Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  Kita1222 15.5.2010 (17:52)

  Uniwersalizm cesarski
  
  
  Drugą największą – obok Papiestwa – siłą średniowiecznej Europy było Cesarstwo Niemieckie, od czasów Ottona I kontrolujące rozległe terytoria, prowadzące zakrojone na szeroką skalę misje chrystianizacyjne i próbujące narzucić zwierzchnictwo pomniejszym krajom, takim jak Polska. O skali wpływów Cesarstwa świadczyć może chociażby fakt, iż Bolesław Chrobry, jeden z największych polskich monarchów, zwycięzca wielu wojen, odważył się koronować dopiero na łożu śmierci, a nieco ponad pół wieku później Władysław Herman, przejmujący władzę po Bolesławie Śmiałym, od razu odesłał insygnia królewskie cesarzowi.
  
  
  Najogólniej rzecz ujmując, cesarz w uniwersalistycznej myśli niemieckiej to władca wszystkich ludów chrześcijańskich, patron i reprezentant Kościoła, krzewiciel myśli chrześcijańskiej, a także “bicz Boży” przeciw poganom. W praktyce uniwersalizm cesarski wykorzystywany był do bardziej przyziemnych celów, głównie ekspansji terytorialnej wschodnich feudałów niemieckich, prowadzonej na ziemiach Polaków, Czechów, Pomorzan, Prusów czy Bałtów, oraz południowych możnowładców, dążących do zdobycia wpływów we Włoszech. Feudałowie zazwyczaj dążyli co prawda do osłabienia władzy cesarza, z drugiej strony jednak wytłumaczenie, iż krwawe podboje prowadzone są “w imieniu zwierzchnika ludu chrześcijańskiego”, były mocnym uzasadnieniem.
  
  
  O ile w papalizmie papież był zwierzchnikiem chrześcijańskich władców, tak w uniwersalizmie cesarskim był nim władca Niemiec. Henryk IV był twórcą tezy, że o ile władza papieża pochodzi od św. Piotra, względnie Jezusa, tak władza cesarza pochodzi wprost od Boga Ojca i tylko przed nim monarcha jest odpowiedzialny. Nawiązywał do tej teorii w XII wieku Eboracensis z Yorku, twierdząc, iż to cesarz powinien piastować władzę zwierzchnią nad papieżem, obaj są bowiem odpowiednio “odbiciem” Boga Ojca i Chrystusa. W Synu Bożym Eboracensis widział tylko naturę ludzką, co było jawną herezją. O ile głowa Kościoła nie ma prawa ingerować w sprawy świeckie, tak władca Cesarstwa może wręcz zarządzać Kościołem, odwołując i powołując papieży, odpowiedzialny jest bowiem jedynie przed Bogiem.
  
  
  Uniwersalizm cesarski często posługiwał się też argumentacją historyczną, wspominając o cywilizacyjnej myśli Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego jako spadkobiercy starożytnego Imperium Rzymskiego. Podobnie historyczny wymiar miała praktyka przenoszenia prawa rzymskiego na grunt Cesarstwa, zapoczątkowana przez Fryderyka II Rogera w toku sporu z Innocentym III. Prawo rzymskie otwarcie uznawano jako prawo “cesarskie”. Z tradycji justyniańskiej przejal Fryderyk tezę, iż monarcha jest jedynym wyrazicielem sprawiedliwości i nie może być przez nikogo kontrolowany.
  
  
  Tym, co odróżniało uniwersalizm cesarski od papieskiego, był przede wszystkim jego – rzec można – racjonalny charakter, wynikający z bezwzględnej dominacji Cesarstwa Rzymskiego w Europie Środkowo-Wschodniej. Sama idea przetrwała średniowiecze, od XIV wieku nie miała jednak pokrycia w rzeczywistości w związku ze stopniową utratą wpływów na wschodzie Europy, a także rozbiciem feudalnym w samych Niemczech, szczególnie jaskrawym w okresie tzw. “wielkiego bezkrólewia” lat 1250-73. Uniwersalizm – paradoksalnie – nie sprzyjał konsolidacji władzy cesarza, a raczej jej rozproszeniu, ponadto powodował jego uzależnienie od aspiracji książąt Rzeszy i nie zapobiegał rozdrobnieniu feudalnemu.
  
  
  Znaczenie historyczne
  
  
  Zarówno jeden, jak i drugi uniwersalizm wywarł silne piętno na dziejach średniowiecznej Europy. Ani jedna, ani druga doktryna nie przewidywała nie znanej de facto w średniowieczu (przynajmniej do czasów Marsyliusza z Padwy) zasady suwerenności ludu. Wydaje się, iż uniwersalistyczne tendencje były w ścisły sposób powiązane z systemem feudalnym ze wszystkimi jego konsekwencjami polityczno-ustrojowymi, takimi jak np. samowola możnowładców w czasie rozbicia dzielnicowego, sprzyjająca ekspansji na terytoria zewnętrzne. Jeden i drugi uniwersalizm, czemu trudno się specjalnie dziwić, tolerował tylko jednomyślność i to jednomyslność objawiającą się w bezwzględnej akceptacji jego założeń. Takie też było średniowiecze, w opozycji wobec którego występowali liberalni myśliciele odrodzenia.
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie