Treść zadania

ZAKRES MATERIAŁU DLA KLAS I
1. Określ położenie: Egiptu, Mezopotamii, państwa babilońskiego, państwa asyryjskiego, Babilonu, Izraela, Indii, Chin, Grecji, Aten, Sparty, imperium perskiego, Macedonii, Olimpu, Delf, Olimpii; (potrafisz zlokalizować te państwa na mapie);
2. Wymień państwa wchodzące w skład Żyznego Półksiężyca;
3. Podaj ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej, cywilizacji egipskiej, państwa żydowskiego;
4. Określ czas powstania cywilizacji Indii i Chin;
5. Opisz okoliczności powstania państwa Izraela;
6. Omów warunki naturalne starożytnej Grecji, Mezopotamii, Egiptu, Palestyny, Indii, Chin;
7. Wyjaśnij rolę rzek w starożytnej Mezopotamii i Egipcie, i ich wpływ na organizację państwa;
8. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i uzasadnij słuszność powiedzenia: „Egipt – darem Nilu”
Cześć ci, o Nilu! Chwała tobie, Nilu,
Który naszemu panujesz krajowi
I życie bujne niesiesz dla Egiptu! (…)
Nawadniasz sady przez Ra wyłonione,
Poisz nam ziemię, ty niewyczerpany! (…)
Ty zboże stwarzasz, ty jęczmień przynosisz (…)
On się po całym Egipcie rozlewa,
On wszystkie spichrze i składy napełnia,
I on dobytku biedaków sam strzeże (…)
Wylewom Nilu kraj ofiary niesie,
Woły zabija i święta obchodzi (…)
9. Wyjaśnij wpływ warunków naturalnych na organizację państwowości greckiej;
10. Jak starożytni Grecy nazywali siebie i swoje państwo?
11. Podaj przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji;
12. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i odpowiedz na pytania znajdujące się pod tekstem:
„[…]Potem przez siedem lat nie padał deszcz na Therze; w ciągu nich uschły wszystkie drzewa oprócz jednego. Gdy zatem Therejczycy zapytali [wyroczni], co począć, doradziła im Pytia założenie nowej osady w Libii. Wobec tego, że nie mieli żadnego innego środka przeciwko złu, wysłali posłów na Kretę dla zbadania, czy któryś z Kreteńczyków albo osiadłych tam cudzoziemców dotarł już kiedyś do Libii. […] Tam spotkali się z pewnym farbiarzem purpury, imieniem Korobios, który opowiedział im, że zagnany wiatrami dotarł do Libii, a mianowicie na wyspę Platea. Tego człowieka wynajęli sobie
i zawieźli na Therę. I stąd popłynęli naprzód wywiadowcy w niewielkiej liczbie […]. Therejczycy donieśli, że na wybrzeżu Libii obsadzili pewną wyspę jako miejsce dla nowej osady. Mieszkańcy Thery powzięli więc uchwałę, żeby z każdej dwójki braci wysłać tam jednego wybranego losem,
a nadto pewną liczbę mężczyzn z wszystkich okręgów wiejskich, których było siedem, ich wodzem
i królem miał być Battos.”
a) Na podstawie tekstu wymień powody kolonizacji;
b) Dlaczego kolonizacja odbyła się etapami;
c) Odszukaj na mapie wszystkie miejsca podane w tekście;
13. Wskaż na mapie zasięg kolonizacji greckiej;
14. Wymień czynniki jednoczące Greków;
15. Scharakteryzuj strukturę:
a) społeczeństwa egipskiego,
b) społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów,
c) społeczeństwa ateńskiego,
d) społeczeństwa spartańskiego,
i omów jaką rolę odgrywały w państwie;
16. Określ zakres władzy faraona;
17. Przeczytaj uważnie tekst źródłowy i odpowiedz na pytanie: o jakim ustroju mowa
w poniższym tekście, nazwij go:
„Nasz ustrój nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniejszości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa; jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, jakim się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów”.
Tukidydes, wojna peloponeska
18. Omów cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej;
19. Wymień nazwy organów władzy ateńskiej polis i podaj ich funkcje i zadania;
20. Jak nazywało się wzgórze będące ośrodkiem życia politycznego Aten?
21. Omów reformy: Solona, Klejstenesa, Peryklesa
22. Przyjrzyj się uważnie reprodukcji oraz przeczytaj poniższy tekst i odpowiedz o kim mowa?

„Myśliciel ten w młodości był zwolennikiem demokracji ateńskiej, jednak z czasem coraz mocniej ja krytykował. Stało się to przyczyną wytoczenia mu w 399 r. p.n.e. procesu. Nie zaatakowano go otwarcie za głoszone poglądy, lecz oskarżono o bezbożność i gorszenie swoimi teoriami młodzieży. Zapadł wyrok skazujący filozofa na śmierć poprzez otrucie. Uczniowie jego gotowi byli zorganizować mu ucieczkę z więzienia, ten jednak odmówił”.
23. Wyjaśnij, jaką funkcję pełniła grecka agora?
24. Kto według Spartan był ich przodkiem?
25. Kto według tradycji był prawodawcą Sparty i twórcą jej ustroju?
26. Wymień nazwy organów władzy w Sparcie i podaj ich funkcje i zadania;
27. Wyjaśnij, na czym polegało wychowanie spartańskie;
28. Wyjaśnij znaczenie powiedzeń:
a) „Lakonicznie mówić”;
b) „Z tarczą lub na tarczy”;
c) „Wychowanie spartańskie”;
d) „Pytyjska odpowiedź”;
e) „Węzeł gordyjski”;
29. Podaj nazwę stolicy imperium perskiego;
30. Wymień przyczyny i skutki wojen grecko-perskich;
31. Wskaż na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom i miejsca najważniejszych bitew;
32. Przyjrzyj się uważnie poniższym reprodukcjom , przedstawiającym najważniejsze bitwy
z czasów wojny z Greków z Persami, a następnie do każdego z nich dopisz miejsce, gdzie się odbyła i datę bitwy:


33. Wyjaśnij pochodzenie tradycji biegu maratońskiego;
34. Wyjaśnij symboliczne znaczenie słów:
a) „Termopile”;
b) „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom”;
35. Omów przyczyny i skutki wojny peloponeskiej;
36. Omów reformy Filipa II;
37. Wskaż na mapie trasę wyprawy Aleksandra Macedońskiego, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria;

38. Jak miała na imię żona Aleksandra Macedońskiego;
39. Kim była żona Aleksandra Macedońskiego;
40. Jakie ważne wydarzenie z życia Aleksandra przedstawia reprodukcja znajdująca się obok;
41. Omów skutki powstania imperium Aleksandra Macedońskiego;
42. Jaki wielki ówczesny myśliciel była nauczycielem Aleksandra;
43. Wymień najważniejszych bogów Mezopotamii, Egiptu, starożytnej Grecji, podaj dziedziny życia, którym patronowali oraz wskaż atrybuty poszczególnych bóstw, znasz również ich wizerunki;
44. Scharakteryzuj system wierzeń Izraelitów;
45. Przyjrzyj się uważnie reprodukcji przedstawionej obok i odpowiedz na pytanie: jakiego ważnego wydarzenia w życiu Izraelitów ono dotyczy (kto, co, gdzie, od kogo otrzymał)
46. Określ system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu;
47. Scharakteryzuj system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza
i wyjaśnij dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową.
48. Podaj przyczyny mumifikacji zwłok oraz opisz etapy tego procesu;
49. Do czego służyły urny kanopskie;
50. Wizerunki jakich zwierząt widniały na urnach kanopskich;
51. Przyjrzyj się uważnie reprodukcji znajdujące się obok i odpowiedz, co ona przedstawia;
52. Przeczytaj uważnie poniższy tekst źródłowy
i odpowiedz na pytania znajdujące się pod tekstem:
„ Usunąłem dla ciebie grzechy moje, nie grzeszyłem przeciwko ludziom, nie zagrabiłem rzeczy biednym, nie zrobiłem tego, czego nie lubią bogowie, nie trułem, nie zabijałem, nie rozkazywałem mordercy, nie wyrządziłem krzywdy nikomu”.
a) Z jakiego dokumentu pochodzi powyższy tekst;
b) Kto wypowiadał te słowa i przed kim;
53. W jaki sposób Grecy dziękowali bogom za opiekę;
54. Określ rolę wyroczni w życiu Greków;
55. W którym roku odbyły się pierwsze igrzyska olimpijskie;
56. W którym roku w czasach nowożytnych odbyły się igrzyska olimpijskie;
57. Ku czci, jakich bogów oprócz Zeusa odbywały się igrzyska olimpijskie i w którym polis greckim;
58. Wymień dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom;
59. Opisz przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich;
60. Ile metrów wynosił stadion;
61. Jaka była nagroda za zwycięstwo w igrzyskach;
62. Jakie stroje obowiązywały podczas igrzysk;
63. Czy kobiety mogły brać udział w igrzyskach;
64. Przedstaw okoliczności powstania teatru greckiego;
65. Omów rolę teatru w życiu Greków;
66. Wymień osiągnięcia Sumerów, Babilończyków, Egipcjan, cywilizacji indyjskiej i chińskiej oraz Hellenów;
67. Omów najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego;
„Jeśli pełnoprawny obywatel wybił ząb pełnoprawnemu obywatelowi równemu sobie, wybiją mu ząb, jeśli wybił ząb poddanemu, zapłaci 1/3 miny srebra; jeśli uderzył w twarz pełnoprawnego obywatela, godniejszego od siebie, na zgromadzeniu wyliczą mu 60 uderzeń bykowcem”.

68. Wymień rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej i opisz jej organizację;
69. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i odpowiedz na pytania:
a) O jakim mieście starożytnym jest mowa w tym źródle;
b) Gdzie ono się znajdowało;
c) Ile bram do niego prowadziło;
d) Z jakiego materiału były one wykonane;
„W Asyrii jest jeszcze wiele innych wielkich miast, lecz najsłynniejszym i najsilniejszym był […], które to miasto […] leży na wielkiej równinie i tworzy czworobok. […] a zbudowane było tak porządnie jak żadne inne ze znanych nam miast. Naprzód biegnie dokoła niego głęboki i szeroki rów pełen wody, potem idzie szeroki na pięćdziesiąt królewskich łokci, a wysoki na dwieście łokci mur. […] Dookoła muru było sto bram, wszystkie ze spiżu”.
Herodot „Dzieje”
70. Żydzi przebywający na terenie Mezopotamii w VI w p.n.e., oglądając te budowle, doszli do wniosku, że budowle te są wyrazem pychy człowieka. Stworzyli mit, o wznoszeniu wieży, która miała sięgać nieba. Bóg chcąc powstrzymać ludzi, pomieszał im języki. Budowniczowie nie mogli się porozumieć i zaniechali dalszych prac. Biblia nazwała ją – wieżą Babel, co jest zniekształconą nazwą Babilon – dosłownie „brama bogów”) . O jaką budowlę chodzi?
71. Wymień i charakteryzuj trzy greckie porządki architektoniczne;
72. Odszukaj, z jakiego słowa greckiego wywodzą się następujące wyrazy:
a) Polityk, polityka, politycy –
b) Zdrowie, zdrowy –
c) Muzeum, świątynia muz -
73. Jedna z najbardziej znanych list siedmiu cudów świata antycznego zawiera aż pięć wywodzących się z greckiego kręgu kulturowego. Wymień wszystkie pięć;
74. Kim byli, czego dokonali: Hammurabi, Nabuchodonozor II, Sargon II, Asurbanipal, Ramzes II, Abraham, Mojżesz, Dawid, Salomon, Cyrus II Wielki, Budda, Konfucjusz, Solon, Klejstenes, Pizystrat, Perykles, Likurg, Miltiades, Temistokles, Leonidas, Pauzaniasz, Cyrus II, Dariusz II, Kserkses, Dariusz III, Filip II, Aleksander Wielki, Sofokles, Arystofanes, Homer, Fidiasz, Myron, Sokrates, Platon, Arystoteles, Heraklit z Efezu, Demokryt z Abdery, Tales z Miletu, Pitagoras, Euklides, Herodot, Tukidydes, Archimedes;
75. Wyjaśnij pojęcia: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, cywilizacja, Mezopotamia, system irygacyjny, król-kapłan, zikkurat, Babilon, kodeks, stela rydwan, Egipt Dolny, Egipt Górny, faraon, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów, Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, Menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza, Harappa, Monhendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, polis, agora, kolonizacja, metropolia, demokracja, demagog, strateg, archont, Areopag, ostracyzm, stoa, politeizm, satrapia, hoplita, falanga, kultura hellenistyczna, demy, fyle, hoplon, politeizm, aklamacja, antropomorfizm, tytani, gimnazjon, agon, igrzyska, olimpiada, filozofia, fizycy, cynicy, Wielkie Dionizje; Związek Morski, wojna peloponeska, Wielkie Dionizje, koturny, dramat, komedia, tragedia, skene, proskenion, orchestra, sarisa;
76. Do dat dopisz wydarzenia: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e., 776 r. p.n.e., 508 r. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479r. p.n.e., 431 – 404 r. p.n.e., 338 r. p.n.e., 336 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 327 r. p.n.e., 323 r. p.n.e., 393 r., 1896,
77. Powyższe daty umiesz zaznaczyć na osi czasu, określić, który to wiek, potrafisz obliczyć ile lat minęło między tymi wydarzeniami a dniem dzisiejszym;
78. Wymień siedem cudów świata antycznego;
79. Kto jest autorem poniższych powiedzeń:
a) „Nic nie dzieje się przypadkowo, zawsze jest jakaś przyczyna i konieczność”
b) „ Myśleć to, co prawdziwe, czuć to, co piękne i kochać, co dobre – w tym cel rozumnego życia”
c) „Odwaga jest to wiedza o tym, czego się bać trzeba, a czego nie”
80. Grecy upływające lata mierzyli, uznając za początek rachuby pierwsze igrzyska olimpijskie, które odbyły się w 776 r. p.n.e. Jednostką, której używali, była olimpiada licząca cztery lata. Umieszczone poniżej wydarzenia z czasów starożytnej Grecji w ten sposób zostały oznaczone. Podaj rok, w którym każde z tych wydarzeń miało miejsce, posługując się naszą rachubą czasu. Wykonaj działanie matematyczne:
a) Śmierć Sokratesa – 1 rok 95 olimpiady;
b) Bitwa pod Cheroneą – 2 rok 110 olimpiady;
c) Obrona wąwozu Termopile – 4 rok 74 olimpiady;
d) Początek rządów Peryklesa – 4 rok 83 olimpiady.