Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  zania344 17.5.2010 (20:12)

  1.Temudżyn i jego podboje.
  W XIII wieku koczownicze ludy mongolskie, z Azji Środkowej, znów, jak wcześniej Hunowie w V w., ruszyły na podbój świata. Zjednoczył je i podporządkował sobie "król wszechświata" - syn przywódcy jednego z klanów mongolskich, Temudżyn, zwany Czyngis-chanem.
  
  Swe zewnętrzne podboje zaczął od północnych Chin, na które jego wojska uderzyły w 1209 r. atakując tanguckie państwo Xixia a następnie w 1211 dżurdżeńskie cesarstwo Jin którego stolicę: Pekin zajęły w 1215 r. Następnie w latach 1220-1225. Czyngis-chan opanował Imperium Chorezmijskie, państwo nad rzeką Amu-darią w Azji Środkowo-zachodniej, rządzone przez potomków Turków Oguzyjskich, zaś w 1223 r. zwyciężył wojska książąt wielkoruskich nad rzeką Kałką na nizinie nad Morzem Azowskim.
  
  Mongołowie próbowali wtedy podbić także terytoria Bułgarów Kamskich, ale bez efektu, i wycofali się za Ural. W 1224 r. imperium mongolskie rozciągało się od Pacyfiku po Morze Kaspijskie i Czarne. Historię walk Czyngis Chana i jego następcy Ugedeja przedstawia mongolska kronika z 1240 Tajna historia Mongołów.
  
  2.Podboje Azji Srodkowej
  W wyniku podbojów w XIII wieku imperium mongolskie rozciągało się od granic Polski, Litwy i Węgier po Morze Żółte, Japońskie i Południowochińskie, od tajgi południowej Syberii po Zatokę Perską, Himalaje i Półwysep Indochiński.
  Mongołowie w swym imperium stanowili niewielki procent ludności – kilkanaście tysięcy wojowników wraz z rodzinami, stanowili warstwę panującą która jednak szybko rozpłynęła się w masie podbitej ludności.
  Na podbitych terenach stosowali terror mający na celu sparaliżowanie woli obrony i zasianie strachu wśród ludności – wycinali mieszkańców kilku miast po czym kolejne same się poddawały.
  Mimo podbojów licznych terenów rolniczych podstawą ich egzystencji pozostawała hodowla, na rolników nakładali różne daniny, podobnie działo się z rzemieślnikami podbitych miast.
  Organizacja państwowa w tym potężnym imperium została oparta o stworzony przez Czyngis – chana system dziesiętny. Tatarzy koczowali rodzinami i prowadzili gospodarkę indywidualną, pozostawali jednak zależni od swego dowódcy, który przydzielał im pastwiska. Gorszy los spotkał ludność krajów podbitych, od których ściągano daniny na rzecz państwa. Na zajętych ziemiach utrzymywali istniejący tam porządek i system władzy, zadowalając się posłuszeństwem i wysokimi daninami, w wielu wypadkach nie zostawiali nawet swoich wojsk dla utrzymywania porządku, jednak w razie konieczności interweniowali natychmiast i przerażająco skutecznie – zmieniając krajobraz w jedno dymiące pogorzelisko.
  Mongołowie na podbitych terenach nie prowadzili polityki osiedleńczej. Zgodnie z systemem rodowym Tatarzy nie wtrącali się w sprawy wewnętrzne podbitych terytoriów. Pozostawiali stan prawny taki jak zastali, jedyną oznaka ich panowania byli namiestnicy zwani baskami.
  
  4.Podboje Rusi kijowskiej przez mongołów
  Podboje Tatarskie i Litewskie
  W XIII i XIV w. niektóre z zachodnich, mniejszych księstw ruskich przeszły w strefę wpływów nabierającej znaczenia Litwy. Rosło zagrożenie księstw ruskich ze strony Mongołów. Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką (1223) Batu-chan podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem księstw Połockiego i Pińskiego oraz Republiki Nowogrodzkiej, która jednak zmuszona była uznać zwierzchność Mongołów i opłacać trybut. Tatarzy nie przejęli bezpośrednich rządów w podbitych księstwach, zadowolili się każdorazowym zatwierdzaniem kandydata do tronu książęcego we Włodzimierzu, który z kolei pełnił funkcje zwierzchnie nad resztą książąt i miał prawo zwracania się o pomoc do chana.
  
  W okresie panowania mongolskiego wodzem dużej rangi i zręcznym politykiem okazał się książę nowogrodzki Aleksander Newski. 1240 pokonał Szwedów (bitwa nad Newą), 1242 wojska Zakonu kawalerów mieczowych (bitwa na jeziorze Pejpus). W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego.
  
  Najsilniejszymi dzielnicami były:
  
  Ruś Włodzimiersko-Suzdalska
  Ruś Nowogrodzka
  Księstwo halicko-wołyńskie
  
  5.Najazd BatuChana na Polskę i węgry
  Głównym celem ekspansji Tatarów na Europę Środkową stały się Węgry, gdzie schroniły się niedobitki Połowców uciekających przed pogromami mongolskimi. Właśnie fakt przyjęcia ich na terytorium swojego państwa przez króla Węgier Belę IV stał się powodem ataku tatarskiego. Dowództwo mongolskie musiało się poważnie liczyć z faktem, że w wypadku uderzenia na Węgry królowi węgierskiemu pośpieszą z pomocą niektórzy książęta polscy oraz król czeski. Postanowiono więc wykonać manewr osłaniający. Główne siły mongolskie pod dowództwem Batu-chana miały uderzyć najkrótszą drogą na Węgry, natomiast wydzielone oddziały miały za zadanie zniszczenie lub przynajmniej związanie wojsk sojuszników króla węgierskiego.
  
  Najazd na Polskę, zgodnie z zasadami mongolskiej sztuki wojennej, był bardzo starannie przygotowany. Poprzedziły go działania wywiadowcze. Pierwsza wyprawa zwiadowcza miała miejsce w lutym 1241 roku, wtedy to Tatarzy zdobyli Lublin i Sandomierz, ale po potyczce z rycerstwem krakowskim pod Turskiem powrócili na Ruś.
  
  W marcu 1241 roku ruszyła główna wyprawa. Korpus wysłany przeciwko Polsce przekroczył w paru miejscach granicę i ponownie, po krótkim oblężeniu, zdobył Sandomierz. Następnie siły mongolskie podzieliły się na dwie części i rozpoczęły pustoszenie ziem polskich. Oddział kierujący się do Małopolski rozbił rycerstwo sandomierskie i krakowskie w bitwie pod Chmielnikiem 18 marca 1241 roku, po czym zajął opuszczony przez mieszkańców Kraków. Stamtąd pośpieszył na Śląsk i połączył się z siłami operującymi na północy, na ziemi łęczyckiej i Kujawach.
  
  Do generalnej rozprawy doszło 9 kwietnia 1241 roku pod Legnicą gdzie książę Henryk Pobożny zgromadził znaczne siły rycerstwa polskiego. Wspierany był też przez oddziały krzyżaków i templariuszy. Mongołowie upozorowawszy odwrót wciągnęli w pułapkę część sił polskich. O klęsce zadecydowała panika, która wybuchła gdy Tatarzy zastosowali nieznane polskiemu rycerstwu dymy bojowe. Książę Henryk Pobożny poniósł śmierć na polu bitwy, po czym odcięto mu głowę i zatkniętą na drzewcu pokazywano załodze legnickiego grodu, by skłonić ją do poddania się. Po bitwie ciało Henryka Pobożnego zidentyfikowano tylko dzięki temu, że u jednej z nóg miał sześć palców. Mimo zwycięstwa oddziały Mongołów odstąpiły od oblężenia Legnicy i przez Bramę Morawską ruszyły na Czechy i dalej w kierunku Węgier. Zadanie unieszkodliwienia Polski jako sojusznika króla Węgier Beli IV zostało wykonane.
  
  Skutkiem pierwszego najazdu tatarskiego na ziemie polski były oczywiście straty materialne i ludnościowe. Te ostatnie dotyczyły zarówno poległych w starciach z Mongołami jak i ludności cywilnej. Nieduża natomiast była liczba wziętych do niewoli, ponieważ Tatarzy brali w jasyr tylko podczas działań rozpoznawczych gdy wracali na Ruś.
  
  Ważnym następstwem politycznym wypraw mongolskich był rozpad monarchii Henryków śląskich, którzy podejmowali próby zjednoczenia kraju i przezwyciężenia rozbicia dzielnicowego. Rządy śląskie w Małopolsce, mimo poparcia miejscowego rycerstwa , przetrwały tylko kilka miesięcy. Nietrwałe okazało się także władztwo synów Henryka Pobożnego w południowo-zachodniej Wielkopolsce. Sam Śląsk uległ podziałowi na trzy części. Najazdy przyczyniły się do pogłębienia rozbicia dzielnicowego.
  
  Drugi i trzeci najazd tatarski na Polskę
  
  Walki o władzę między potomkami Czingis-chana i niepokoje na Rusi na kilkanaście lat odsunęły od Polski niebezpieczeństwo ponownych najazdów tatarskich. Jednak w 1259 roku Złota Orda, zaniepokojona utworzeniem sojuszu antytatarskiego przez Ruś halicką, Węgry, Litwę i Polskę (Mazowsze i Małopolska), zorganizowała wyprawę przeciwko Bolesławowi Sprawiedliwemu. Spustoszona została Małopolska. Wyprawa tatarska miała wybitnie łupieżczy charakter. Wielotysięczna armia mongolska przez trzy miesiące grabiła najechany kraj, uprowadzając w jasyr, jak się szacuje, około 10 tysięcy mieszkańców. Zniszczenia były prawdopodobnie nawet większe niż podczas pierwszego najazdu, ale ograniczały się one wyłącznie do Małopolski.
  
  Trzeci raz Tatarzy najechali na ziemie polskie w roku 1287. Wówczas książę krakowski Leszek Czarny zadał Tatarom klęskę w Górach Świętokrzyskich, a następnie z pomocą wojsk węgierskich, pod Starym Sączem.
  
  Najazdy tatarskie na Polskę w XV - XVII wieku
  
  W połowie XV wieku rozpadła się Złota Orda i powstał chanat krymski. W 1475 roku stał się lennem tureckim. Chanowie krymscy prowadzili politykę lawirowania pomiędzy Polską a Rosją. Albo sprzyjali Rzeczypospolitej pustosząc ziemie ruskie albo stawali się sprzymierzeńcami Rosji najeżdżając Polskę. Największe natężenie najazdów tatarskich na Polskę przypadło na lata1474-1534 oraz 1605-1633. Miały one charakter rabunkowy. Czasami Tatarzy docierali aż do Wisły, pustosząc po drodze olbrzymie połacie kraju. Zabierali oni kosztowności, bydło, konie, żywność, a ludność brali w jasyr. Tereny pogranicza południowo-wschodniego były wyludnione i zniszczone, nadano im wiec nazwę Dzikich Pól.
  
  
  W roku 1621 po zwycięskiej dla Polaków bitwie pod Chocimiem, w której pokonano wojska turecko-tatarskie, podpisano pokój. Jednym z jego punktów było wzajemne zobowiązanie do powstrzymywanie napadów Tatarów i Kozaków. Jednak spokój na tych terenach nie został wprowadzony.
  
  Gdy w 1648 roku wybuchło powstanie Chmielnickiego Tatarzy stali się sojusznikami Kozaków. Pod wodzą Tuchaj-beja wspólnie z Kozakami pokonali wojska Rzeczypospolitej nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem. Pod Piławcami wojsko koronne uciekło na sam dźwięk tatarskiej kapeli towarzyszącej wojskom Bohdana Chmielnickiego. Jednak w bitwie pod Zborowem chan tatarski został przekupiony przez kanclerza Jerzego Ossolińskiego i przeszedł na stronę polską. Ten scenariusz wspierania Kozaków przez chanat krymski a potem zdrady powtarzał się jeszcze kilkakrotnie.
  
  Tatarzy wspomagali również wojska tureckie w czasie najazdu w roku 1672. Szacuje się, że w I połowie XVII wieku w skutek najazdów tatarskich Rzeczpospolita utraciła ok. 250 tysięcy ludności.
  
  
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie