Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  Konto usunięte, 11.5.2010 (19:46)

  Porcelana
  
  Tę najpiękniejszą, najszlachetniejszą odmianę ceramiki wynaleźli Chińczycy. Mieli do niej stosunek wyjątkowy - poświęcali jej tyle uwagi i teoretycznych rozważań, co Europejczycy malarstwu czy rzeźbie. Już w X w. Porcelana w Chinach była rozpowszechniona, a zachowane okazy świadczą, że przemysł ten stal na najwyższym szczeblu doskonałości. Tam też pojawili się pierwsi kolekcjonerzy porcelany - najstarsze zbiory liczą ponad 800 lat.
  
  Wieść o chińskiej porcelanie przywiózł do Europy Marco Polo (1298 r.) Dwieście lat później Portugalczyk Vasco da Gama odkrył drogę morską do Indii, dzięki czemu aż do osiemnastego wieku sprowadzano z Azji nie tylko jedwab, przyprawy korzenne i rzadkie gatunki drewna, ale także porcelanę.
  
  Była bardzo droga, droższa nawet od srebra, a handel nią przynosił ogromne zyski. W XVI-XVII w. na porcelanę stać było tylko przedstawicieli najwyższych kręgów społeczeństwa, a jednak możni chętnie otwierali dla niej sakiewki. Istniał bowiem przesąd, że porcelanowe naczynie rozpada się w zetknięciu z trucizną, podaną w potrawie lub napoju.
  Alchemia ceramiki
  
  Zainteresowanie porcelaną z Dalekiego Wschodu stało się przyczyną usilnych prób odkrycia sekretu wytwarzania masy porcelanowej. Europejczykom udało się to dopiero po wielu latach.
  
  We Włoszech i Francji epoki Renesansu, gdy moda na eksperymenty alchemiczne była powszechna, niektórzy magnaci próbowali odkryć tajemnicę wytwarzania tej odmiany ceramiki. Czasem próby te kończyły się sukcesem, i tak ok. 1560 r. powstała we Florencji tzw. porcelana medycejska, która przydawała blasku dworowi Francesco Maria de Medici. Źródła mówią, że w 1613 r. W Pallazzo Pitti we Florencji obdarowano gości medycejskimi herbami, malowanymi na porcelanie...
  
  Około roku 1670 we Francji odkryto sposób produkcji porcelany frytowej. Zachowało się niewiele przedmiotów potwierdzających to osiągnięcie. Jednym z nich jest małe naczynie do musztardy z wymalowanym herbem Asselina de Villeguier, rajcy z Rouen.
  
  Porcelanę twardą, kaolinową wynalazł w Dreźnie w 1709 roku Jan Fryderyk Boettger. Wcześniej zajmował się alchemią czyli próbami zamiany pospolitych metali w złoto. Zyskał dzięki temu tak duży rozgłos, że nawet elektor saski (a zarazem król Polski) August Mocny uwierzył w jego umiejętność uzyskiwania złota i otoczył alchemika opieką. Złota Boettger nie zrobił, za to ofiarował królowi porcelanę, która wielkiego splendoru dworowi saskiemu przydała. W 1710 r. Król przeniósł fabrykę fajansu z Drezna do Miśni, dając początek sławnej na cały świat miśnieńskiej fabryce porcelany.
  Pocelana misnienska
  Porcelana miśnieńska
  
  Zależnie od składu i techniki produkcji masy porcelanowej europejską porcelanę XVIII w. dzielimy na dwie odmiany. Do pierwszej zalicza się porcelanę twardą typu miśnieńskiego. Wyrabiały ją przede wszystkim manufaktury niemieckie i inne środkowoeuropejskie (między innymi Ćmielów), rosyjskie, włoskie. Drugą odmianę stanowi porcelana miękka typu francuskiego, którą wytwarzały manufaktury we Francji, Włoszech i Hiszpanii oraz kilka manufaktur angielskich. W Anglii wynaleziono też specjalny typ porcelany miękkiej z domieszką popiołu kostnego, stąd nazwa - porcelana kostna (bone china).
  
  Pod względem artystycznym przodująca rolę w Europie odgrywała manufaktura w Miśni. W 1720 r. przybył tam malarz Horold, który wprowadził słynne miśnieńskie farby do porcelany i wynalazł klasyczny styl miśnieńskiego malarstwa. Dla manufaktury był to czas wielkiego rozkwitu.
  Serwis herbowy
  
  Porcelanę od początku jej istnienie stosowano do wyrobu mocno dekorowanych, wytwornych serwisów stołowych, świadczących o świetności domu i dodających mu splendoru.
  Pocelana misnienska
  Herb na porcelanie. Miśnia
  
  Pierwszy wielki serwis stołowy wykonano w manufakturze miśnieńskiej w latach 1735-1737 dla hrabiego Sułkowskiego i jego małżonki. Na talerzach i misach dominuje malowany herb małżonków Sułkowski-Stein, malowany farbami naszkliwnymi.
  
  Inną wspaniałą zastawę, serwis zwany Łabędzim, zrobiono w latach 1737-1742 dla hrabiego Heinricha von Bruhla, ministra na saskim dworze. Serwis należy do największych i najpiękniejszych jakie kiedykolwiek wykonano w Miśni. Podobno składał się aż z 2200 sztuk porcelany. Dekoracja malarska serwisu ograniczała się w zasadzie do herbu złożonego Bruhl-Kolovrat (żona Bruhla była hrabianką Kolovrat). Herb umieszczono na wszystkich przedmiotach dodając tylko niewielkie kwiatki i złocenia na krawędziach naczyń. Poza tym oszczędne podkolorowanymi figurami głównym motywem zdobniczym serwisu są łabędzie, wykonane w formie płaskiego reliefu albo w postaci plastycznych figur po bokach kartuszy herbowych. Niektóre naczynia mają nawet kształt łabędzia. Od tego podstawowego motywu pochodzi nazwa serwisu.
  Pocelana misnienska
  Fragment zastawy
  
  Około 1740 roku powstał w Miśni cały ciąg wielkich dworskich serwisów - z "żółtym lwem", z "czerwonym smokiem", żółty serwis Myśliwski, serwis Koronacyjny, zawsze ozdobione namalowanymi herbami rodu. W tym czasie wyroby z porcelany, mimo ich bardzo wysokiej ceny stały się dla warstw panujących, a także dla bogatego mieszczaństwa przedmiotami kolekcjonerskimi. Zgodnie ze słowami Augusta Mocnego - z porcelaną jest jak z pomarańczami, jeśli zachoruje się na jedno lub drugie, nigdy nie ma się tego dosyć i chce się zawsze mieć więcej.
  Pierwsze skrzypce na stole
  
  Porcelanę ceniono i kochano. Nie szczędzono więc trudu i kosztów, by ja pozyskać. Najlepsi malarze, rzeźbiarze i dekoratorzy stroili tę piękną, białą, lśniącą masę swoimi pomysłami tak hojnie, że porcelana stała się również dekoracją. Dawniej, przy uroczystych ucztach, ubierano stoły ozdobami z wosku lub cukru, teraz ich miejsce zajęła porcelana - obok waz, talerzy, filiżanek umieszczano na stołach grupy porcelanowych figur, a nawet kompozycje budowli.
  
  Najbogatsze z zastaw liczyły ponad tysiąc sztuk. Do tego rodzaju zbiorowych kompozycji wybierano najczęściej tematy mitologiczne, sceny polowań i apoteozy. Przykładem takiego pokazowego nakrycia niech będzie inwentarz hrabiego Bruhla z roku 1753 - częściowy spis przedmiotów porcelanowych służących do ozdabiania stołu - oprócz waz, talerzy i innych przedmiotów użytkowych, kilkuset sztuk różnych figur wymienia on: 4 kościoły, 2 świątynie, 3 włoskie wieże, 51 domów, 13 chałup, 5 stodół, 15 stajni, 48 piramid, 6 gondoli, 3 gołębniki, młyn, skały, groty, baseny, kaplice, słupy, korony, wieńce, kaskady itd. W jednej ze świątyń mieściły się 74 figury, a sama budowla składała się z 264 części.
  
  Widok takiego stołu musiał być imponujący. Dziś trudno to sobie wyobrazić. Podobnych i skromniejszych zastaw istniało sporo, ale w całości zachowało się ich niewiele. Zastawa z białej porcelany, wykonana w Wiedniu, przechowała się w komplecie i jest w posiadaniu klasztoru w Zwettl. Szczęśliwie zachowała się także zastawa, wykonana w Berlinie dla Katarzyny II, obecnie znajduje się w zbiorach Ermitażu w Leningradzie.
  
  Odrębną pozycję stanowiły serwisy do kawy i herbaty, albo do czekolady. Czasem tworzyły one komplet z serwisem obiadowym, ale częściej traktowano je jako odrębne całości i szczególnie starannie artystycznie opracowywano tworząc kunsztowne "objets d' art" - pełniące rolę dekoracji, kolekcjonowane i eksponowane na równi z innymi dziełami sztuki.
  Niedościgniona precyzja
  
  Największy rozkwit porcelany w Europie przypada na wiek XVIII dzięki patronatom królewskim i książęcym. Z końcem wieku poziom artystyczny wyrobów z porcelany obniżał się. W wieku XIX warunki do rozwoju przemysłu porcelanowego nie były korzystne. Europa, zmęczona wojnami napoleońskimi, zubożała. Powstało wiele nowych fabryk porcelany we Francji, Czechach, Niemczech, we Włoszech. Nastały czasy ostrej konkurencji - walczono nie o najwyższy poziom wyrobów, ale o ich ceny, co odbiło się na wartości artystycznej.
  Pocelana misnienska
  Fragment zastawy
  
  Dawne fabryki w Miśni, Sevres, czy Berlinie naśladowały stare wzory. Zawsze jednak nowe wyroby, okazywały się być gorsze od pierwowzorów. W polskich wytwórniach w Korcu, Baranówce i Tomaszowie, których działalność (z wyjątkiem pierwszej fazy Korca), przypadła już na wiek XIX, produkowano rzeczy ładne i dobre, ale nie osiągały one nigdy poziomu wyrobów manufaktur zagranicznych. W rękach naszych modelerów przybierały nieco cięższe formy, nie dorównujące finezji wyrobów sevrskich czy paryskich. Specyficzny gust polskich odbiorców sprawił, że przyswoiły się u nas tylko niektóre z powszechnie używanych w Europie wzorów. Te zaś, które zdobyły popularność, tak się upowszechniły, że stały się niejako naszą narodową własnością. Osiągnięciem polskiej porcelany była dobra kolorystyka dekoracji w wyważonych, zharmonizowanych zestawieniach barwnych. Dekoracje te były stosunkowo skromne, ale może właśnie dlatego ujmują dziś swoistą świeżością i wdziękiem.
  
  Dopiero w drugiej połowie XIX wieku zerwano z naśladownictwem dawnych wzorów. Zaczęto szukać nowych pomysłów i stylów. Dziś porcelana służy najszerszemu ogółowi. Powstały nowe mniej czasochłonne metody zdobienia, wykorzystujące najnowszą technikę np. laserową. Nadal jednak ręcznie malowana porcelana jest najcenniejsza

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie