym wyrokiem sądu
  b) pozbawione praw publicznych, wobec których są orzekł karę dodatkową w tej postaci
  c) pozbawione praw wyborczych orzeczeniem trybunału stanu
  2) Ustawodawcza , Kreacyjna , Kontrolna ,
  3)) jeżeli wybory są efektem skrócenia kadencji parlamentu przez Prezydenta, to dzień wyborów musi zostać zawarty w akcie skracającym kadencję Sejmu i Senatu, musi także przypadać w ciągu 45 dni od daty skrócenia kadencji
  #
  
  * zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu (bez kontrasygnaty):
  o w normalnym trybie winno ono się odbyć w ciągu 30 dni po dniu wyborów - art. 109 ust. 2 Konstytucji,
  o w sytuacji skrócenia kadencji przez Prezydenta data wyborów musi przypadać nie później niż na 15 dzień po dniu wyborów - art. 98 ust 5 Konstytucji,
  * wyznacza Marszałka Seniora w Sejmie - art. 1 ust. 2 regulaminu Sejmu - i Senacie - art. 30 ust. 1 regulaminu Senatu (wymagana kontrasygnata),
  * zgodnie z regulaminem Senatu otwiera pierwsze posiedzenie Senatu (czynność nie ma formy pisemnej, nie wymaga kontrasygnaty),
  
  # dotyczące arbitrażu prezydenckiego:
  
  * skraca kadencję parlamentu (po zasięgnięciu niewiążącej opinii Marszałka Sejmu i Senatu, nadto kadencja parlamentu nie może być skrócona w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego; bez kontrasygnaty):
  o fakultatywnie - jeśli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów nie zostanie ona przekazana Prezydentowi do podpisu (Prezydent ma 14 dni na podjęcie decyzji o skróceniu kadencji Sejmu i Senatu) - art. 225 Konstytucji,
  4) Rada Regencyjna 7 października 1918 – 11 listopada 1918
  R Rada Regencyjna i Józef Piłsudski jako Naczelny Dowódca Wojsk Polskich[1] 11 listopada – 14 listopada 1918
  Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa, jako Regent Królestwa Polskiego[2] i Naczelny Dowódca Wojsk Polskich 14 listopada 1918 – 22/29 listopada 1918 Polska Partia Socjalistyczna
  Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. 22/29 listopada[3] 1918 – 19 lutego 1919 Polska Partia Socjalistyczna
  Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako Naczelnik Państwa[4] 20 lutego 1919 – 11 grudnia 1922 Polska Partia Socjalistyczna
  1. Gabriel Narutowicz 11 grudnia 1922 – 16 grudnia 1922 bezpartyjny – zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie"
  Maciej Rataj – pełnił obowiązki prezydenta RP jako marszałek Sejmu 16 grudnia 1922 – 20 grudnia 1922 Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"
  2. Stanisław Wojciechowski.jpg Stanisław Wojciechowski 20 grudnia 1922 – 14 maja 1926 Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"
  Maciej Rataj – pełnił obowiązki prezydenta RP jako marszałek Sejmu 15 maja 1926 – 4 czerwca 1926 Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"
  Józef Piłsudski – wybrany 31 maja 1926 przez Zgromadzenie Narodowe na urząd prezydenta RP, nie przyjął urzędu. Sanacja
  3. Ignacy Mościcki 4 czerwca 1926 – 30 września 1939 bezpartyjny związany z obozem sanacyjnym
  
  Po puczu wojskowym w 1926 faktycznie najwyższą władzę w państwie miał Józef Piłsudski, który piastował urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.
  Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1939-1990)
  
  Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), po tej dacie przez kilkanaście lat uznawany był przez niewielką liczbę państw (Irlandia, Hiszpania, Kolumbia, Kuba, Liban, Watykan, Wenezuela).
  L.p. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
  Edward Śmigły-Rydz – wyznaczony 1 września 1939 przez prezydenta Mościckiego "na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju" – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej, decyzja odwołana 17 września 1939 (zarządzenie antydatowane)
  Bolesław Wieniawa-Długoszowski – wyznaczony 17 września 1939 (zarządzenie antydatowane) przez prezydenta Mościckiego "na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju" – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej, zrzekł się urzędu następcy prezydenta RP, decyzja o wyznaczeniu następcy odwołana 17 września 1939 (zarządzenie antydatowane)
  1. Raczkiewicz W.jpg Władysław Raczkiewicz 30 września 1939 – 6 czerwca 1947 (do 5 lipca 1945 roku Prezydent i Rząd RP na uchodźstwie posiadały pełne uznanie międzynarodowe)
  2. August Zaleski – sprawował swój urząd, nie licząc się z upływem kadencji, której koniec przypadał w 1954 roku 9 czerwca 1947 – 7 kwietnia 1972
  Rada Trzech – w opozycji wobec Augusta Zaleskiego, niekonstytucyjna kolegialna głowa państwa wyłoniona przez część środowisk emigracji, jako protest przeciw przedłużeniu przez prezydenta własnej kadencji, a od 1956 roku z prerogatywami prezydenta 1954 – 7 kwietnia 1972
  3. Stanisław Ostrowski 9 kwietnia 1972 – 24 marca 1979
  4. Edward Bernard Raczyński 8 kwietnia 1979 – 8 kwietnia 1986
  5. Sabbat.jpg Kazimierz Sabbat 8 kwietnia 1986 – 19 lipca 1989
  6. Ryszard Kaczorowski – po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy przekazał mu swe uprawnienia, a rząd emigracyjny utworzył komisję likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich emigracyjnych struktur władzy 19 lipca 1989 – 22 grudnia 1990
  Rzeczpospolita Polska, tzw. Polska Ludowa (1944-1952)
  L.p. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
  1. Bolesław Bierut – Prezydent Krajowej Rady Narodowej[5] 31 grudnia 1944 – 4 lutego 1947
  2. Bolesław Bierut – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej[5] 5 lutego 1947 – 20 listopada 1952
  Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952-1989)
  
  Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947 r.) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. Najważniejszą osobą w PRL był jednak de facto I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1989 roku Radę Państwa zastąpiono urzędem prezydenta PRL.
  L.p. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
  1. Wojciech Jaruzelski – prezydent PRL 19 lipca 1989 – 30 grudnia 1989
  III Rzeczpospolita (od 1989 roku)
  
  31 grudnia 1989 roku weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska.
  
  Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej:
  L.p. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu Przynależność Partyjna lub Partia popierająca
  1. Wojciech Jaruzelski 31 grudnia 1989[6] – 22 grudnia 1990[7] Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
  2. Lech Wałęsa 22 grudnia 1990 – 22 grudnia 1995 Solidarność
  3. Aleksander Kwaśniewski 23 grudnia 1995 – 23 grudnia 2005[8] Sojusz Lewicy Demokratycznej
  4. Lech Kaczyński 23 grudnia 2005 – 10 kwietnia 2010[9] Prawo i Sprawiedliwość
  Bronisław Komorowski - marszałek Sejmu tymczasowo wykonujący obowiązki prezydenta RP[9] od dnia 10 kwietnia 2010 wykonuje obowiązki prezydenta do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej Platforma Obywatelska
  5) Rada Ministrów (zwana popularnie rządem) – konstytucyjny organ władzy wykonawczej w Polsce.
  Spis treści
  [ukryj]
  
  * 1 Rada Ministrów wg Konstytucji z 1997
  o 1.1 Organizacja
  o 1.2 Kompetencje
  o 1.3 Procedura utworzenia
  o 1.4 Dymisja Rady Ministrów
  o 1.5 Śmierć Prezesa Rady Ministrów
  o 1.6 Odpowiedzialność konstytucyjna
  * 2 Organy wewnętrzne Rady Ministrów
  * 3 Obecny skład Rady Ministrów
  
  Rada Ministrów wg Konstytucji z 1997 [edytuj]
  Organizacja [edytuj]
  
  Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani Wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Prezes oraz Wiceprezesi Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra lub przewodniczącego komitetu (art. 147 Konstytucji).
  
  Organizację i tryb pracy Rady Ministrów reguluje Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.)
  Kompetencje [edytuj]
  
  Rada Ministrów:
  
  * prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji),
  * kieruje administracją rządową (art. 146 ust. 3 Konstytucji),
  * w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:
  o zapewnia wykonanie ustaw,
  o wydaje rozporządzenia,
  o koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
  o chroni interesy Skarbu Państwa,
  o uchwala projekt budżetu państwa,
  o kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
  o zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
  o zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
  o sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
  o zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
  o sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
  o określa organizację i tryb swojej pracy.
  
  Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 2 Konstytucji).
  Procedura utworzenia [edytuj]
  
  Obowiązująca Konstytucja przewiduje następującą procedurę utworzenia rządu:
  
  * Zasadnicza procedura
  o W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu (art. 154 ust. 1 zd. 1 in principio Konstytucji).
  o Osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 1 in fine Konstytucji).
  o Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
  o W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 154 ust. 2 Konstytucji).
  * I procedura rezerwowa
  o W razie niepowołania Rady Ministrów w przedstawionym wyżej trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania przez Sejm, w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w art. 154 ust. 1 lub 2 Konstytucji, Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę (art. 154 ust. 3 Konstytucji).
  * II procedura rezerwowa
  o W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę (art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji). (W praktyce ustrojowej, 11 czerwca 2004, doszło uprzednio do desygnowania Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 154 ust. 1 zd. 1 Konstytucji.)
  o W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
  o W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory (art. 155 ust. 2 Konstytucji).
  
  Zgodnie z art. 158 ust. 1 in fine Konstytucji, możliwe jest także powołanie nowej Rady Ministrów w trybie tzw. konstruktywnego votum nieufności. Sejm wyraża Radzie Ministrów votum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów, w którym imiennie powinien być wskazany kandydat na Prezesa Rady Ministrów. W sytuacji przyjęcia takiej uchwały przez Sejm, Prezydent ma obowiązek przyjąć dymisję Rady Ministrów, powierzyć jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu wyboru nowego rządu i powołać wskazanego w uchwale o wotum nieufności kandydata na Prezesa Rady Ministrów, co rozpoczyna zasadniczą procedurę powoływania Rady Ministrów.
  Dymisja Rady Ministrów [edytuj]
  
  Prezydent obligatoryjnie przyjmuje dymisję Rady Ministrów:
  
  * na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji),
  * w razie niewyrażenia jej przez Sejm wotum zaufania w II procedurze rezerwowej (w trybie art. 154 ust. 2 lub art. 155 ust. 1 Konstytucji),
  * w razie wyrażenia jej przez Sejm konstruktywnego wotum nieufności w trybie art. 158 ust. 1 Konstytucji,
  * w razie śmierci Prezesa Rady Ministrów (interpretacja wyprowadzona z art. 147 ust. 1 Konstytucji).
  
  Natomiast fakultatywnie Prezydent może wyrazić zgodę na dymisję Rady Ministrów w sytuacji, gdy jej przyczyną jest wyłącznie rezygnacja Prezesa Rady Ministrów (art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji). Sytuacja odmowy przyjęcia dymisji w takiej sytuacji miała miejsce 6 maja 2005 kiedy prezydent Kwaśniewski nie przyjął dymisji drugiego rządu Marka Belki.
  
  Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów. Przyjęcie dymisji Rady Ministrów jak i odmowa jej przyjęcia następuje postanowieniem Prezydenta RP publikowanym w Monitorze Polskim a wchodzącym w życie z chwilą podpisania.
  Śmierć Prezesa Rady Ministrów [edytuj]
  
  Obowiązujące przepisy ustrojowe nie regulują następstw prawnych śmierci urzędującego Prezesa Rady Ministrów.
  
  Art. 6 ustawy o Radzie Ministrów z 1996 reguluje stan fizycznej nieobecności premiera na posiedzeniu rządu lub też jego czasową niemożność wykonywania obowiązków np. z powodu choroby. Wówczas z mocy prawa w Radą Ministrów kieruje jej wiceprezes wcześniej wyznaczony przez premiera lub jeden z ministrów, w wypadku gdy rząd funkcjonuje bez wicepremierów. Wiceprezes Rady Ministrów wykonuje, w imieniu Prezesa Rady Ministrów, zadania i kompetencje w zakresie powierzonym przez Prezesa Rady Ministrów.
  
  Interpretacja wyprowadzona z art. 147 ust. 1 i 2 Konstytucji, który stwierdza, że Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów (i fakultatywnie wiceprezesów) pozwala uzasadnić twierdzenie, że Rada Ministrów nie może formalnie istnieć bez Prezesa Rady Ministrów. Oznacza to, że śmierć premiera jest formalnym końcem rządu. Rodzi to stan nieprzewidziany przez polskie prawo konstytucyjne. W takim wypadku Prezydent RP jest zobligowany w trybie art. 154 konstytucji do niezwłocznego desygnowania kandydata na premiera wraz z jego powołaniem oraz zaprzysiężeniem nowego składu Rady Ministrów.
  Odpowiedzialność konstytucyjna [edytuj]
  
  Członkowie Rady Ministrów (również Prezes) ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za:
  
  * naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania (art. 156 ust. 1 Konstytucji),
  * popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem.
  
  Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter indywidualny, egzekwować ją można tylko od każdego członka Rady Ministrów z osobna.
  
  Wnioskować w tej sprawie może Prezydent lub grupa 115 posłów. Wniosek kierują oni na ręce Marszałka Sejmu, który przekazuje go Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w celu zbadania zasadności. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przekazuje sprawozdanie oraz końcowy wniosek na posiedzenie plenarne Sejmu, gdzie odbywa się głosowanie – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu wymaga większości kwalifikowanej 3/5 ustawowej liczby posłów.
  
  Postępowanie przed Trybunałem Stanu jest dwuinstancyjne: w I instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie przewodniczący + 4 członków, natomiast jako organ odwoławczy (II instancji) przewodniczący + 6 członków (z wyłączeniem tych, którzy orzekali w I instancji). Przy postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Sankcjami są:
  
  * utrata zajmowanego stanowiska,
  * a w przypadku popełnienia deliktu konstytucyjnego także:
  o utrata praw wyborczych,
  o utrata orderów i odznaczeń,
  o zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych lub organizacjach społecznych.
  
  Powyższe kary egzekwowane za popełnienie deliktu konstytucyjnego mogą być orzeczone na okres od 2 do 10 lat, przy czym od wyroku nie przysługuje prezydenckie prawo łaski (art. 25 ust. 2 Ustawy o Trybunale Stanu).
  
  Szerzej na temat Rady Ministrów:
  
  * L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 9., Warszawa 2005, s. 289–318 (ISBN 83-7206-122-X)
  * B. Banaszak, Egzekutywa w Polsce — stan obecny i uwagi de lege fundamentali ferenda, "Przegląd Sejmowy" 2006, nr 3, s. 9–27 ([1])
  * P. Sarnecki, Prawo konstytucyjne RP, wyd. 6., Warszawa 2005, s. 293–340, 426–443 2006, (ISBN 83-7387-568-9)
  
  Organy wewnętrzne Rady Ministrów [edytuj]
  
  Tematowi temu poświęcony jest rozdział 3 ustawy o Radzie Ministrów z 8 sierpnia 1996. Organy takie mogą zostać powołane przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia na wniosek członka Rady Ministrów lub z inicjatywy samego premiera. Organami takimi mogą być w szczególności:
  
  * komitety (stałe lub powoływane do rozpatrzenia określonej kategorii spraw lub konkretnej sprawy) (np. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów)
  * rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów
  
  Prezes Rady Ministrów tworząc organy pomocnicze określa jednocześnie ich nazwę, skład, zakres działania oraz tryb postępowania. Innymi organami pomocniczymi, o których mówi ustawa mogą być powoływane w drodze rozporządzenia komisje do opracowywania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa, komisje wspólne, w skład których wchodzili by członkowie rządu oraz reprezentanci określonych instytucji lub środowisk, których rozpatrywana sprawa by dotyczyła. Przy Prezesie Rady Ministrów działa także Rada Legislacyjna oraz Rządowe Centrum Legislacji .
  6)Zasady wymiaru sprawiedliwości, ogół reguł mających na celu zapewnienie najbardziej obiektywnego, zgodnego z interesem obywateli i państwa, wykonywania wymiaru sprawiedliwości.
  
  W polskim wymiarze sprawiedliwości obowiązują m.in. zasady:prawo do obrony, niezawisłości sądów, prawdy materialnej, jawności, domniemania niewinności, kolegialności, jednolitości systemu organów sądowych oraz instancyjności. Wszystkie te zasady razem wzięte mają na celu zagwarantować oskarżonemu lub każdemu, kto dochodzi swoich roszczeń cywilnych, rzetelny proces sądowy.
  
  Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.
  7)Trybunał Konstytucyjny – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").
  8)rawo wyborcze, w szerokim znaczeniu, zespół norm prawnych regulujących wszystkie aspekty procesu wyborczego (organizacja, rejestracja kandydatów, regulacja kampanii wyborczej, prawa podmiotów uczestniczących, sposób weryfikacji wyników, itd.).
  
  W wąskim znaczeniu (częściej używanym), prawem wyborczym zespół uprawnień przysługujących obywatelowi w procesie dokonywania wyboru kandydatów do organów państwowych i samorządowych (np. prezydenta, sejmu, senatu, rad gmin) zawarty w konstytucji i ordynacjach wyborczych.
  
  Do początku XX w. prawa wyborcze były ograniczane niedemokratycznymi cenzusami (majątku, wykształcenia, pochodzenia), współcześnie w rozwiniętych demokracjach stosuje się demokratyczne cenzus wieku (niekiedy ograniczenia ze względu na wykonywany zawód lub funkcję społeczną – np. zawodowi żołnierze).
  
  Rozróżnia się czynne (prawo do wybierania) i bierne prawo wyborcze (prawo bycia wybranym). W Polsce czynne prawo wyborcze, czyli prawo wybierania mają wszystkie osoby posiadające obywatelstwo polskie, które do dnia wyborów ukończyły 18 lat. Praw wyborczych nie posiadają osoby ubezwłasnowolnione (choroba psychiczna, niedorozwój) lub skazane prawomocnym orzeczeniem sądu na pozbawienie praw publicznych albo praw wyborczych. Bierne prawo wyborcze, czyli prawo wybieralności ma każdy obywatel polski, któremu przysługuje prawo wybierania (czynne prawo wyborcze), stale zamieszkuje przez co najmniej 5 lat na terytorium Polski oraz ukończył do dnia wyborów 21 lat w przypadku wyborów do Sejmu, 30 lat do Senatu i 35 lat, jeżeli ubiega się o urząd prezydenta.
  
  Podstawą oceny demokratyczności wprawa wyborczego jest spełnienie następujących zasad: równości, powszechności, bezpośredniości (w znaczeniu formalnym) oraz tajności. Zasady te tworzą tzw. czteroprzymiotnikowe demokratyczne prawo wyborcze (uwzględniając system wyborczy – większościowy lub proporcjonalny – uzyskuje się pięcioprzymiotnikowe prawo wyborcze).
  
  Powszechność oznacza, że czynne i bierne prawo wyborcze mają wszyscy dorośli obywatele, którym prawo nie zabrania wzięcia udziału w wyborach (ze szczególnie społecznie istotnych względów).
  
  Równość polega zarówno na przyznaniu każdemu obywatelowi 1 głosu, jak i na nadaniu każdemu głosowi takiej samej siły. Każdy przedstawiciel powinien przypadać na okręg o podobnej ilości osób z czynnym prawem wyborczym – osiąga się to przez tzw. geografię wyborczą, czyli odpowiednie ukształtowanie okręgów wyborczych.
  
  Bezpośredniość formalna oznacza, że wyborca osobiście bierze udział w akcie głosowania. W Polsce (i większości krajów demokratycznych) obowiązuje też materialne rozumienie bezpośredniości głosowania – wyborca oddaje głos bezpośrednio na kandydata w wyborach. Bezpośredniość w znaczeniu materialnym nie jest jednak warunkiem demokratyczności wyborów. W Stanach Zjednoczonych w wyborach prezydenckich obowiązuje pośrednie głosowanie w sensie materialnym – wyborca oddaje głos na tzw. elektora i dopiero ten głosuje za kandydatem na prezydenta.
  
  Zasada tajnego głosowania rozumiana jest jako możliwość podjęcia przez wyborcę decyzji w warunkach zachowania tajemnicy.
  
  W zależności od metody ustalania wyników wyborów wyróżnia się dwa systemy wyborcze:
  1) większościowy – najczęściej w okręgach jednomandatowych (nie zawsze np. w polskich wyborach do Senatu mamy okręgi dwumandatowe i trzymandatowe), kandydat musi uzyskać więcej głosów niż inni. Większość może być traktowana w sposób bezwzględny – zwycięski kandydat musi otrzymać ponad 50% głosów w okręgu, jeśli tego wyniku nie osiągnie organizowana jest druga tura najczęściej pomiędzy dwoma kandydatami, którzy w pierwszej uzyskali najlepsze wyniki (taki system obowiązuje w Polsce w wyborach na prezydenta). Większość traktuje się też w sposób względny – zwycięzca musi zgromadzić po prostu więcej głosów od innych kandydatów (obowiązuje w polskich wyborach do Senatu).
  2) proporcjonalny – w okręgach wielomandatowych dokonuje się rozdziału mandatów między konkurujące listy partyjne proporcjonalnie do odsetka uzyskanych głosów. Ustalenie podziału mandatów dokonuje się według arytmetycznych systemów matematycznych. Spośród kilkunastu takich metod w Polsce wybrano system d’Hondta.
  
  Z systemem proporcjonalnym wiąże się często tzw. lista państwowa. Przedłożona jest ona przez partie, które zarejestrowały listy okręgowe w co najmniej połowie okręgów (w Polsce takich mandatów jest 69). Ma ona na celu wzmocnienie najsilniejszych ugrupowań konkurujących w wyborach, aby łatwiej można było utworzyć większość w parlamencie.
  
  W celu uniknięcia niedogodności tego systemu (zwłaszcza rozbicia parlamentu na wiele małych ugrupowań) wprowadza się też tzw. progi (klauzule) zaporowe – mandaty przyznawane są tylko tym listom, które w skali kraju przekroczyły pewien procent poparcia, np. w polskim parlamencie reprezentowane są tylko partie, które zdobyły co najmniej 5% głosów, dla koalicji wyborczych bariera ta wynosi 8%, natomiast w podziale miejsc z list ogólnopolskich uczestniczą ugrupowania, które przekroczyły 7%.
  Zobacz również: Prawybory
  
  Inne na ten temat: Prawa i wolności obywatelskie, Poliarchia, Państwowa Komisja Wyborcza, Partia polityczna, więcej
  9)Trybunał Stanu w Polsce jest konstytucyjnym organem władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa (inaczej: popełnienie deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.
  10) Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska. Obecnie urząd ten jest opróżniony po śmierci Janusza Kochanowskiego gdyż ustawa nie wyznacza osoby tymczasowo pełniącej obowiązki. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.
  
  Użyte żródła ;
  Wikipedia
  PortalWiedzy ;)
  Pozdrawiam ;)
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie