Treść zadania

Madryt (hiszp. Madrid) – stolica i największe miasto Hiszpanii, położony w środkowej części kraju u podnóża Sierra de Guadarrama (Wyżyna Kastylijska) nad rzeką Manzanares.
Obszar administracyjny 607 km², liczba ludności 3,27 mln (2010), stolica regionu autonomicznego (comunidad autónoma) o tej samej nazwie (powierzchnia 7993 km², ludność 6,3 mln). Jedno z największych miast Unii Europejskiej oraz trzeci co do wielkości obszar metropolitarny (po Paryżu i Londynie) w UE[1][2]. Madryt jest siedzibą rządu, parlamentu, ministerstw, agencji i innych przedstawicielstw międzynarodowych, jak i też oficjalną rezydencją króla Hiszpanii[3]. Na płaszczyźnie ekonomicznej Madryt jest czwartym najbogatszym miastem w Europie (po Londynie, Paryżu i Moskwie) oraz trzecim w ramach UE[4]. Jest głównym centrum finansowym i biznesowym Hiszpanii[5], obecnie 50,1% z ponad 5 000 wiodących na świecie firm hiszpańskich generowanych jest przez spółki znajdujące się w Madrycie. Znajduje się na niej m.in.: trzecia co do wielkości giełda w Europie - Bolsa de Madrid, Latibex - giełda przeznaczona wyłącznie dla papierów wartościowych emitentów z Ameryki Łacińskiej oraz znajduje się tu kilkanaście największych korporacji na świecie jak: Banco Santander - największy bank w strefie Euro, Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, Telefónica, Repsol YPF, Iberia LAE, Endesa czy FCC, które znajdują się m.in. wśród 200 najlepszych spółek wg magazynu Forbes. Madryt jest siedzibą Światowej Organizacji Turystyki, należącej do ONZ, ponadto jest siedzibą sekretariatu generalnego Organizacji Państw Iberoamerykańskich. Mieszczą się tutaj także instytucje związane z regulacją języka hiszpańskiego w świecie m.in.: Akademia Języka Hiszpańskiego, czy Królewska Akademia Hiszpańska. Miasto jest wpływowym ośrodkiem kulturalnym na świecie swoją siedzibę ma tu wiele prestiżowych instytucji jak np.: Muzeum Prado, Muzeum Narodowe Centrum Sztuki Królowej Zofii czy Muzeum Thyssen-Bornemisza, które znajdują się w gronie jednych z najczęściej odwiedzanych muzeów na swiecie[6]. Według opublikowanego przez brytyjski magazyn Monocle Madryt znajduje się w dziesiątce miast na świecie pod względem największej jakości życia[7].
Spis treści [pokaż]
Pochodzenie nazwy miasta[edytuj]

Istnieje kilka teorii dotyczących pochodzenia nazwy "Madryt". Według legendy Madryt został założony przez Ocno Bianora (syna króla Toskanii i Mantui Tyrrheniusa); został on pierwotnie nazwany "Metragirta" lub "Mantua Carpetana", inni zaś twierdzą, że pierwotną nazwą tego miasta była "Ursaria", ze względu na dużą liczbę niedźwiedzi, które zostały znalezione w sąsiednich lasach, które wraz z drzewkiem truskawkowym ("madroño" w języku hiszpańskim) stały się herbem miasta od czasów średniowiecza[8].
Niemniej jednak, obecnie powszechnie uważa się, że obecna nazwa miasta pochodzi z II wieku p.n.e., kiedy to Imperium Rzymskie ustanowiło osadę nad brzegiem rzeki Manzanares. Termin Madryt przechodził w różnych okresach historii ewolucje związane ze swą nazwą. W VII wieku, od czasu islamskiego podboju Półwyspu Iberyjskiego zmieniono nazwę na "al-Majrīṭ" (z arabskiego المجريط – "Mayra"), co oznaczało odniesienie wody (w tym przypadku rzeki Manzanares) jako "drzewa" lub "dawcy życia". We współczesności nazwa "Madrid" ("Madryt" w jęz. polskim) wyewoluowała od słowa "Matrit" w języku mozarbic, która to nazwa jest używana w chwili obecnej[9].
Historia[edytuj]

Historyczny Pałac Królewski w Madrycie
Stolica Hiszpanii to jedno z najstarszych miast na naszym kontynencie. Jego początki sięgają już czasów panowania Starożytnego Imperium Rzymskiego. W tamtym okresie bowiem założono pierwszą osadę nad rzeką Manzanares (II wiek p.n.e.).
Pierwsza wzmianka o mieście, powstałym wokół mauretańskiego zamku Madżrid, pochodzi z X w. Zdobyty w 939 przez króla aragońskiego Ramira II, następnie odbity przez Maurów i w 1083 ostatecznie przejęty przez króla kastylijskiego Alfonsa VI. Prawa miejskie w 1118. Osada rozwijająca się przy fortecy przyczyniła się do powstania miasta. Jednak przez pierwsze pięć wieków miasto nie miało większego znaczenia. Okres wzrostu znaczenia miasta jako ośrodka handlowego rozpoczął się w XVI wieku.
Centralne położenie w Kastylii sprzyjało wzrostowi znaczenia politycznego. Dwukrotnie w XVI wieku (1524, 1528) zwoływano do Madrytu posiedzenia kortezów, mimo że stolicą kraju było Toledo.
W 1561 po dokonaniu rozbudowy Alkazaru, król Filip II przeniósł stolicę kraju z Toledo do Madrytu. Następnie rozpoczęto (1563) budowę Eskurialu, położonego niedaleko od Madrytu zespołu pałacowego. Miasto wkrótce stało się największym ośrodkiem handlowym i gospodarczym kraju. W XVII wieku rozbudowane i unowocześnione. W latach 1851-1864 otrzymało pierwsze połączenie kolejowe z Aranjuez. Na przełomie XIX i XX Madryt przebudowano rozbierając stare fortyfikacje miejskie, unowocześniono ciągi komunikacyjne. W latach 1873-1874 Madryt był stolicą pierwszej Republiki Hiszpańskiej.
W okresie wojny domowej (1936-1939) Madryt był jednym z głównych ośrodków sił republikańskich. Obie strony toczyły o niego ciężkie walki. Wobec zagrożenia rząd republikański z czasem przeniósł się do Walencji. 28 marca 1939 zajęty przez wojska generała F. Franco.

Heraldyczny symbol miasta, wykonany z brązu przez rzeźbiarza Antonio Navarro Santafé w 1966 r.
Po II wojnie światowej nastąpił szybki wzrost i rozbudowa miasta. Obecnie wiele firm przenosi swe siedziby właśnie do Madrytu, ze względu na jego centralne położenie i dynamiczny rozwój przemysłowy i gospodarczy.
Centrum Madrytu dzieli się na: Stary Madryt oraz Madryt Burboński. O miano serca miasta konkurują ze sobą znajdujące się w starej części miasta plac Puerta del Sol oraz plac Plaza Mayor, który z kolei słynie z procesów inkwizycyjnych przeprowadzanych na nim aż do końca zniesienia inkwizycji w 1834 r. Również w tej części miasta znajduje się Pałac Królewski, zamieszkiwany zarówno przez Habsburgów jak i przez Burbonów.
11 marca 2004 islamscy terroryści przeprowadzili zamach w wagonach należących do podmiejskich linii kolejowych. W eksplozjach bomb zginęło 190 osób (w tym czworo Polaków), a 2057 zostało rannych.
Geografia[edytuj]

Położenie geograficzne[edytuj]
Madryt leży w centralnej części Półwyspu Iberyjskiego. Współrzędne geograficzne miasta to: 40° 26 'N 3° 41' W, zaś jego średnia wysokość nad poziomem morza to 667 m. Jego położenie w centralnej części półwyspu sprawia iż miasto leży w strefie klimatu kontynentalnego suchego i surowego. Miasto leży kilka kilometrów od łańcucha górskiego Sierra de Guadarrama, pod względem hydrologicznym leży w basenie rzeki Tag.
Klimat[edytuj]

Klimatogram obserwacji meteorologicznych w Parku Retiro

Klimatogram obserwacji meteorologicznych na lotnisku Barajas

Rzeka Manzanares przepływająca przez Madryt
Region Madrytu posiada umiarkowany klimat kontynentalny, przejściowo śródziemnomorski. Zimy są tu chłodne, często występują temperatury poniżej 0 °C, także w porze zimowej każdego roku występują opady śniegu. Styczeń jest najzimniejszym miesiącem w Madrycie (2-10 °C). Lato charakteryzuje się występowaniem wysokich temperatur w granicach 30 °C, w lipcu często może osiągnąć dochodzić nawet do 40 °C. Ze względu na położenie miasta na dużych wysokościach, Madryt posiada dość wysokie amplitudy temperatur między nocą a dniem, noce są chłodniejsze, co prowadzi do obniżenia średniej w miesiącach letnich. Opady latem są dość rzadkie, większość opadów występuje jesienią i wiosną[10]. Maksymalna roczna średnia temperatura wynosi 19,5 °C. Średnie roczne sumy opadów wynoszą tu 435 mm.
Obserwacje temperatur w Parku Retiro
Lata 1971-2000 sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru Średnia
Temperatura
maksymalna (°C) 9,7 12,0 15,7 17,5 21,4 26,9 31,2 30,7 26,0 19,0 13,4 10,1 19,4
Temperatura
minimalna (°C) 2,6 3,7 5,6 7,2 10,7 15,1 18,4 18,2 15,0 10,2 6,0 3,8 9,7
Opady (mm) 37 35 26 47 52 25 15 10 28 49 56 56 436
Obserwacje temperatur na lotnisku Madryt-Barajas
Lata 1971-2000 sty lut mar kwi maj cze lip sie wrz paź lis gru Średnia
Temperatura
maksymalna (°C) 10,6 12,9 16,3 18,0 22,3 28,2 33,0 32,4 27,6 20,6 14,7 11,0 20,6
Temperatura
minimalna (°C) 0,3 1,5 3,2 5,4 8,8 13,0 16,1 16,0 12,7 8,3 3,8 1,8 7,6
Opady (mm) 33 34 23 39 47 26 11 12 24 39 48 48 386
Hydrologia[edytuj]
Główną rzeką, która przepływa przez Madryt jest rzeka Manzanares. Manzanares u stóp wsi Manzanares el Real tworzy zalew Santillana, który jest jednym z najważniejszych źródeł wody pitnej dla Madrytu. Oprócz niej w Madrycie i jego okolicach występują liczne małe rzeczki i strumyki, tak jest w przypadku strumieni La Moraleja de la Vega, lub Valdelamasa, Viñuelas, które wpadają bezpośrednio do rzeki Jarama, a ta zaś uchodzi do rzeki Guadarrama.