Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  1 0

  werka9 16.10.2011 (18:14)

  an Kochanowski "Odprawa posłów greckich"
  
  - główni bohaterowie - Antenor i Aleksander,
  
  - Helena,
  
  - inni - Trojanie - Priam, Ikteon, Grecy - Menelaus, Ulisses.
  
  Pierre Corneille "Cyd albo Roderyk"
  
  - główny bohater - Roderyk zwany Cydem,
  
  - inni - Diego, Chimena, Sankty, Gomes, Królewna.
  
  William Szekspir "Hamlet"
  
  - główny bohater - książę Hamlet,
  
  - inni - Klaudiusz, Gertruda, Poloniusz, Leartes, Horacy, Fortynbras, Ofelia.
  
  William Szekspir "Makbet"
  
  - główni bohaterowie - Makbet i Lady Makbet
  
  - inni - Dunkan, Malcolm, Donalbein, Banko, Fleance, Rosse, Angus, Makduf, Lennox, Menteith, Caithness.
  
  Molier "Skąpiec"
  
  - główny bohater - Harpagon,
  
  - inni - Walery, Marianna, Kleant, Eliza, Azylem.
  
  Molier "Świętoszek"
  
  - główny bohater - Tartuffe zwany Świętoszkiem,
  
  - inni - Orgon, Elmira, Damis, Walery, Kleant, Pani Pernelle, Marianna.
  
  Julian Ursyn Niemcewicz "Powrót posła"
  
  - główni bohaterowie - Pan Podkomorzy i Starosta Gadulski,
  
  - inni - Pani Podkomorzowa, Starościna, Walery, Szarmancki, Jakub, Teresa, Agatka.
  
  Johann Wolfgang Goethe "Cierpienia młodego Wertera"
  
  - główny bohater - Werter,
  
  - jego wybranka - Lotta,
  
  - "ten trzeci" - Albert.
  
  George Gordon Byron "Giaur"
  
  - główny bohater - zwany Giaurem,
  
  - jego wybranka - Leila,
  
  - "ten trzeci" - Hassan.
  
  Honoriusz Balzak "Ojciec Goriot"
  
  - główny bohater - Goriot,
  
  - inni - Anastazja, Delfina, Pani Vauquer, Rastignac, Vautrin.
  
  Adam Mickiewicz "Romantyczność"
  
  - kochankowie - Jasiek, Karusia.
  
  Adam Mickiewicz "Dziady część II"
  
  - duchy (kolejno) - Józio i Rózia, Widmo pana, Zosia, Widmo kochanka.
  
  Adam Mickiewicz "Dziady część IV"
  
  - Pustelnik - Gustaw, Ksiądz (właściwie pop), Dzieci Księdza.
  
  Adam Mickiewicz "Dziady część III" Wielka Improwizacja i Widzenie.
  
  - Konrad, Ksiądz Piotr
  
  Adam Mickiewicz "Konrad Wallenrod"
  
  - główny bohater - Walter Alf = Konrad Wallenrod,
  
  - inni - Halban, Aldona.
  
  Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz"
  
  - Jacek Soplica = Ksiądz Robak, Tadeusz Soplica, Zosia, Hrabia, Sędzia Soplica, Telimena, Wojski,
  
  Podkomorzy, Klucznik Gerwazy.
  
  Zygmunt Krasiński "Nie-Boska komedia"
  
  - główni bohaterowie - Hrabia Henryk, Pankracy,
  
  - Żona Hrabiego, Orcio, Leonard.
  
  Aleksander Fredro "Śluby panieńskie"
  
  - Albin, Gustaw, Klara, Aniela, pani Dobrójska, Radost.
  
  Maria Konopnicka "Miłosierdzie gminy"
  
  - Kuntz Wunderli, Probst, także całość społeczności Hottingen.
  
  Maria Konopnicka "Mendel Gdański"
  
  - Mendel, Zegarmistrz, sąsiedzi Mendla, Kubuś.
  
  Maria Konopnicka "Nasza szkapa"
  
  - Anna Mostowiak, Filip Mostowiak, dzieci Mostowiaków - Felek, Piotruś, Wicek.
  
  Bolesław Prus "Omyłka"
  
  - Antoś, Kasjer, Matka Antosia.
  
  Bolesław Prus "Powracająca fala"
  
  - Gottlieb Adler, Kazimierz Gosławski, Ferdynand, Pastor Bohme.
  
  Bolesław Prus "Lalka"
  
  - główny bohater - Stanisław Wokulski,
  
  - najważniejsi - Izabela Łęcka, Ignacy Rzecki,
  
  - inni - Julian Ochocki, Tomasz Łęcki, Helena Stawska.
  
  Eliza Orzeszkowa "Gloria victis"
  
  - Romuald Traugutt, Marcyś Tarłowski, Jagmin, Anielka.
  
  Eliza Orzeszkowa "Nad Niemnem"
  
  - główni bohaterowie - Justyna Orzelska, Jan Bohatyrowicz,
  
  - inni - Benedykt Korczyński, Marta Korczyńska, Emilia Korczyńska, Witold Korczyński,
  
  Andrzejowa Korczyńska, Leonia Korczyńska, Zygmunt Korczyński, Teofil Różyc, Ignacy Orzelski,
  
  Bolesław Kirło, Maria Kirłowa, Anzelm Bohatyrowicz.
  
  Henryk Sienkiewicz "Szkice węglem"
  
  - Zołzikiewicz, Wawrzon Rzepa, Maria Rzepa.
  
  Władysław Stanisław Reymont "Chłopi"
  
  - główni bohaterowie - Maciej Boryna, Antek Boryna, Jagna Paczesiówna,
  
  - inni - Kuba, Roch, Hanka, Jagustynka, Ksiądz, Dominikowa, Kowal, Magda, Wójt, Witek, Bylica,
  
  Mateusz, Pan Jacek, Jankiel.
  
  Stefan Żeromski "Ludzie bezdomni"
  
  - główny bohater - Tomasz Judym,
  
  - inni - Joasia Podborska, Wiktor Judym, Wanda Orszeńska, Korzecki, Niewadzka, Natalia
  
  Orszeńska, Węglichowski, Les - Leszczykowski, Jan Bogusław Krzywosąd Chobrzański.
  
  Joseph Conrad "Lord Jim"
  
  - główny bohater - Jim,
  
  - inni - Marlow, Doramin, , Jewel, Cornelius, Dain Warris, Montague Brierly, Braun, Stein.
  
  Stanisław Wyspiański "Wesele"
  
  - osoby - Pan Młody, Panna Młoda, Gospodyni, Gospodarz, Poeta, Nos, Radczyni, Dziennikarz,
  
  Rachela, Czepiec, Marysia, Żyd, Zosia, Haneczka, Klimina, Isia, Jasiek i Kuba, Dziad, Kasper,
  
  - osoby dramatu - Widmo, Stańczyk, Upiór, Wernyhora, Rycerz, Hetman, Chochoł.
  
  Gabriela Zapolska "Moralność pani Dulskiej"
  
  - główna bohaterka - Aniela Dulska,
  
  - inni - Felicjan Dulski, Hesia Dulska, Mela Dulska, Zbyszko Dulski, Juliasiewiczowa, Hanka.
  
  Stefan Żeromski "Przedwiośnie"
  
  - główny bohater - Cezary Grzegorz Baryka,
  
  - inni - Seweryn Baryka, Jadwiga Barykowa, Hipolit Wielosławski, Laura Kościeniecka, Antoni
  
  Lulek, ksiądz Anastazy, Karolina Szarłatowiczówna.
  
  Zofia Nałkowska "Granica"
  
  - główny bohater - Zenon Ziembiewicz,
  
  - inni - Justyna Bogutówna, Cecylia Kolichowska, Elżbieta Biecka, Walerian Ziembiewicz, Żancia
  
  Ziembiewiczowa, Joasia Gołąbska, Karol Wąbrowski, Ksiądz Adolf Czerlon.
  
  Maria Dąbrowska "Noce i dnie"
  
  - główni bohaterowie - Bogumił Niechcic, Barbara Joanna Niechcicowa,
  
  - inni - Agnieszka Niechcicówna, Teresa Kociełłowa, Panna Cecylia, Lucjan Kociełło, Jan Łada,
  
  Michalina Ostrzeńska, Leon Woynarowski.
  
  Witold Gombrowicz "Ferdydurke"
  
  - główny bohater - Józio Kowalski,
  
  - inni - Profesor T. Pimko, Joanna i Witold Młodziakowie, Zuta Młodziakówna, rodzina
  
  Hurleckich, Miętus.
  
  Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) "Szewcy"
  
  - Sajetan Tempe, Józek, Jędrek, prokurator Robert Scurvy, Księżna Irena Zbereźnika - Podberezka.
  
  Jerzy Szaniawski "Żeglarz"
  
  - Paweł Szmidt (Kapitan Nut), Jakub Fala, Jan, Med, Redaktor, Admirał, Przewodniczący.
  
  Franz Kafka "Proces"
  
  - antybohater Józef K.
  
  Michaił Afanasjew Bułhakow "Mistrz i Małgorzata"
  
  - Mistrz, Małgorzata, Iwan Nikołajewicz Ponyrion, Poncjusz Piłat, Ha-Nocri, Azazello, Behemot,
  
  Michał Aleksandrowicz Berlioz, Woland, Korowiow
  
  Kazimierz Moczarski "Rozmowy z katem"
  
  - Kazimierz Moczarski, Gustaw Schielke, Jürgen Stroop.
  
  Tadeusz Borowski "Pożegnanie z Marią"
  
  - Maria, Tadeusz, Kierownik Jan, Inżynier, Doktorowa.
  
  Gustaw Herling - Grudziński "Inny świat"
  
  - Herling - Grudziński, społeczność więźniów - zabójca Stalina, pop, Natalia Lwowna, Sasza
  
  Kostylew,
  
  Hanna Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem"
  
  - Marek Edelman, Mordechaj Anilewicz, Profesor, Elżbieta Chętkowska, doc. Zofia Wrólówna, Aga
  
  Żuchowska, Antek, Celina, Blaum, Jerzy Winkler, Michał Klepfisz.
  
  Miron Białoszewski "Pamiętnik z powstania warszawskiego"
  
  - Miron, Ojciec Mirona, Matka Mirona, Swen, Zocha, "Babu Stefu", Irena P., Teik.
  
  Jerzy Andrzejewski "Popiół i diament"
  
  - główny bohater - Maciek Chełmicki,
  
  - Stefan Szczuka, Kalicki, Antoni Kossecki, Pułkownik Staniewicz, Franciszek Podgórski,
  
  Katarzyna Staniewiczowa, Fred Teleżyński, Waga, Adam i Róża Puciatyccy, Andrzej Kossecki,
  
  Święcki, Franek Drewnowski, Krystyna Rozbicka, Weychert, Pawlicki, Profesor Szretter, Pieniążek,
  
  Kotowicz, Jerzy Szretter, Janusz Kotowicz, Felek Szymański, Marcin Bogucki, Alek Kossecki.
  
  Jerzy Andrzejewski "Bramy raju".
  
  - Jakub z Cloyes, Ludwik z Vendome, Robert, Blanka, Maud, Aleksy Melissen, Mnich.
  
  Jerzy Andrzejewski "Ciemności kryją ziemię".
  
  - Tomas Torquemada - Wielki Inkwizytor, Diego Manete.
  
  Jerzy Szaniawski "Dwa teatry"
  
  - Dyrektor teatru, Laura, Woźny Matkowski, Lizelotta, Chłopiec, Montek, Autor, Dyrektor Drugi.
  
  Tadeusz Konwicki "Mała apokalipsa"
  
  - Hubert, Kolka Nachałow, Nadieżda, Rysio Szmidt, Edek Szmidt, Halina, Hans Jürgen Gonsiorek,
  
  Sacher, Kobiałka, Caban, Jan, Tadzio Skórko, Żorż, Bułat, Zenek.
  
  Tadeusz Konwicki "Bogiń"
  
  - Helena Konwicka, Michał Konwicki, Eliasz Szyra, Ksiądz Siemaszko, Aleksander Broel-Plater,
  
  Ildek, Korsakow, Konstanty, Puszkin, Wissarion Dżugaszwili.
  
  Sławomir Mrożek "Tango"
  
  - Artur, Stomil, Eleonora, Ala, Eugeniusz, Eugenia, Edek.
  
  Tadeusz Różewicz "Kartoteka"
  
  - Bohater, Wujek, Nauczyciel, Gruby, kobiety, Pan z przedziałkiem.
  
  Fiodor Dostojewski "Zbrodnia i kara"
  
  - Rodion Romanowicz Raskolnikow, Dunia, Sonia, Marmieładow, Arkadiusz Swidrygajłow,
  
  Katarzyna Iwanowa, Porfiry Piotrowicz, Razumichin.
  
  Albert Camus "Dżuma"
  
  - doktor Bernard Rieux, Jean Tarrou, Raymond Rambert, Paneloux, Joseph Grand, Cottard.
  
  George Orwell "Rok 1984"
  
  - występujący - Winston Smith, Julia, O'Brien, Tom Parsons Syme, pani Parsons, Charrington,
  
  - wspominani - Wielki Brat, Emmanuel Goldstein.
  
  George Orwell "Folwark zwierzęcy"
  
  - Major, Snowball, Napoleon, Squealer, Clover, Boxer, Osioł Benjamin, Mojżesz, Mollie, Bluebell,
  
  Muriel, Jessie, Jones, Pincher, Frederick, Pilkington, Whymper.
  
  Maciej Boryna - najdoskonalszy z portretów psychologicznych w "Chlopach" Reymonta.
  
  Powieść Wladysława Reymonta można uznać za największe dzieło epoki Młodej Polski. Dzieło to zresztą doczekało się właściwego docenienia nie tylko w kraju - w roku 1924 pisarza nagrodzono literacką Nagrodą Nobla. Wiele czynników złożyło się na popularność tej powieści, najważniejszym z nich jest zaś szerokość i precyzja spojrzenia autora nie tylko na przedmiot pisarstwa, lecz na sprawy ogólnoludzkie jako takie.
  
  Podstawowym tematem "Chłopów" jest oczywiście rodzina Borynów oraz jej dzieje i problemy. W szerszej perspektywie powieść opisuje losy całej społeczności wsi Lipce i okolic czyniąc to z epickim wręcz rozmachem. Już te dwa stopnie spojrzenia na powieść dają jej wiele, pozostał jeszcze jeden. Na przykładzie swoich bohaterów autor poruszył wiele kwestii moralnych, etycznych czy filozoficznych. Ważne miejsce w "Chłopach" zajmują opisy różnorakich namiętności drążących człowieka, w tym miłość, żądzę władzy, rywalizację o kobietę czy walkę o reputację. Oczywiście wszystkie te kwestie poruszone zostały na poziomie mentalności prostych ludzi - i to właśnie stanowi o wyjątkowości "Chłopów" w historii literatury. Nieodłączną częścią powieści (jak też prawdziwego życia na wsi) jest także zależność człowieka od natury - jej kolei i praw.
  
  Powieść Reymonta znalazła wielu czytelników także dzięki swej znakomitej kompozycji. Jako dzieło naturalistyczne, "Chłopi" pełni są drobiazgowych opisów miejsc i sytuacji, precyzyjnie skonstruowanych postaci oraz drobiazgowych portretów psychologicznych. Co ciekawe, wszystkie te, zdawałoby się tak związane z określonym światem przedstawionym elementy, zachowują przy całym swym wycyzelowaniu spory zapas uniwersalności.
  
  Najważniejszym z bohaterów powieści "Chłopi" jest Maciej Boryna. Jest on głową najbogatszej rodziny i z pewnością najważniejszą osobą w całej wsi. Bez poparcia Macieja nie może zapaść żadna ważna decyzja, a on sam uznawany jest bez sprzeciwów za nieoficjalnego przywódcę wsi. Boryna ma pięćdziesiąt osiem lat i doświadczył w życiu już wiele, nadal jednak uważa się za młodego i czuje w sobie wiele energii. Na długo przed początkiem akcji powieści owdowiał, teraz zaś postanowił pojąć nową żonę. Jego wybranka - Jagna - jest młodą i energiczną kobietą niepozbawioną przy tym urody. Wszystko zaczyna biec w dobrą stronę, jedyną kwestią spędzającą Maciejowi sen z powiek jest spór z synem - Antkiem. Ostatecznie ojciec wypędził go z domu. Gdy Maciej dowiedział się, że Jagna zdradza go z nie kto innym tylko właśnie Antkiem, wpadł w furię. Nienawiść do syna spotęgowała się. Gdy nareszcie nakrył parę na gorącym uczynku, mało brakowało, żeby zakończyło się to ich śmiercią. Ostatecznie zamiast w radość i dumę, jego małżeństwo z Jagną obfituje jedynie w ból i wstyd - najpotężniejszy gospodarz we wsi i jej nieoficjalny przywódca staje się pośmiewiskiem z powodu "rogów", które przyprawiła mu młoda żona. Co ważne, wielu mądrych wieśniaków odradzało mu to małżeństwo, jednak uparty Boryna musiał postawić na swoim.
  
  Boryna jest człowiekiem chciwym i skąpym. Jego konflikt z synem wyniknął, gdy ojciec nie chciał oddać mu części ziemi, której przecież i tak miał najwięcej we wsi. Maciej bał się, że syn w końcu przejmie cały majątek i wyrzuci ojca z domu, więc postanowił go uprzedzić. Nie widział szacunku i miłości, jakimi dawniej darzył go syn i sam przyczynił się do wzbudzenia w Antku chęci zemsty. A najlepszą sposobnością do zemsty była Jagna…
  
  Boryna jako bogacz nigdy nie współczuł biednym i nieszczęśliwym. Lecz mimo wszystko on sam doszedł do wszystkiego, co ma. Pracował ciężko i był ambitny. Również w czasie konfliktu z dziedzicem widać, że nie tylko własny majątek leży mu na sercu. Jako charyzmatyczny przywódca obronił wieś przed zakusami dziedzica i ugruntował swoją pozycję.
  
  Szczególny wydźwięk ma scena śmierci Boryny. Choruje i jest słaby, lecz mimo tego rusza na pole by siać i na polu umiera. Scena ta jest wysoce symboliczna i wskazuje na powiązanie całego życia chłopa właśnie z ziemią, która go żywi i ubiera.
  
  Boryna to znakomity, choć może nieco przejaskrawiony w imię spójności akcji, obraz chłopskiej mentalności. Najważniejsza jest dla niego ziemia a zdradę woli ukarać widłami. Pomimo swojej charyzmy i bogactwa nie jest jednak dobrym przywódcą, ponieważ po prostu nie zna się na ludziach. Jednak dzięki pracowitości i zamiłowaniu do ziemi jest znakomitym gospodarzem.
  
  Pozostałe postacie z powieści Reymonta również są znakomicie przedstawione, jednak to portret Macieja Boryny jest najbardziej szczegółowy. Bohater ten jest żywy i barwny a jednocześnie w pewien sposób uniwersalny - jak zresztą cała powieść.
  
  Literackie kariery.
  
  Jak należy rozumieć pojęcie kariery? Według definicji słownikowej, kariera to "1)przebieg pracy zawodowej; 2) przechodzenie jednostki od pozycji niżej cenionych do pozycji wyżej cenionych w danym społeczeństwie". Do tego dodać jeszcze można popularne znaczenie tego słowa - awans, osiąganie coraz lepszych miejsc pracy (w końcu to właśnie z pracą kariera często się kojarzy), także zdobywanie sławy (tak zwana kariera w show buisnessie). Kariera kojarzy się również z zapracowaniem, brakiem wolnego czasu a z drugiej strony pewnością w kwestii przyszłości i dostatnim życiem.
  
  Jak nazwać człowieka, który zrobił (lub chce zrobić karierę)? I tu pojawia się zgrzyt - z jednej strony podziwiamy tych, którym się udało. Mówimy - "ten to zrobił karierę", "ona jest u szczytu kariery" i tak dalej. Nasz podziw zawiera oczywiście nutkę zazdrości, lecz jest przede wszystkim szacunkiem. Z drugiej strony jednym z bardziej obraźliwych określeń jest "karierowicz". Zwykle znaczy to raczej zawiść i podejrzliwość niż szacunek. Skąd wynika taka ambiwalencja?
  
  Szanujemy zwykle tych, których kariera wynika z ciężkiej pracy (czy to fizycznej, czy umysłowej), wciąż wierzymy w mityczną drogę "od pucybuta do milionera". Nienawidzimy zwykle tych, którzy karierę zawdzięczają szczęściu, bezwzględności czy protekcji (lub innemu wsparciu "spoza kadru"). W życiu często stajemy w obliczu wyboru: być albo mieć, ideały lub dostatek, wierność zasadom czy zwiększenie swoich szans. Tak opinia społeczna jak i literatura skalania się ku pierwszym odpowiedziom na te pytania, w życiu jednak sukces częściej wiąże się z zestawem drugim. Istnieje wielu bohaterów literackich, dla których najlepsza w ich mniemaniu drogą była kariera.
  
  Świetnym przykładem karierowicza jest Eugeniusz Rastignac z powieści Honoriusza Balzaka "Ojciec Goriot". Przybył do Paryża - wielkiego miasta i stolicy jeszcze większego państwa - z prowincji i przywiózł z sobą wiele szczytnych ideałów. Rzeczywistość okazała się jednak gorsza, niż mógł się spodziewać i jego ideały wkrótce schudły i zbladły wraz z ich właścicielem. Eugeniusz jednak szybko znalazł nowego "nauczyciela i mistrza" - recydywistę Vautrina. To właśnie jemu uwierzył, gdy ten stwierdził, że nawet "żeby posprzątać, trzeba się wpierw ubrudzić". W obliczu rzeczywistości porzucił ideały by w końcu zrobić wymarzoną karierę, ożenić się ze świetną "partią". Wreszcie zdobyć majątek, władzę ministerialną i tytuł hrabiowski. Również jego żona oraz jej siostra - córki tytułowego ojca Goriot - to karierowiczki, z tym, ze dla nich kariera ogranicza się do niezależności finansowej i odpowiedniej pozycji. Wszyscy oni odnieśli sukces a jego cenę zapłacił nieszczęsny Goriot.
  
  Podobnie doskonały literacki portret karierowicza odnaleźć można w powieści "Czerwone i czarne" Stendhala. Chodzi tu o Juliana Sorela - z jednej strony prostego człowieka wywodzącego się z ludu, prowincjusza, z drugiej - człowieka inteligentnego, wyrachowanego i w stu procentach amoralnego, jeśli chodzi o osiągnięcie sukcesu. Dzięki takiej kombinacji cech szybko i regularnie zdobywa kolejne, coraz wyższe szczeble kariery. Jednak wreszcie zdarza się coś, czego nie przewidział - zakochuje się. Wydawać się może, że miłość dodała mu skrzydeł, ponieważ jego kariera nabrała jeszcze większego rozpędu, lecz koniec okazał się przysłowiowo żałosny. Co ciekawe postać Juliana wzorowana była na życiu prawdziwego karierowicza - Bertheta z Grenoble, syna kowala, który doszedł wysoko zanim marnie skończył.
  
  W powieści Charlesa Dickensa "Dawid Copperfield" znajdziemy szczególnie odrażającą postać karierowicza - Uriaha Heepa. To bohater wręcz ohydny - tak pod względem fizycznym, jak i moralnym, lecz pewne jego cechy - szczególnie uniżoność i obłuda - dały mu sposobność do dokonania wielu dwuznacznych osiągnięć. Wystarczy powiedzieć, że z radością płaszczył się przed ludźmi, których pomagał niszczyć. Jednak jego koniec jest właściwy - jego przekręty zostają rozpracowane a on sam - zamknięty w wiezieniu.
  
  Szczególnym przykładem człowieka, który zrobił karierę, ale nie można go jednoznacznie potępić, jest doktor Obarecki - bohater "Siłaczki" Stefana Żeromskiego. Oczywiście w towarzystwie głównej bohaterki - Stasi Bozowskiej - nie wydaje się postacią pozytywną, jednak nie można zarzucać komuś, że jest zły tylko dlatego, że nie "cierpi za miliony". Jest przeciętny lekarzem a ceny, które ustala na swoje usługi nie są szczególnie wysokie. Stara się wieść życie we względnym komforcie - to również nie jest cecha negatywną. Można by rzec, że nie zauważa cierpienia i upadku biedoty, ale tak nie jest, nie złamał przysięgi i nie odrzucił posłannictwa - po prostu poświęcił się swojej pracy na swoich warunkach.
  
  Michał Toporny, bohater "Tańczącego jastrzębia" Janusza Kawalca to także człowiek, który zrobił karierę. Jego kariera nie była spowodowana osobistymi zaletami czy ohydnym charakterem - po prostu była efektem awansu społecznego wsi, który nastąpił po zakończeniu II wojny światowej. To właśnie przewrót ustrojowy dał bohaterowi możliwość uzyskania wykształcenia, odejścia z "zabitej deskami" wsi i poznania szerokiego i nowoczesnego świata. W końcu osiągnął wiele - został inżynierem, ożenił się z atrakcyjną i wykształconą kobietą (po porzuceniu pierwszej żony ze wsi), w końcu otrzymał stanowisko dyrektora. Czy jednak był zadowolony? Nie, źle czul się w szybkim i gwarnym świecie miasta i przemysłu. Pracowal ciężko na swoje życie, ale w końcu sam je sobie odebrał.
  
  Pora na koniec wspomnieć najsłynniejszego karierowicza w literaturze polskiej - i to karierowicza mimo woli - Nikodema Dyzmę. Ten bohater powieści "Kariera Nikodema Dyzmy" Tadeusza Dołęgi - Mostowicza jest wręcz uosobieniem postawy karierowicza. Był spryciarzem i kombinatorem, lecz to dzięki przypadkowi spadły na niego urzędy i zaszczyty. Wraz z nimi pojawiły się oczywiście wielkie pieniądze i piękne kobiety. Sam zresztą dziwi się swojemu losowi, który sam wypycha go coraz wyżej. Co osiągnął wskutek nieporozumienia - również z powodu nieporozumienia stracił. Zszedł jednak ze szczytu z godnością, a przy okazji ukazał głupotę i inne wady elit, którym kiedyś tak się podobał.
  
  To jedynie kilka przykładów, jeśli chodzi o opisane w literaturze kariery. Żadna z powyższych postaci nie jest godna naśladowania, jeśli więc nie wiemy, jak postępować w kwestii kariery, to raczej nie dowiemy się tego z literatury.
  
  Stanisław Wokulski, Tomasz Judym, Zenon Ziembiewicz - bohaterowie z awansu.
  
  Stworzenie modeli zachowania, poglądów, wydawania opinii jako cecha charakterystyczna epoki.
  
  1. Okres pomiędzy 1848 a 1939 rokiem jest pełny gwałtownych zmian w wielu dziedzinach życia:
  
  - schyłkowe i pesymistyczne nastroje (fin de siecle),
  
  - stopniowo zacierają się dawne wpływy kształtujące schematy społeczne,
  
  - dynamika rzeczywistości powiązana z wystąpieniami zbrojnymi oraz stopniowym wzrostem
  
  rewolucyjnych nastrojów w społeczeństwach zachodnich.
  
  "Nie było pokolenia, które by przeżyło tak kosmopolityczny najazd, ukształtowało się pod
  
  tak rozmaitymi znakami" [Kazimierz Wyka]
  
  2. Nowy typ bohatera literackiego łączącego akcenty romantyczne z pozytywistycznymi.
  
  - bohater jest ponadprzeciętną indywidualnością,
  
  - nieszczęśliwa miłość bohatera oraz jego wewnętrzne rozdarcie pomiędzy wyższymi ideami oraz
  
  zwykłymi dla człowieka odruchami - chęcią zdobycia osobistego szczęścia, odwzajemnienia uczuć,
  
  spokoju i bezpieczeństwa, samorealizacji,
  
  - bohater uważa siebie za część naturalnego porządku rzeczy, natury, podlega zatem wszystkim
  
  naturalnym prawom jak naturalizm czy determinizm,
  
  - bohater jest zwolennikiem rozwoju technicznego i uznaje jego znaczenie dla dobrobytu,
  
  bohater jest otwartym zwolennikiem zmian i reform społecznych,
  
  - bohater jest zwolennikiem nauki jako czynnika pomocnego dla poprawy jakości i udoskonalania
  
  ludzkiego życia,
  
  - bohater jest wnikliwie analizowany pod względem psychologicznym.
  
  3. Bohaterowie z awansu - próba klasyfikacji oraz oceny postępowania jednostek. Dwie możliwe
  
  postawy:
  
  a) właściwie pojmowana przez odbiorców - odwaga i męstwo oraz heroizm bohatera oraz jego
  
  poświecenie dla osiągnięcia założonych celów są wynikiem postawy wewnętrznej bohatera lub też
  
  zostają na bohaterze wymuszone przez zachodzące niezależnie okoliczności,
  
  b) niewłaściwie pojmowana przez odbiorców - cechy bohatera zostają mu nadane przez otoczenie,
  
  które źle pojmuje postawę bohatera. Nie posiada cech "prawdziwego" bohatera.
  
  "Wszystkie uczucia, czyny i wyobrażenia mają swoje źródło w świecie zewnętrznym lub w naszym
  
  własnym świecie." [Piotr Chmielowski] - Wokulski, Judym i Ziembiewicz jako bohaterowie z awansu.
  
  1. "Są tacy ludzie, którzy sami sobie niejako aranżują świat i im właśnie wszystko udaje." [Danuta
  
  Zaniślan] - Stanisław Wokulski - historia dramatycznej konfrontacji ponadprzeciętnej
  
  indywidualności ze światem i przeciętnym tłumem, który jej nie rozumie.
  
  a) bunt i pogarda względem schematycznego i ograniczonego sposobu myślenia.
  
  Próba znalezienia rozwiązania w sprawie powszechnej pustki myślowej i obyczajowej panującej w
  
  najwyższych sferach społeczeństwa.
  
  - nadrzędną wartością stanowiącą narzędzie walki przeciwko społecznej zgniliźnie,
  
  zacofaniu oraz przykładom absurdu w otaczającej rzeczywistości jest praca,
  
  - chęć zaangażowania wyższych klas społecznych w dzieło przekształcania zastanej
  
  rzeczywistości w celu odniesienia pożytecznych dla wszystkich warstw społecznych
  
  korzyści.
  
  b) działaniami bohatera kierują uczucia pozytywne i altruistyczne - miłość i współczucie.
  
  - potrzeba niesienia pomocy najbardziej potrzebującym - filantropia,
  
  - motorem wszystkich działań oraz warunkiem nadającym działaniu cel i sens jest miłość
  
  do kobiety.
  
  c) celem bohatera jest również odrzucenie ograniczeń nadawanych jednostce przez fakt narodzin w
  
  określonej grupie społecznej. Równoczesna próba zaznaczenia i oznajmienia swojego istnienia.
  
  "Nierówność społeczna między ludźmi jest warunkiem rozwoju i postępu." [Walter
  
  Lippan]
  
  d) w przypadku Wokulskiego awans na drabinie społecznej jest czynnikiem determinującym jego
  
  działania. Jednocześnie celem tych działań jest pomoc potrzebującym oraz pragnienie bycia
  
  jednostką użyteczną w skali społeczeństwa (utylitaryzm).
  
  2. "Woleli się mylić w działaniu niż trwać w bezczynności, woleli błądzić w drodze niż stać w
  
  miejscu." [Zbigniew Załuski] - Tomasz Judym jako postać samotnego krzyżowca i bojownika o
  
  lepszą przyszłość.
  
  a) motorem działań bohatera i pożywka dla jego wizji przyszłości jest romantyczna pasja.
  
  - czyny bohatera stają się protestem przeciwko ludziom, którzy pomimo swojego zakłamania i
  
  zadufania w sobie są pewni zajmowanej przez siebie pozycji. Bohater buntuje się także przeciwko
  
  ściśle uregulowanej rzeczywistości, której prawa i zasady bronią jedynie interesów określonej
  
  grupy.
  
  - bohater był obrońcą odpowiedzialności i etyki społecznej,
  
  - bohater przeciwstawiał się kanonom zachowań mieszczańskich oraz przejawom zła i krzywdy.
  
  b) za przyczynę niezrozumienia i osamotnienia bohatera uznać można jego bogate życie
  
  wewnętrzne i złożoną psychikę.
  
  - bohater nie może odnaleźć swojego miejsca w niewłaściwie urządzonym społeczeństwie,
  
  - w kontaktach ze światem zakłamanym, pełnym troski jedynie o prywatne interesy i hipokryzji
  
  przeszkadzają bohaterowi jego poczucie odpowiedzialności oraz uczciwość
  
  c) bohater sięgnął po prawo do samodzielnego i neutralnego osądu rzeczywistości.
  
  - bohater buduje własną, niezależną hierarchię wartości,
  
  - bohater znajduje oparcie jedynie we własnej moralności i uczuciowości.
  
  d) dopiero awans społeczny stwarza dla bohatera możliwość wcielania w życie jego planów.
  
  3. "Człowiek jest bezsilnym płomykiem stanowiącym przedmiot działania sił, których sensu nie jest
  
  i nie będzie w stanie pojąć, a tym samym nigdy tych sił nie ujarzmi i nie podporządkuje swoim
  
  interesom." [Tomasz Weiss] - Zenon Ziembiewicz jako karierowicz czy może raczej tragiczna
  
  indywidualność.
  
  a) ciągła zmiana ról społecznych powodowała równoczesne zmiany w postrzeganiu jego obrazu.
  
  - bohater jako jednostka uzależniony jest od społeczności, która go otacza,
  
  - rodzinne środowisko bohatera odznaczało się wulgarnością etyczną i obyczajową,
  
  - wakacyjny związek z wiejska dziewczyną dokładnie wpisuje się w rodzinny schemat,
  
  - bohater traci swoje ideały samodzielności w obliczu wpływu bogatych i wpływowych osobistości,
  
  - idealista staje się bierny i tchórzliwy, wobec protektora okazuje daleko idącą uległość,
  
  - bohater staje się reprezentantem społeczności urzędniczo - mieszczańskiej w małym miasteczku,
  
  - bohater traci moralną wrażliwość i posuwa się nawet do utrzymywania dawnej kochanki, obecnie
  
  zepchniętej na margines,
  
  b) bohater buntuje się przeciwko utożsamieniu własnej indywidualności z jej postrzeganiem przez
  
  ludzi, a jednocześnie nie działa konsekwentnie.
  
  c) bohater rezygnuje ze swoich dążeń do ominięcia schematów społecznych oraz pragnienia
  
  ustalania własnych zasad postępowania. Koniec obrazu heroicznego męstwa.
  
  d) awans społeczny bohatera okazuje się przyczyną jego klęski - bohater nie potrafił wykorzystać
  
  sprzyjających mu okoliczności, "poszedł na łatwiznę".
  
  "W naturze każdego z nas tkwi opór przeciw sprowadzaniu do jakiś norm." [Stefania Szurlejdowa]
  
  "Jednocześnie jest się takim jak myślą ludzie nie takim jak myślimy o sobie samym." [Zofia
  
  Nałkowska] - bohaterowie nie dają możliwości jednoznacznej oceny - rzeczywistość, która ich otacza
  
  jest zbyt wieloaspektowa i wieloznaczna. Wybitne jednostki ostatecznie wtapiają się w otaczające je
  
  schematy społeczno - obyczajowe.
  
  1) Środowisko ma wpływ na działania bohaterów,
  
  2) Źródłem prób podjęcia działań przez bohaterów są przede wszystkim ich bunt oraz
  
  niezadowolenie z warunków życia swoich bądź innych osób,
  
  3) Ważną role odgrywa próba samorealizacji bohaterów, pragnienie okazania się wartościowa i
  
  użyteczną częścią społeczeństwa oraz chęć czynienia dobra,
  
  4) Głównymi motorami postępowania bohaterów są uczucia pozytywne - miłość, litość,
  
  współczucie,
  
  5) Konieczne okazuje się odnalezienie w życiu bohaterów priorytetu, któremu można
  
  podporządkować wyznawane przez nich idee i inicjatywy działań - wynika stąd brak możliwości
  
  jednoznacznej i obiektywnej oceny postępowania wymienionych postaci. Nie dysponujemy na razie
  
  wystarczającą wiedzą na temat człowieka, by obiektywnie ocenić tak wieloznacznych bohaterów.
  
  A N T Y K
  
  Mitologia.
  
  Podstawą religii i kultury starożytnej Grecji były mity. Mit jest opowieścią wyrażającą za pomocą symboli i alegorii pochodzenie świata, ludzi i bogów służąca przekazywaniu i systematyzacji wierzeń religijnych społeczności. Mit pozostawał pierwotnie własnością i częścią kultury danej społeczności, jednak później, w drodze mityzacji i archetypizacji, stał się częścią kultury powszechnej. \
  
  Do najważniejszych rodzajów mitów zalicza się:
  
  - mity kosmogoniczne - traktujące o stworzeniu świata (na przykład wyłonienie się Uranosa - nieba i Gai - ziemi z chaosu),
  
  - mity teogoniczne - tyczące się stworzenia bogów i relacji między nimi (na przykład wyłonienie się Afrodyty z morskiej piany lub walka Kronosa z Zeusem o władzę nad światem),
  
  - mity antropogeniczne - dotyczące stworzenia człowieka (na przykład ulepienie człowieka z gliny i łez przez Prometeusza),
  
  - mity genealogiczne - dotyczące korzeni rodzin, zwłaszcza dynastii królewskich i arystokracji (na przykład tebańskie mity o Labdakidach),
  
  - mity eschatologiczne - poruszające problematykę śmierci i życia pozagrobowego (na przykład podróże Heraklesa czy Odyseusza do Hadesu).
  
  Mitologia grecka została uporządkowana przez Homera (VIII wiek p. n. e.) oraz dalej usystematyzowana przez Hezjoda (VII wiek p. n. e.). Była powszechnie uznawaną podstawą starożytnej greckiej religii. Mity odpowiadały na podstawowe pytania egzystencjalne - jak powstał człowiek, skąd wzięli się bogowie, a także bardziej przyziemne - co znaczą rozmaite zjawiska występujące w świecie jak pory roku czy skąd wzięły się skalne źródła czy samotne głazy. Mitologia musiała pierwotnemu społeczeństwu zastąpić zarówno religię, jak i naukę.
  
  Mity pełniły w świecie starożytnym następujące funkcje:
  
  - funkcja poznawcza - uzasadniały i pomagały w interpretacji rozmaitych niezrozumiałych dla ówczesnego człowieka wydarzeń,
  
  - funkcja sakralna - wprowadzały do życia społecznego kult rozmaitych bóstw,
  
  - funkcja światopoglądowa - stanowiły podstawę religii i porządku społecznego,
  
  - funkcja tworzenia archetypów (schematów zachowania),
  
  - funkcja określania miejsca człowieka w świecie (słaby, śmiertelny, podległy naturze),
  
  - funkcja określająca dominujące pragnienia i marzenia członka społeczności.
  
  Bogowie greccy.
  
  Bogowie olimpijscy:
  
  - Afrodyta - bogini piękności i miłości, zrodzona z morskiej piany córka Zeusa i Dione, później
  
  żona Hefajstosa
  
  - Apollo - bóg sztuki, wróżb i wyroczni, patron poetów i wieszczów. Przewodnik Muz. Syn Zeusa i
  
  Latony.
  
  - Ares - bóg wojny. Brutalny i kłótliwy, nieprzychylny ludziom i wrogi innym bogom, syn Zeusa i
  
  Hery, którego symbolizował miecz.
  
  - Artemida - bogini lasów i polowań, reprezentowała też płodność i śmierć.
  
  - Atena - bogini sztuki, nauki i mądrości, potomkini Zeusa - wyskoczyła z jego głowy ubrana w
  
  pełna zbroję.
  
  - Muzy - dziewięć opiekunek różnych dziedzin nauki i sztuki:
  
  Erato - opiekunka pieśni miłosnej.
  
  Euterpe - opiekunka liryki.
  
  Kalliope - opiekunka pieśni bohaterskiej.
  
  Klio - opiekunka historii.
  
  Melpomene - opiekunka tragedii.
  
  Polihymnia - opiekunka hymnów i pieśni pobożnych.
  
  Taleja - opiekunka komedii.
  
  Terpsychora - opiekunka tańca.
  
  Urania - opiekunka astronomii.
  
  - Hefajstos - bóg ognia i sztuki kowalstwa i rzemiosła, syn Zeusa i Hery, mąż Afrodyty. Brzydki,
  
  ale pracowity i uczciwy.
  
  - Hera - siostra i żona Zeusa, opiekunka małżeństwa, wierności i domowego ogniska
  
  - Hermes - bóg kupców i złodziei oraz boski posłaniec, także bóg płodności, syn Zeusa i Mai
  
  - Zeus - najwyższy z bogów, pan Olimpu, władca nieba i błyskawic. Jego symbolem jest piorun.
  
  Bogowie powietrza i światła:
  
  - Helios - bóg Słońca, dawca światła i życia.
  
  - Iris - bogini tęczy, posłanka nosząca wiadomości od bogów do ludzi.
  
  - Selene - bogini Księżyca.
  
  Bogowie wiatrów:
  
  - Boreasz - północny wiatr.
  
  - Euros - wschodni wiatr.
  
  - Notos - południowy wiatr.
  
  - Zefir - zachodni wiatr.
  
  Bogowie ziemi:
  
  - Asklepios (Eskulap) - bóg sztuki lekarskiej i opiekun medyków.
  
  - Demeter - bogini urodzaju, życia roślinnego i wegetacji, opiekunka rolników.
  
  - Dionizos - bóg wina, zabawy i ekstazy.
  
  - Persefona (Kora) - bogini śmierci i odrodzenia, córka Demeter.
  
  - Hestia - opiekunka ogniska domowego i bezpieczeństwa wobec klęsk i nieszczęść.
  
  Bogowie mórz:
  
  - Posejdon - naczelny władca mórz i oceanów, brat Zeusa.
  
  - Proteusz - zmiennokształtny bożek.
  
  Bogowie świata podziemnego:
  
  - Erynie - mścicielki nieprawości, zwłaszcza niewinnie przelanej krwi.
  
  - Hades - bóg świata zmarłych, zwanego od jego imienia Hadesem, surowy, a wręcz bezlitosny.
  
  - Tanatos - bóg śmierci przychodzący po umierających i zabierający ich do Hadesu.
  
  Bóstwa doli i spraw ludzkich:
  
  - Eirene - opiekunka pokoju.
  
  - Fortuna - bogini szczęścia.
  
  - Hymen - bóstwo weselne, opiekun młodych małżeństw.
  
  - Hypnos - bóg snu.
  
  - Mojry - bóstwa ludzkiego życia i losu; Lachesis, Atropos, Kloto.
  
  - Nike - uskrzydlona bogini zwycięstwa.
  
  - Temida - opiekunka sprawiedliwości i sądów.
  
  Powiązane z mitologią związki frazeologiczne:
  
  - stajnia Augiasza - miejsce brudne i zaniedbane, także rzecz niemożliwa do wykonania,
  
  - koszula Dejaniry - prezent, który okazuje się szkodliwy,
  
  - syzyfowa praca - żmudna i nie dająca efektów,
  
  - męki Tantala - cierpienie wielkie i nie do końca zawinione,
  
  - strzała Amora - zakochanie od pierwszego wejrzenia,
  
  - puszka Pandory - źródło nieszczęścia a zarazem kusząca tajemnica,
  
  - róg obfitości - niewyczerpalne źródło bogactwa,
  
  - pięta Achillesa - słaby punkt, czule miejsce.
  
  Kontynuacje i nawiązania do mitów.
  
  Prometeusz - buntownik i dobroczyńca ludzkości - ukradł bogom ogień, aby przekazać go ludziom, za co został ukarany przez Zeusa wiecznym cierpieniem. Dał przykład bezinteresowności i altruizmu.
  
  - bliźniaczy archetyp biblijny - Chrystus - męczennik, poświęcający się dla ludzkości.
  
  - Jan Kochanowski, fraszka "Do gór i lasów" - poeta sam siebie porównuje do zmiennokształtnego tytana, który mógł przybierać rozmaite postacie.
  
  - romantyczny prometeizm - chęć jednostki do poświęcenia się dla dobra ogółu (narodu), na przykład Konrad w "Dziadów części III" Adama Mickiewicza mówi o cierpieniu "za miliony" oraz buntuje się przeciw Bogu w imię poświęcenia dla narodu; w I scenie więziennej Tomasz Zan poświęca się dla współwięźniów, bo filozofia Filomatów opierała się właśnie na prometejskim poświęceniu.
  
  - także zbieżność z romantycznym mesjanizmem - odrodzeniem poprzez cierpienie.
  
  - "Oda do młodości" - kolejny utwór Mickiewicza.
  
  - wiersz "Stary Prometeusz" Zbigniewa Herberta - Prometeusz na starość przestał być buntownikiem, lecz mieszka w spokoju wraz z żoną, odwiedza przyjaciół i przechowuje pieczołowicie podziękowanie za ogień. Buntują się młodzi, starzy pragną tylko spokoju i poddają się losowi.
  
  - Stasia z "Siłaczki" Stefana Żeromskiego - poświęcenie w imię niesienia "kaganka oświaty".
  
  - doktor Judym z "Ludzi bezdomnych" - poświęcenie wszystkich możliwości i perspektyw w imię potrzeby niesienia pomocy biednym.
  
  Odyseusz - Ulisses - archetypiczny tułacz, symbol sprytu, przemyślności i przetrwania w każdej sytuacji. Wojownik, uczestnik wojny trojańskiej, z dziesięcioletniej wyprawy wracał kolejne dziesięć lat. Pozostał jednak wierny żonie Penelopie i ojczyźnie - Itace.
  
  - "Sonety krymskie" Adama Mickiewicza. Poeta pielgrzym nie wie, dokąd podąża, nie umie cieszyć się pięknem otoczenia, gdy opuścił ojczyznę, bo jego serce zmierza "w okolice dalekie"
  
  - "księgi narodu polskiego" i "Księgi pielgrzymstwa polskiego" Mickiewicza - rozbudowana odyseja Polaków.
  
  - "Smutno mi Boże" - hymn Juliusza Słowackiego, poeta pielgrzymuje i tęskni, ale nie wróci, bo jest "sto mil od brzegu i sto mil przed brzegiem".
  
  - "Pielgrzym" Cypriana Kamila Norwida - i tu bohater jest tułaczem tęskniącym za ojczyzną.
  
  - "Odys" Leopolda Staffa - utożsamienie Odyseusza z każdym człowiekiem a Itaki z każdym celem, do którego człowiek dąży. Nie każdy jednak dociera do celu, lecz i tak należy się starać.
  
  - Seweryn Baryka z "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego - bohater zmierza do domu by znaleźć go zniszczonym, a potem do wyidealizowanej Ojczyzny.
  
  - "Latarnik" Henryka Sienkiewicza - wygnaniec, dla którego droga do ojczyzny jest zamknięta i który stracił swój cel wędrówki.
  
  Dedal - archetypiczna postawa racjonalna, geniusz i pracowitość.
  
  Ikar - archetypiczny brak rozwagi, marzycielstwo i irracjonalizm.
  
  Syn nie posłuchał rady ojca podczas lotu z pomocą sztucznych skrzydeł i zginął.
  
  - wiersz "Dedal i Ikar" Zbigniewa Herberta.
  
  - fraszka "Do fraszek" Jana Kochanowskiego - Ikar jako natchnienie.
  
  - obraz "Upadek Ikara" Pietera Bruegela - ucieczka w marzenia może źle się skończyć, ludzie nie zauważają ważnych wydarzeń dziejących się wokół nich, bo są zbyt zajęci codziennymi sprawami.
  
  - wiersz "Ikar" Stanisława Grochowiaka - dyskusja o roli wyobrażonego i idealnego piękna w życiu człowieka. Poszukiwać piękna należy w rzeczywistości, ucieczka od realności może źle się skończyć.
  
  - wiersz "Prawa i obowiązki" Tadeusza Różewicza. Nawiązanie do obrazu Bruegela, refleksja na temat społecznej roli artysty. Każdy podejmuje własne decyzje i nie musi opierać się na sumieniu.
  
  - wiersz "Wciąż o Ikarach głoszą" Ernesta Brylla - porównanie dwóch postaw - irracjonalistycznej Ikara i racjonalistycznej Dedala. Pierwsza jest piękna i ulotna, ale poeta opowiada się za trwałością i przydatnością pierwszej. W imię wartości nie można postępować bezsensownie, dlatego Dedal dobrze zrobił nie lecąc synowi na ratunek.
  
  - Ikar - Idealista: motyw obecny u młodych pokoleń poetów, prekursorów romantyzmu i pozytywizmu. Nie przyjmują do wiadomości możliwości klęski, lecz ją ponoszą. Takim bohaterem jest na przykład doktor Judym z "Ludzi bezdomnych" - jako idealista nie ocenia właściwie sytuacji i przegrywa. Podobnie Kordian, bohater dramatu Juliusza Słowackiego - chciał stworzyć spisek i zabić gubernatora, ale okazał się zbyt słaby.
  
  Syzyf - archetypiczny spryt i próba uniknięcia śmierci, także archetyp losu i bezsensownego wysiłku.
  
  Król Syzyf zdradził sekret Zeusa. Próbował licznych forteli by zniechęcić bogów do pościgu, lecz w końcu spotkała go kara. Odtąd toczy po zboczu góry głaz, którego nigdy nie wtoczy na szczyt, gdyż ten ciągle stacza się z powrotem.
  
  - obraz "Syzyf" Tycjana.
  
  - powieść "Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego - tytuł oznacza daremne próby zrusyfikowania polskich patriotów.
  
  Niobe i Demeter - archetypiczne cierpiące matki.
  
  Hades porwał córkę Demeter, matka rozpaczała a wraz z nią cała przyroda. Od tej pory Persefona jest z matką tylko część roku, przez resztę panuje zima. Posiadająca liczne potomstwo Niobe domagała się większego szacunku niż Latona, matka Artemidy i Apollona. Za karę za szydzenie z matki dwoje bogów zabiło dzieci Niobe, która skamieniała z rozpaczy.
  
  - zbieżny a nawet zastępujący powyższy archetyp - Madonna Dolorosa, Maria cierpiąca pod krzyżem Chrystusa.
  
  - "Treny" Jana Kochanowskiego - odwołanie do Niobe tracącej dziecko tak, jak poeta:
  
  "Nie dziwie się Niobe, że na martwe ciała
  
  Swoich najbliższych dziatek patrząc skamieniała (…)"
  
  Penelopa - archetypiczna wierna żona.
  
  Przez 20 lat czekała na powrót męża, namawiana do zamążpójścia uciekała się nawet do oszustwa.
  
  Herakles - archetypiczna siła i męstwo.
  
  Syn Zeusa był bardzo porywczy - w gniewie zabił żonę i dzieci. Jako karę musiał wykonać dwanaście prac dla króla Eurysteusza. Gdy je wykonał, odkupił swe winy i zyskał nieśmiertelność.
  
  - "Oda do młodości" Adama Mickiewicza: kto będąc dzieckiem zabił hydrę (tzn. jest młody i ambitny), ten może dokonać w życiu wszystkiego.
  
  Narcyz - archetypiczny egocentryzm.
  
  Odrzucona przez niego nimfa Echo oszalała i zabiła się. Bogini Afrodyta ukarała winnego - spowodowała, że zakochał się we własnym odbiciu i umarł z tęsknoty.
  
  Afrodyta - archetypiczna piękność i zmysłowa miłość.
  
  Kontynuacje i nawiązania:
  
  Nike - archetyp zwycięstwa i triumfu.
  
  Bogini zwycięstwa towarzyszyła zwykle Zeusowi, Atenie lub wybranym przez nich herosom. Przedstawiana była jako młoda, uskrzydlona kobieta.
  
  - wiersz "Nike, która się waha" Zbigniewa Herberta - Nike zyskuje ludzką cechę - niepewność, gdy rozmyśla nad losem bardzo młodego żołnierza. Bogini wie, że chłopak zginie i zastanawia się czy obdarzyć go w zamian zwycięstwem. Pozostawia jednak sprawy swojemu biegowi. Wiersz ten to polemika ze stereotypem bohaterstwa.
  
  - wiersz "Nike" Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej. Nieszczęśliwa miłość zostaje porównana do okaleczonej, lecz niepokonanej Nike z Samotraki (posąg w paryskim Luwrze).
  
  Orfeusz i Eurydyka - archetypiczna miłość aż po grób i dalej.
  
  - Tristan i Izolda oraz Romeo i Julia - motywy (pary kochanków), które w dużym stopniu zastąpiły powyższą parę.
  
  - nieszczęśliwa i niespełniona miłość romantyczna.
  
  - "Tren XIV" Jana Kochanowskiego - ojciec chce się udać za zmarłą córą nawet do piekieł.
  
  "Gdzie te wrota nieszczęsne, którymi przed laty
  
  Puszczał się w ziemię Orfeusz szukając swej straty?"
  
  Eros i Psyche - archetypiczne połączenie miłości cielesnej i duchowej.
  
  Toposy mitologiczne.
  
  Topos - trwale zakorzeniony w literaturze i kulturze motyw. Realizacja archetypu.
  
  Arkadia - "kraj miodem i mlekiem płynący", "wyspa szczęśliwa".
  
  - zloty wiek ludzkości (odległa przeszłość) - cały świat był Arkadią.
  
  - w renesansie - Arkadią jest spokojny dom otoczony pięknem natury (na przykład w "Pieśni świętojańskiej o Sobótce" Jana Kochanowskiego).
  
  - podobnie w fraszce tegoż "Na dom w Czarnolesie" - najważniejsze dla człowieka wartości, szczęście i bezpieczeństwo, życzliwość innych, rodzina i spokojna starość.
  
  - we fraszce "Na lipę" tegoż - Arkadia jako miejsce pełne natchnienia poetyckiego i spokoju.
  
  - w "Żywocie człowieka poczciwego" Mikołaja Reja - arkadia wiejska pełna pracy na roli i dostatku. Wyidealizowana wieś.
  
  - w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza - kraj lat dziecinnych. Podobnie w "Przedwiośniu" Stefana Żeromskiego - arystokratyczna Nawłoć oraz w "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej - kraj nadniemeński.
  
  - ojczyzna (niezliczeni autorzy).
  
  - odmianą Arkadii jest także Itaka Odyseusza.
  
  Wojna Trojańska - plan.
  
  1. Uczta - wesele Peleusa i Tetydy.
  
  Bogini niezgody Eris zjawia się bez zaproszenia. Eris rzuca na salę, pomiędzy trzy boginie jabłko "dla najpiękniejszej". Kłócą się o nie Hera, Atena i Afrodyta. Na sędziego w sporze wyznaczony zostaje Parys, syn Priama, króla Troi. Jako wynagrodzenie za wybór boginie oferują:
  
  Atena - mądrość (Parys już nie należy do głupich),
  
  Hera - władzę (Parys jest księciem, poza tym władza wymaga wiele pracy),
  
  Afrodyta - miłość Heleny, królowej Sparty, najpiękniejszej kobiety na świecie.
  
  Parys wybiera Afrodytę.
  
  2. Porwanie Heleny.
  
  Parys porywa Helenę w czasie uroczystego zawarcia pokoju, czym łamie odwieczne prawa (jako gość wykorzystuje gościnność).
  
  3. Mobilizacja w całej Helladzie.
  
  Do obu stron konfliktu zaciągają się gromady spragnionych sławy młodych ochotników.
  
  4. Wyprawa Odyseusza do delfickiej wyroczni.
  
  Otrzymuje wróżbę - bez udziału Achillesa Troja nie może zostać zdobyta. Odyseusz odkrywa miejsce, w którym ukryty jest heros.
  
  5. Podstęp Odyseusza wobec Achillesa.
  
  Achilles ukryty jest w pałacu wśród panien i księżniczek. Odys w przebraniu kupca przywozi broń i pancerze oraz materiały i biżuterię. Stoiskiem z bronią interesuje się tylko fałszywa księżniczka - Achilles. Ten, zdemaskowany, musi wyruszyć.
  
  6. Przybycie Greków i zdobycie przyczółka.
  
  Siły Achajów przybywają na tysiącu okrętów. Achilles wraz z oddziałem bezczeszczą i niszczą świątynię Apollina.
  
  7. Ostateczne obozowanie i rozmieszczanie sił.
  
  8. Liczne, choć mało istotne zwycięstwa Greków. Kolejne dziewięć lat zmagań.
  
  Właśnie dzięki potędze Achillesa zdobyte zostają plaże i ziemie przylegające bezpośrednio do miasta. Zdobycie głównej nadmorskiej świątyni.
  
  9. Bunt Achillesa.
  
  Agamemnon zabiera Achillesowi ukochaną Bryzeidę, brankę. Achilles odmawia udziału w walkach. Ofensywa Trojan wywołana brakiem w szeregach Greków ich największego herosa. Patrokles ubiera pancerz Achillesa by podnieść morale greckich wojowników.
  
  10. Śmierć Patroklesa.
  
  Hektor zabija w pojedynku fałszywego "Achillesa". Achilles załamuje się z rozpaczy po stracie przyjaciela. Po rozmowie z matką bohater wpada w gniew i rzuca wyzwanie Hektorowi.
  
  11. Pojedynek Achillesa z Hektorem.
  
  Ucieczka wojowników z Troi. Pogoń Achillesa za Hektorem. Pojedynek i śmierć Hektora. Żałoba w Troi. Zbezczeszczenie ciała przez zwycięzcę - przywiązanie do rydwanu i porzucenie przed namiotem.
  
  12. Nieudana próba zdobycia miasta.
  
  Prowadzący ją Ajaks zostaje zabity.
  
  13. Odzyskanie zwłok Hektora.
  
  Priam błaga o oddanie syna, oferuje wóz kosztowności. Rozczulony Achilles myje i ubiera ciało i oddaje je ojcu.
  
  14. Z okazji pogrzebu Hektora przez jeden dzień trwa zawieszenie broni.
  
  15. Podstęp Odyseusza wobec Troi.
  
  Zbudowanie przez Greków drewnianego konia i wypełnienie go najlepszymi wojownikami. Pozorowane wycofanie się i odstąpienie od oblężenia.
  
  16. Świętowanie zwycięstwa przez Trojan.
  
  Wciągnięcie posągu do twierdzy. Wróżby Laokoona (zabity przez węże) i Kasandry (zignorowana). Powszechna radość i świętowanie.
  
  17. Walki w mieście.
  
  Ukryci wojownicy opuszczają wnętrze konia, mordują straże i otwierają bramy. Przyczajona dotąd armia wpada do miasta. Masakra wszystkich mieszkańców (poza szpiegiem - Antenorem).
  
  18. Śmierć Achillesa.
  
  Strzała Parysa (kierowana prawdopodobnie przez Apollina) trafia Achillesa w stopę.
  
  19. Zwycięstwo Achajów.
  
  Mury zostają zburzone a reszta miasta spalona. Grecy zaczynają powracać do domów.
  
  20. Ucieczka ostatnich Trojan.
  
  Dowodzone przez Eneasza resztki i niedobitki z Troi wyruszają na zachód. Czterysta lat później ich potomkowie zakładają Rzym.
  
  Epos (epopeja) - najstarszy spośród gatunków epickich, dopiero w XVIII wieku zastąpiony przez powieść. Utwór zwykle wierszowany, rozbudowany, o dużej objętości. Opiewa zwykle czyny legendarnych, mitycznych lub historycznych bohaterów (na przykład "Iliada", "Odyseja") na tle życia zbiorowości bądź życie całej społeczności w przełomowych chwilach dziejowych (epopeja narodowa, "Eneida", w Polsce: "Pan Tadeusz"). Najważniejsza w eposie jest fabuła. Charakterystyczną cechą eposu jest patetyczny i podniosły styl. Inną cecha charakterystyczna jest inwokacja - wstęp rozpoczynający utwór zwracający się do muz (lub w przypadku epopei narodowej - do ojczyzny). Narrator obiektywny, opis wydarzeń i postaci szczegółowy i realistyczny, akcja podzielona na wyraźne epizody, często dwuplanowość (w starożytności - akcja w świecie bogów i akcja w świecie ludzi). Z eposu pochodzi szczególny typ rozbudowanego i bogatego porównania - tak zwane porównanie homeryckie.
  
  Grecki teatr i dramat.
  
  Teatr grecki ma swoje korzenie w uroczystościach ku czci Dionizosa. Obchodzono je dwa razy do roku - ludzie bawili się i świętowali oraz oglądali specjalnie na tą okazję przygotowane widowiska. Pierwsza z tych uroczystości miała miejsce w drugiej połowie marca i nosiła nazwę Wielkich Dionizjów, druga zwana była Dionizjami Małymi (lub Miejskimi) i odbywała się w okresie winobrania, jesienią.
  
  Widowiska, których zadaniem było uświetnianie religijnych uroczystości składały się pierwotnie z występów chóru oraz pokazów tanecznych. Uczestnicy ubierali maski i koźle skóry.
  
  Chór opowiadał historie oparte na przekazach mitologicznych o coraz dalej odchodził od liturgicznej funkcji. Podstawą chóru był wówczas choreuta - czyli członek chóru. Funkcja ta mogła przypaść każdemu obywatelowi. Około VI wieku z chóru wyłonił się koryfeusz, przewodnik chóru, któremu zdarzało się wypowiadać pojedyncze kwestie. W VI wieku p. n. e. dramaturg Tespis wprowadził do widowiska pierwszego aktora (protagonistę). Był on postacią pojedynczą prowadzącą dialog z chórem i jego przewodnikiem - ten właśnie dialog stał się początkiem teatru. Na przełomie VI i V wieku p. n. e. dramatopisarz Ajschylos wprowadził rolę dla drugiego aktora (deuteragonisty) i dialog pomiędzy pojedynczymi postaciami bez udziału chóru. W V wieku p. n. e. za sprawą Sofoklesa pojawił się na scenach trzeci aktor (tritagonista) a z nim wielostronny dialog. Starożytni nie wykroczyli poza liczbę trzech aktorów przebywających równocześnie na scenie.
  
  Istotą akcji tragedii jest tak zwana sytuacja tragiczna - konflikt, z którego nie ma jednoznacznie dobrego wyjścia. Antyczna tragedia czerpała swą tematykę przede wszystkim z mitologii. Podstawową zasadą poprawnej budowy tragedii była zasada trzech jedności:
  
  - Jedność miejsca - całość akcji musi się rozgrywać w jednym, określonym miejscu.
  
  - Jedność czasu - łączny czas akcji całego dramatu nie może przekroczyć 24 godzin.
  
  - Jedność akcji - tragedia winna posiadać tylko jeden wątek akcji.
  
  Stosowano w tragediach także zasadę decorum - odpowiedniości stylu. W tragedii zawsze znajdował swe miejsce chór. Służył on do komentowania zdarzeń, podpowiadania właściwych rozwiązań i sposobów postępowania, przestrzegania lub pouczania bohaterów lub widzów.
  
  Dzisiejsza nazwa "tragedia" wywodzi się od greckiego określenia "tragos ode" - oda tragiczna. Jedną z naczelnych kategorii tragedii starożytnej a jednocześnie jednym z jej podstawowych celów było katharsis (po grecku - oczyszczenie). W czasie oglądania przedstawienia, widz miał szansę wzbudzić w sobie litość (względem nieszczęścia bohaterów dramatu) i trwogę (bo stawiał siebie na ich miejscu). Te odczucia były drogą do procesu oczyszczenia i zapewniały człowiekowi wewnętrzny spokój. W trakcie Dionizjów odbywały się także konkursy dramatopisarzy. Autorzy zgłaszali swe uczestnictwo wraz z czterema sztukami - trzema tragediami i jednym dramatem satyrowym. Jakość i wartość oceniane były przez publiczność. Jeden z najwybitniejszych dramaturgów starożytnych - Sofokles - zwyciężył w takich zawodach osiemnaście razy.
  
  Dramat starożytny nie był podzielony jak dzisiejszy, na akty i sceny. Częściami składowymi dramatu antycznego były:
  
  - parodos - pierwsze wejście chóru na scenę i pierwsze odśpiewanie przezeń pieśni,
  
  - epejsodion - scena z ponownym wejściem aktora,
  
  - stasimon - pieśń chóru na stojąco,
  
  - kommos - scena lamentacji,
  
  - exodos - końcowa, ostatnia pieśń chóru.
  
  Stasimony i epejsodiony mogły powtarzać się kilka razy, w zależności od długości sztuki. Punkt krytyczny dramatu określano mianem perypetii.
  
  Wraz z powstaniem stacjonarnego teatru unormowały się także pewne prawidła jego konstrukcji. Pierwotnie najistotniejszym miejscem była orchestra - miejsce usytuowania chóru. Wokół płaskiej przestrzeni, znajdującej się zazwyczaj w pobliżu świątyni ustawiano theatron, czyli widownię. Wraz z aktorami pojawiło się także skene - niewielki budynek stanowiący tło dla przedstawienia. Dojrzały teatr grecki z V wieku p. n. e. nie mógł polegać na wcześniejszych improwizowanych teatrach. Powstał amfiteatr - solidna, często kamienna budowla stanowiąca równocześnie widownię. Skene została rozbudowana by pomieścić rozmaitą maszynerię (pinakes) przydatną w trakcie sztuki. Uzupełniono ją paraskeniami (dziś podobną role pełnia kulisy) i pomostem - proskenionem, umożliwiającym aktorom zbliżenie się do publiczności. Orchestra pozostała miejscem dla chóru, ale została zmniejszona, gdyż główny ciężar odgrywania sztuki spoczywał teraz na barkach aktorów.
  
  Do najważniejszych i najlepszych dramatopisarzy Grecji starożytnej zaliczyć można trzech najlepiej znanych obecnie:
  
  - Ajschylos (ur. 525, zm. 465 p. n. e.) - autor 90 dramatów, do dziś zachowało się dziewięć, między innymi "Prometeusz w okowach", "Odyseja", "Elektra".
  
  - Eurypides (ur. 480, zm. 406 p. n. e.) - autor około 90 dramatów, dziś znamy siedemnaście, między innymi "Elektra", "Fedra".
  
  - Sofokles (ur. 496, zm. 406 p. n. e.) - napisał około 120 sztuk, do dzisiejszych czasów dotrwało osiem, między innymi "Ajaks", "Król Edyp", "Antygona", "Edyp w Kolonie", "Elektra", "Trachinki", "Filoklet", dramat satyrowy "Tropiciele".
  
  Starożytne gatunki liryczne.
  
  - Pieśń (łacińskie carmina) - najbardziej powszechny gatunek poezji lirycznej w starożytności, uznawany także za najstarszy. Wywodził się prawdopodobnie z muzyki i pozostał z nią związany pod względem genetycznym. Występują w nim powtórzenia, paralelizmy i refreny. W antycznej tradycji występował zwykle jako składnik obrzędów zbiorowych. Za twórcę pieśni jako gatunku uznaje się rzymskiego poetę Horacego.
  
  - Epigramat (lub epigram) - krótki, zwięzły i najczęściej dowcipny utwór poetycki. Kończy się zwykle zaskakującą puentą. Oparty zwykle na koncepcie, zwykle paradoksalnym. Charakter utworu zwykle satyryczny. Przedstawiciele starożytni: Symonides z Keos (uznawany za twórcę), Marcjalis, Kallimach. Wywodzi się od napisów nagrobnych (epitafiów).
  
  - Elegia - utwór liryczny o poważnej, często żałobnej treści i charakterystycznej budowie (dystych elegijny). Zwykle w smutnym nastroju i w skarżącym tonie, lecz występowała duża różnorodność tematów i nastrojów.
  
  - Oda (greckie aode) - utwór literacki, wierszowany. Charakteryzuje się retoryczno - patetycznym stylem, skomplikowana i kunsztowną strofiką i metryką. Opiewa zwykle wzniosłe idee, wybitne osobistości lub niezwykle czyny. Pierwotnie termin "oda" oznaczał liryczny utwór przeznaczony do śpiewu lub melorecytacji.
  
  - Modlitwa - podstawowy (obok ofiary) akt wiary w niemal każdej religii. Pojmowany jest jako kontakt z bóstwem (słowny albo myślowy). Najczęstszymi odmianami są modlitwy dziękczynne i błagalne.
  
  - Tren (lamentacja) - pieśń żałobna, lamentacyjna. Tematem jest żal spowodowany śmiercią danej osoby. Pisane po śmierci wybitnej osobistości, przypomina chwalebne uczynki, wszelkie zasługi i liczne zalety zmarłego.
  
  - Hymn - pieśń pochwalna o uroczystym charakterze. Genetycznie związana z ludowymi uroczystościami religijnymi. Opiewa najczęściej bóstwa lub wybitne osobistości, ich sławę i czyny patriotyczne. Zwykle utrzymany w stylu wzniosłym i patetycznym. Wywodzi się z greckich peanów i dytyrambów. Odpowiednikami w innych kulturach są żydowskie psalmy czy indyjskie wedy.
  
  - Pean - hymn na cześć Apollina. Później także patetyczna pieśń pochwalno - dziękczynna śpiewana po zwycięstwie wojennym.
  
  - Dytyramb - pieśń na cześć Dionizosa, później podniosła pieśń pochwalna.
  
  Filozofia antyczna.
  
  Heraklit z Efezu żył w VI/V w. p. n. e.) - grecki filozof, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody. Dowodził, że świat ciągle się zmienia i nie uzyskuje stałej formy. Myśl swoja wyraził słowami "panta rei" - "wszystko płynie". Za element rozwoju świata uważał walkę przeciwieństw przejawiającą się w powstawaniu i ginięciu wszystkiego i wszystkich.
  
  Jońska filozofia przyrody - nazwa tradycyjna dla całości poglądów głoszonych przez członków pierwszej ważniejszej szkoły filozoficznej w starożytnej Grecji, która działała w Jonii pomiędzy VI a IV wiekiem p. n. e. przedstawiciele tej szkoły starali się wyjaśnić powstanie świata i jego obecną naturę przy pomocy naturalnych i możliwych do zaobserwowania czynników, takich jak woda, powietrze i ogień.
  
  Sokrates (żył w latach 469 - 399 p. n. e.) - jeden z najwybitniejszych myślicieli świata starożytnego. Nie pozostawił po sobie żadnych pism. Nic ze swoich myśli nie zapisywał, ponieważ twierdził, że najlepiej przekazywać wiedze przy pomocy słowa mówionego. Sam rozmawiał z uczniami w różnych miejscach i okolicznościach. Sokratesa uznaje się za twórcę etyki - nauki o moralności, zajmującej się ustalaniem, co jest dobrem, a co złem. Moralność człowieka była kwestią, która najbardziej go interesowała. W mniemaniu Sokratesa wartością najwyższą była cnota. Składały się na nią odwaga, prawdomówność, mądrość, szlachetność i panowanie nad swoimi uczuciami. Zdaniem Sokratesa to właśnie cnota jest drogą człowieka do szczęścia. Cnocie przeciwstawiał urodę, zaszczyty, władzę i przede wszystkim dobra materialne - wszystko, co nietrwałe. Wytoczono mu proces, w którym zarzucono filozofowi "psucie młodzieży", nieuznawanie władz państwowych i kultów religijnych. Skazany został Sokrates na śmierć przez otrucie cykutą. Poglądy Sokratesa przetrwały do dziś za sprawą pism Platona.
  
  Platon (żył w latach 427 - 347 p. n. e.) - najważniejszy spośród uczniów Sokratesa i jeden z najwybitniejszych filozofów starożytności. Był on reprezentantem kierunku filozoficznego zwanego idealizmem (Idealizm - kierunek filozoficzny przeciwstawny wobec materializmu; idealiści uznawali jako założenie tezę, że duch jest pierwotny wobec materii.). Zdaniem Platona istnieją gdzieś wzory doskonałe dla wszystkich elementów świata - idee. Nasz świat jest jedynie niedoskonałym odbiciem lub cieniem idei. Założył szkołę nazwaną Akademią Platońską. Najbardziej znanym dziś dziełem Platona jest "Państwo". Przedstawił tam utopijną wizję idealnego ustroju (totalitarnego - państwo wyznacza w sposób ścisły funkcje obywateli i społeczeństwa). Inne znane dzieła, które pozostawił po sobie filozof to na przykład "Uczta" i "Obrona Sokratesa". W pierwszym zawarte są rozważania na temat miłości - dążeniu przez ludzką duszę do trwającego wiecznie posiadania dobra. Drugi to przede wszystkim wykład teorii sokratejskich oraz obrona filozofa przed zarzutami bezbożności i deprawowanie młodzieży włożone w usta samego Sokratesa.
  
  Epikur (żył w latach 341 - 270 p. n. e.) - kolejny filozof grecki zajmujący się etyką. Przedstawiciel hedonizmu - doktryny, według której szczęście (to jest rozkosz) jest najwyższym dobrem i głównym motorem wszystkich działań człowieka.
  
  Arystoteles ze Stagiry (żył w latach 384 - 322 p. n. e.) - najbardziej wszechstronny z myślicieli starożytnych - jego zainteresowania obejmowały niemal wszystkie dziedziny ówczesnej wiedzy, na przykład logikę, etykę, fizykę biologię, politykę. W latach 367 - 347 p. n. e. był uczniem w Akademii Platona, w 335 roku p. n. e. założył w Atenach własną szkołę filozoficzną. Krytykował platońską teorię idei. Najbardziej znanym pomysłem Arystotelesa jest tak zwana zasada złotego środka (z punktu widzenia etyki, każde zachowanie ekstremalne jest złe, dobre są zachowania pośrednie i umiarkowane).
  
  Stoicy. Pomiędzy IV a III wiekiem p. n. e. działali myśliciele, których określa się wspólną nazwą stoików. Nakłaniali oni ludzi do prowadzenia życia w sposób zgodny z zasadami rozumu. Podstawowym zaleceniem była powściągliwość emocjonalna i umiejętność panowania nad sobą (pozostało po nich do dziś określenie "stoicki spokój"). Jeśli chodzi o filozofię przyrody, stoicy byli zwolennikami materializmu. Greccy stoicy znaleźli licznych naśladowców w późniejszej kulturze starożytnego Rzymu. Do ich ważnych spadkobierców należał między innymi Lucjusz Anneusz Seneka, zwany Młodszym (żył na początku naszej ery), autor między innymi rozprawy pod tytułem "O życiu szczęśliwym" oraz 11 innych traktatów filozoficznych. Uznawał on, że szczęśliwe życie to życie zgodne z ludzką naturą i dążące do odrzucenia zła oraz czynienia dobra.
  
  Marek Aureliusz (żył w latach 121 - 180 n. e.) - cesarz rzymski noszący przydomek "filozof na tronie". Pochodzący z plebsu, człowiek spokojny i skromny, zwłaszcza jak na sprawowany urząd. Z niechęcią sprawował rządy i prowadził kampanie wojenne (miedzy innymi z Partami) - uważał, że wojny, których tak nienawidził, sprowadzają jeszcze większe nieszczęścia na nękany podwoziami, pożarami i często głodem lud rzymski. Uwielbiał wręcz czytać dzieła filozoficzne oraz kilka napisał. Właśnie podczas wyprawy wojennej zapisał swój pamiętnik filozoficzny pod tytułem "Rozmyślania".
  
  B I B L I A
  
  Każda spośród religii charakteryzuje się pewnego rodzaju potrzebą tłumaczenia swoim wyznawcom wszelkich kwestii dla niego niezrozumiałych. Wierni są także zawsze wychowywani przez religię. Podstawą jednych z najpopularniejszych obecnie religii jest Biblia. Do fragmentów lub całości Pisma przyznają się rozmaite odłamy chrześcijaństwa, judaizm oraz islam. Bezsprzecznie Biblię uznać można za skarbnicę mądrości pokoleń ludzkości, wspaniały obraz dawno nieistniejącej kultury oraz pomoc w dążeniu do prawdy, doskonaleniu się pod względem moralnym i tworzeniu coraz bardziej doskonałych schematów życia społeczeństwa. Powszechnie dziś uznawany tytuł pochodzi

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie