Treść zadania

Adam Mickiewicz, Dziady, cz. IV (fragmenty)
KSIĄDZ
Skąd przychodzisz tak nierano?
Kto jesteś? Jakie twe miano?
Kiedy się tobie przypatruję z bliska.
Zdaje się, że cię kiedyś widziałem w tej stronie.
Powiedz, mój bracie, jakiegoś ty rodu?
PUSTELNIK
O tak! tak, byłem tutaj... o, dawno! za młodu!
Przed śmiercią!... będzie trzy lata!
Lecz co tobie do mego rodu i nazwiska?
(...)
Otóż ja także umarły dla świata.
Na co tobie ciekawość, zmów tylko pacierze.
Nazwiska,
(patrzy na zegar)
jeszcze rano... powiedzied nie mogę;
Idę z daleka, nie wiem, z piekła czyli z raju,
I dążę to tegoż kraju.
Mój Księże, pokaż, jeśli wiesz, drogę!
KSIĄDZ
(łagodnie z uśmiechem)
Dróg śmierci pokazywad nie chciałbym nikomu.
(poufale)
My, księża, tylko błędne prostujemy ścieżki.
(...)
Patrz, oto ogieo służąca nakłada,
Siądź i pogrzej się; tobie potrzebny spoczynek.
PUSTELNIK
Pogrzej się! dobra, Księże, arcyprzednia rada!
(śpiewa, pokazując na piersi)
Nie wiesz, jaki tu żar płonie,
Mimo deszczu, mimo chłodu,
Zawsze płonie!
Nieraz chwytam śniegu, lodu,
Na gorącym cisnę łonie;
I śnieg tonie, i lód tonie
Z piersi moich para bucha,
Ogieo płonie!
(...)
KSIĄDZ
(na stronie)
Ja swoje, a on swoje; - nie widzi, nie słucha.
(do Pustelnika)
Jednak do nitki przemoczony wszystek,
Zbladłeś, przeziąbłeś strasznie, drżysz jak listek.
Ktokolwiek jesteś, długą przejść musiałeś drogę.
(...)
PUSTELNIK
Pokaż... wszak dobrze wiesz do śmierci drogę?
KSIĄDZ
Dobrze, gotówem na wszelkie usługi,
Lecz od twego wieku aż do grobu
Gościniec jest arcydługi.
PUSTELNIK
(z pomieszaniem i smutnie sam do siebie)
Ach, tak prędko przebiegłem gościniec tak długi! (...)
KSIĄDZ
(wstrzymuje)
Co to ma znaczyć?... szalony! czy można?
Odbierzcie mu żelazo, rozdejmijcie pięcie.
Jesteś ty chrześcijanin? Taka myśl bezbożna!
Znasz ty Ewangeliją?
PUSTELNIK
A znasz ty nieszczęście?
(chwyta sztylet)
Ale dobrze! Nie trzeba chwytać się przed porą,
(patrzy na zegar)
Skazówka na dziewiątej i trzy świece gorą!
(śpiewa)
Tylem wytrwał, tyle wycierpiałem,
Chyba śmiercią bole się ukoją;
Jeślim płochym obraził zapałem,
Tę obrazę krwię okupię moją.
Za coś dla mnie tyle ulubiona?
Za com z twoim spotkał się wejrzeniem?
Jednąm wybrał z tylu dziewcząt grona,
I ta cudzym przykuta pierścieniem!
Ach, jeśli ty Getego znasz w oryginale,
Gdyby przy tym jej głosek i dźwięk fortepianu!
Ale cóż? ty o boskiej tylko myślisz chwale,
Oddany twego tylko powinnościom stanu.
(przerzucając książkę)
Wszakże lubisz książki świeckie?...
Ach, te to, książki zbójeckie!
(ciska książkę)
Młodości mojej niebo i tortury!
One zwichnęły osadę mych skrzydeł
I wyłamały do góry,
Ze już nie mogłem na dół skręcid lotu.
Kochanek przez sen tylko widzianych mamideł;
Nie cierpiąc rzeczy ziemskich nudnego obrotu,
Gardzący istotami powszedniej natury,
Szukałem, ach! szukałem tej boskiej kochanki,
Której na podsłonecznym nie bywało świecie,
Którą tylko na falach wyobraźnej pianki
Wydęło tchnienie zapału,
A żądza w swoje własne przystroiła kwiecie.
Lecz gdy w czasach tych zimnych nie ma ideału,
Przez teraźniejszość w złote odleciałem wieki,
Bujałem po zmyślonym od poetów niebie,
Goniąc i błądząc, w błędach nieznużony goniec;
Wreszcie, na próżno zbiegłszy kraj daleki,
Spadam i już się rzucam w brudne uciech rzeki:
Nim rzucę się, raz jeszcze spojrzę koło siebie!
I znalazłem ją na koniec!
Znalazłem ją blisko siebie,
Znalazłem ją!... ażebym utracił na wieki!
Zadania krótkiej odpowiedzi
1. Na plebani zjawia się niezwykły gość. Przeanalizuj tekst i podaj przynajmniej trzy określenia charakteryzujące Pustelnika (wykorzystaj cytaty).
2. Bohater mówi, że jest umarły dla świata. Wytłumacz jednym zdaniem tę metaforę.
3. Podaj przynajmniej jeden powód wizyty Pustelnika u Księdza. Możesz posłużyć się cytatem.
4. Ksiądz próbuje pocieszać Pustelnika, zwraca się do niego: nie traćmy nadziei, po smutkach wesele. Z analizowanego tekstu zacytuj i objaśnij słowa, w których Ksiądz mówi, jaką rolę pełni na tym świecie.
5. Ksiądz uznaje Pustelnika za szaleńca, twierdzi, że on ma rozum pomieszany. Z przytoczonego fragmentu zacytuj i skomentuj przynajmniej jedną wypowiedź świadczącą o zupełnym braku porozumienia między Księdzem i Pustelnikiem.
6. W IV części Dziadów widoczna jest polemika dwóch odmiennych światopoglądów, odmiennych wizji świata. Tajemniczy przybysz zwraca się do Księdza: Każdy cud chcesz tłumaczyć; Biegaj do rozumu... / Lecz natura, jak człowiek, ma swe tajemnice, /Które nie tylko chowa przed oczyma tłumu, / Ale żadnemu księdzu i mędrcom nie wyzna! Rzecznikiem jakiej filozofii jest Ksiądz? A jakie poglądy reprezentuje Pustelnik? Odwołując się do analizowanej rozmowy, krótko uzasadnij odpowiedź.
7. Gdy Pustelnik próbuje przebić się sztyletem, Ksiądz powstrzymuje go, powołując się na Ewangelię. Co, według Gustawa, usprawiedliwia samobójczy czyn przed Bogiem?
8. Wskaż przynajmniej trzy cechy typowe dla romantycznego bohatera, które posiada Pustelnik-Gustaw