Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  nelka 16.5.2010 (13:27)

  Johann Sebastian Bach (ur. 21 marca 1685 r. w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 r. w Lipsku) – kompozytor niemiecki epoki baroku, jeden z najwybitniejszych artystów w dziejach muzyki.Johann Sebastian Bach (w Polsce przyjęła się forma Jan Sebastian Bach) urodził się w niemieckim mieście Eisenach, w 1685 roku. Był ósmym i ostatnim dzieckiem muzyka miejskiego Johanna Ambrosiusa Bacha i Marii Elisabeth Lämmerhirt. Pochodził z osiadłej w Turyngii i Saksonii rodziny luterańskiej, o długich tradycjach muzycznych, sięgających XVI wieku. Do czasów Jana Sebastiana aż 45 potomków Hansa Bacha (ur. ok. 1520 r.) zostało muzykami. Oprócz ojca zawodowo muzykowali wujowie. Byli organistami kościelnymi, nadwornymi muzykami i kompozytorami. Także synowie Jana Sebastiana byli twórcami muzyki, niektórzy znaczącymi.
  
  Niektórzy badacze kwestionują niemieckie pochodzenie rodu Bachów, m.in. na podstawie faktu, iż przywędrowali oni do Niemiec w XV w. z Węgier, prawdopodobnie wskutek prześladowań religijnych, przed którymi szukali schronienia[1].
  
  W latach 1692−1695 Jan Sebastian uczęszczał do szkoły łacińskiej przy kościele św. Jerzego (w tej samej szkole 200 lat wcześniej uczył się Marcin Luter). Gry na skrzypcach najprawdopodobniej uczył go ojciec. Niewykluczone że stryj Johann Christoph, organista w miejscowym kościele, udzielał chłopcu pierwszych lekcji gry na instrumencie klawiszowym.
  Jan Sebastian Bach jest autorem ponad 1000 znanych utworów, skatalogowanych w XX wieku przez Wolfganga Schmiedera (katalog Bach Werke Verzeichnis, w skrócie BWV). Wiele kompozycji zaginęło, w tym co najmniej kilkadziesiąt kantat (zachowane roczniki są niekompletne), prawdopodobnie także dwie z czterech pasji, opartych na ewangeliach Nowego Testamentu.
  
  Bach sięgał po wszystkie współczesne sobie gatunki muzyczne, poza operą. Pisał utwory na organy i klawesyn, komponował fugi, muzykę chóralną oraz kameralną. Był mistrzem muzyki polifonicznej – doprowadził do doskonałości barokową formę fugi (Das Wohltemperierte Klavier, Kunst der Fuge). W sposób mistrzowski posługiwał się kontrapunktem.
  
  Styl muzyczny kompozytora pod koniec jego życia uważany był za anachroniczny, a dzieła uważane za mało wartościowe. Po śmierci Bach został zapomniany, jego nazwisko przyćmiła kariera syna, Carla Philippa Emanuela. Jan Sebastian Bach został ponownie "odkryty" przez Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego, który w 1829 r. zaprezentował wykonanie Pasji według Św. Mateusza w Berlinie.
  
  3 utwory Bacha nagrane zostały na pozłacanym dysku Voyager Golden Record umieszczonym na dwóch sondach programu Voyager wystrzelonych w przestrzeń kosmiczną w 1977[9].
  Inspiracje [edytuj]
  
  Pomnik Bacha przed kościołem św. Tomasza w Lipsku
  
  Współcześni bacholodzy wyróżniają cztery podstawowe źródła inspiracji kompozytora. Są to: 1. Śpiew kościoła protestanckiego (luterańskiego), czyli chorał – źródło niewątpliwie najważniejsze; 2. Niemieckie szkoły organowe XVII wieku, zwłaszcza szkoła północna (Dietrich Buxtehude, Johann Pachelbel, a także Jan Pieterszoon Sweelinck); 3. Francuska muzyka klawiszowa XVII wieku (organiści, Jean-Henri d'Anglebert i inni), później także muzyka klawesynowa François Couperina; 4. Włoska muzyka instrumentalna (concerti grossi) i wokalno-instrumentalna (opera, kantata, aria)[10].
  
  W początkach XVIII wieku na dworach książąt niemieckich rozbrzmiewał muzyka instrumentalna, czasem operowa, najczęściej włoska. Bach miał niejednokrotnie okazję poznać utwory Antonia Vivaldiego, Arcangela Corellego czy Tomasa Albinoniego. W katalogu jego dzieł zostały dowody tego zainteresowania w postaci opracowań cudzych utworów lub po prostu zapożyczeń tematów bądź motywów (w czasach Bacha takie zapożyczenia były normalną praktyką). Spośród siedemnastu transkrypcji koncertów klawesynowych aż sześć pochodzi z repertuaru Vivaldiego, dokonywał też Bach licznych opracowań na organy.
  Kompozycje organowe [edytuj]
  
  Bach uczył się gry na organach w młodości, w późniejszych latach osiągając poziom wirtuozowski. Niektórzy badacze podkreślają znaczenie przywiązania kompozytora do tego instrumentu dla całej twórczości: Brzmienie organowe znamionuje całą muzykę Bacha i nadaje jej właściwy charakter. Nawet kompozycje wokalne i kompozycje skrzypcowe, tak odległe od barw organowego dźwięku, mają u Bacha charakter organowy.[11] Preludium i fuga D-dur (BWV 532), Toccata C-dur (BWV 564) oraz Passacaglia i fuga c-moll (BWV 582) to utwory napisane mniej więcej w tym samym czasie co Toccata i fuga d-moll (BWV 565). Pierwszy z wymienionych utworów jest żywiołowy i radosny, z kolei Passacaglia, zbudowana na prostym temacie, powtórzonym w dwudziestu wariacjach, w kulminacji zwieńczona jest fugą. Mimo pewnej statyczności formalnej jest to utwór o głębokim ładunku dramatycznym.
  
  Wielu badaczy, wśród nich Albert Schweitzer, zajmowało się zagadnieniem Bachowskiego malarstwa dźwiękowego, muzycznej opisowości, ilustracyjności. Za pomocą muzyki kompozytor stworzył np. w swoich utworach wiele opisów przyrody: „Chciałem na najpotężniejszym instrumencie − na organach, przedstawiać wydarzenia w przyrodzie: np. uderzenie pioruna, trzęsienie ziemi, walące się mury itp.” − pisał w jednym z listów[3].
  Kantaty [edytuj]
  
  Nowy typ kantaty protestanckiej, którego najdoskonalszą realizację stworzył Jan Sebastian Bach, ukształtował się w Niemczech pod wpływem opery. Stało się tak m.in. dzięki temu, że nowe teksty wymuszały konieczność podziału utworów na arie i recytatywy.
  
  Kantata Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit, zwana Actus Tragicus (BWV 106) ma formę tradycyjną, pozbawiona jest recytatywów i wyraźnych arii. Badacze przyporządkowali ten utwór do wczesnego okresu życia kompozytora właśnie na podstawie jego budowy − zbliżonej do dawniejszych kantat. Tekst nie ma poetyckiej formy, posiłkuje się fragmentami biblijnymi. Nie wiadomo również dla kogo młody Bach napisał ten przejmujący utwór.
  
  Twórczość kantatową najliczniej reprezentuje jednak okres lipski. Z 1730 r. pochodzi Jauchzet Gott in allen Landen (BWV 51) ze "skowronkowymi" ariami, będącymi nie lada wyzwaniem dla sopranistek. Z kolei skomponowana na wybór lipskiej Rady Miejskiej w 1731 r. Wir danken dir, Gott, wir danken dir (BWV 29), jest przykładem wykorzystania organów w formie kantatowej. Szczególnie cenioną w całym Bachowskim dorobku jest kantata Lass Fürstin, lass noch einen Strahl, zwana Odą żałobną (Trauerode, BWV 198). Utwór został napisany na pogrzeb tytularnej królowej Polski, elektorowej Saksonii Krystyny Eberhardyny, żony Augusta II Mocnego. Muzyka Bacha oddaje nastrój żałobny począwszy od uroczystego tytułowego chóru, poprzez recytatyw altowy Der Glocken bebendes Getön, w którym instrumenty imitują bicie dzwonów, po chór końcowy Doch, Königin!.
  
  Część kantat świeckich Bacha została napisana specjalnie z myślą o wykonaniu w Collegium Musicum. Przykładem żartobliwa Kantata o kawie (BWV 211) czy taneczna, ludowa Kantata chłopska (BWV 212). Pozostałe mają charakter okolicznościowy, wykonywane były podczas uczty weselnej − jak Weichet nur, betrübte Schatten (BWV 202) czy O holder Tag (BWV 210). Inne komponował Bach przy okazji rozmaitych wydarzeń uniwersyteckich, a także na imieniny lub urodziny członków rodziny królewskiej (Lass uns Sorgen, BWV 213, napisana na urodziny księcia Friedricha Christiana w 1733 r.).
  Oratoria i pasje [edytuj]
  
  Na święta kościelne, takie jak Boże Narodzenie, Wielki Piątek czy Wielkanoc, Bach tworzył dzieła szczególnie uroczyste i doniosłe: oratoria i pasje. Znajdziemy wśród nich najgenialniejsze dzieła europejskiego baroku: Magnificat D-dur (BWV 243) na Boże Narodzenie, Oratorium Wielkanocne (1732-1735) i Bożonarodzeniowe (1734-1735), a zwłaszcza Pasję według św. Mateusza (BWV 244) przeznaczoną na Wielki Piątek. Sam kompozytor uważał Pasję Mateuszową za jedno z najważniejszych swych dokonań, jednak historia doceniła właściwie to potężne dzieło wiele lat po śmierci twórcy. Drugą z pasji Bacha, co do autorstwa których nie ma wątpliwości, jest Pasja według św. Jana (BWV 245) (1724). Osobne miejsce z racji rozmiarów, bogactwa muzycznego i znaczenia w historii muzyki zajmuje Msza h-moll zwana Wielką (1733). Do utworów sakralnych należy też ogromny zbiór kantat kościelnych. Jest ich 200, choć wiadomo że było znacznie więcej – pozostałe zaginęły. Kompozycyjną podstawą kantat był dla Bacha chorał luterański.
  Kompozycje na orkiestrę [edytuj]
  
  Na dorobek orkiestrowy składa się: 6 koncertów brandenburskich (1721), 4 suity na orkiestrę, koncerty na instrumenty klawiszowe i koncerty skrzypcowe.
  Kompozycje na instrumenty klawiszowe [edytuj]
  
  Wśród najbardziej znanych dzieł na instrumenty klawiszowe jest zbiór 48 preludiów i fug zatytułowany Das Wohltemperierte Klavier (1722-1744). Niektóre z utworów, głównie powstałych w Lipsku, miały charakter introspekcyjny i abstrakcyjny. Do arcydzieł należą tu m.in. Klavier-Übung, składające się z czterech części: Sześciu partit na instrument klawiszowy, Koncertu włoskiego (BWV 971), Uwertury francuskiej i Wariacji Goldbergowskich (BWV 988).
  
  Dwa dzieła stworzone pod koniec życia kompozytora, a ogłoszone już po jego śmierci, objaśniają reguły polifonicznej sztuki Bacha i demonstrują jej możliwości. Są to Musikalisches Opfer (1747) i Kunst der Fuge (Sztuka fugi, 1750).
  
  Wybrane dzieła [edytuj]
  Pasja według św. Mateusza, BWV 244
  Pasja według św. Jana, BWV 245
  Wielka msza h-moll, BWV 232
  200 kantat kościelnych, BWV 1-200, oraz kantaty świeckie, BWV 201-224
  Motety, BWV 225-231
  Magnificat, BWV 243
  Koncerty brandenburskie, BWV 1046-1051
  Musikalisches Opfer (Ofiara muzyczna), BWV 1079
  Das Wohltemperierte Klavier – dwutomowy zbiór preludiów i fug w każdej tonacji skali temperowanej na instrument klawiszowy, BWV 846-893
  Kunst der Fuge (Sztuka fugi) – zbiór fug, z których każda oparta jest na jednym temacie muzycznym, BWV 1080
  3 sonaty i 3 partity na skrzypce solo, BWV 1001-1006
  6 suit na wiolonczelę solo, BWV 1007-1012
  Wariacje Goldbergowskie, BWV 988
  Toccata i fuga d-moll, BWV 565
  Zbiór inwencji dwugłosowych, BWV 772-786
  Zbiór inwencji trzygłosowych zwanych sinfoniami, BWV 786-801
  Utwory na organy: preludia i fugi, toccaty i fugi, fantazje i fugi, tria, sonaty triowe, koncerty (organowe transkrypcje koncertów skrzypcowych innych kompozytorów, m.in. Antonia Vivaldiego), Passacaglia i Fuga c-moll (BWV 582) oraz organowe opracowania religijnych pieśni protestanckich (preludia, fantazje i przygrywki chorałowe)

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie