Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  awsed 13.4.2010 (19:01)

  Konstytucja 3 maja (właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja) - uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją
  
  Konstytucja 3 maja - ustawa zasadnicza uchwalona w 1791 przez Sejm Czteroletni pod nazwą Ustawa rządowa. Pierwsza w Europie, a druga na świecie ( po konstytucji Stanów Zjednoczonych ) ustawa regulująca zakres działania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywatelskie. Konstytucja 3 maja wprowadziła pojęcie narodu, obejmujące także ( poza szlachtą ) mieszczan i chłopów, jak również termin „ obywatel ", przez których rozumiano wszystkich mieszkańców kraju.
  Redagowanie Konstytucji przebiegało w tajemnicy. Jej projekt znała stosunkowo nieliczna grupa posłów. Rozpoczęcie wyznaczonej na 3 maja sesji było starannie przygotowane. Wbrew regulaminowi obrad, nie zapoznano izby poselskiej z projektem nowej ustawy w obawie, żeby posłowie przeciwni reformom nie odrzucili ustawy. Wykorzystano fakt, że w Warszawie przebywało z 359 posłów tylko 182 ( w tym większość popierających reformy ) i złożono projekt nowej ustawy w sejmie. Wojsko stanęło pod bronią. Plac Zamkowy wypełniły tłumy mieszczan. W sali sejmowej galerie dla publiczności wypełnili zwolennicy Konstytucji. Opozycja była zdezorientowana i onieśmielona. Król Stanisław August Poniatowski oświadczył, iż wobec groźby nowego rozbioru Polski widzi jedyny ratunek w przyjęciu Ustawy rządowej. Projekt odczytano i poddano pod dyskusję. Izba przyjęła ustawę, po czym wśród radosnej manifestacji mieszkańców Warszawy odbyło się uroczyste zaprzysiężenie Konstytucji.
  Na mocy nowych uchwał szlachta ( posesjonaci ) pozostawała nadal stanem uprzywilejowanym, ale została pozbawiona prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych chłopów. Konstytucja oddawała rolników „ pod opiekę prawa i rządu krajowego ". Nowym osadnikom, którzy przybyli zza granicy, gwarantowano wolność osobistą. Zachęcano również dziedziców do zawierania z poddanymi określających świadczenia umów, które po zaakceptowaniu przez obie strony nie mogły być samowolnie zmieniane. Otwierało to możliwość integracji państwa w stosunki na wsi. Duże zmiany wprowadzała Konstytucja do organizacji najwyższych władz w Rzeczpospolitej. Nastąpiło dalsze scalenie Korony i Litwy. Zniesione zostały istniejące dotąd w obu państwach odrębne instytucje centralne. Wprowadzono wspólny skarb państwa i wojsko. Szlachta litewska uzyskała prawo obsady połowy stanowisk w instytucjach centralnych. Najważniejszym organem władzy był sejm, który pozostał nadal organem reprezentacji szlacheckiej. Miał być sejmem „ zawsze gotowym ", co oznaczało, że wybierani raz na dwa lata posłowie mieli zatrzymać mandaty przez cały ten czas i w każdej chwili mogli byś wezwani przez króla lub marszałka sejmu na sesję w celu załatwienia spraw państwowych. Sesje nadzwyczajne miano zwoływać w wypadku wojny lub podjęcia decyzji o zawarciu pokoju, niebezpieczeństwa rozruchów wewnętrznych, śmierci lub ciężkiej choroby króla, a także nieporozumień między królem a Strażą Praw. Do kompetencji sejmu należało ustawodawstwo, uchwalanie podatków, szeroko pojęta kontrola rządu wraz z możliwością uchylenia wszystkich jego postanowień. Zniesiono liberum veto i konfederacje. Ustalono regulamin obrad sejmowych oraz przyjęto zasadę podejmowania uchwał większością głosów. Na sejmikach zapewniano głos szlachcie - posesjonatom. Nie posiadający dóbr ziemskich zostali z nich usunięci. Utrzymano sejmiki elekcyjne, wybierające posłów na sejm, i sejmiki relacyjne, które mogły pozbawić posła mandatu. Sejmiki deputackie i gospodarcze zostały połączone. Senat mógł zawiesić uchwałę sejmową, jednak w razie ponownego jej uchwalenia wchodziła w życie bez głosowania w senacie. Król przestał odgrywać rolę „ trzeciego stanu sejmującego ". Wprowadzono dziedziczność tronu w linii saskich Wettinów. W ten sposób starano się zmniejszyć możliwość integracji państw obcych w sprawy polskie.
  Najwyższym organem władzy wykonawczej była Straż Praw. W je skład wchodzili: król jako przewodniczący i szef rządu, prymas, pięciu ministrów ( policji, spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny - ministerstwem tym miał kierować jeden z hetmanów, i skarbu ). W skład Straży Praw wchodzili również marszałek sejmu oraz następca tronu, nie mieli jednak prawa głosu. Sejm miał prawo usunąć ministra przez uchwalenie wotum nieufności większością 2/3 głosów połączonego sejmu i senatu. Po raz pierwszy w świecie wprowadzono ustawowo zasadę odpowiedzialności ministra za jego działalność, nawet wówczas, gdy formalnie była ona zgodna z prawem. Straży Praw podlegały komisje o charakterze kolegialnie zorganizowanych ministerstw ( w skład komisji wchodzili komisarze wybierani przez sejm na dwa lata ) : Komisja Policji, Wojska, Skarbu oraz Edukacji Narodowej. Zorganizowano sądownictwo. W następstwie uchwalenia Konstytucji 3 maja Rzeczpospolita przekształciła się w monarchię konstytucyjną.
  Zasady Konstytucji 3 maja odpowiadały polskim tradycjom ustrojowym, modyfikując i zmieniając zasady nieodpowiadające już potrzebom kształtującego się nowoczesnego „ oświeceniowego " społeczeństwa.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie