Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  mira31130 9.5.2010 (10:10)

  Las jaki jest, zobaczyć może każdy, kto weń wchodzi. Rzucają się nam w oczy przede wszystkim drzewa. Z trudem jednak wyłapujemy ich różnorodność gatunkową, jeszcze więcej problemów nastręcza ich nazwanie. Mówimy po prostu: drzewa.
  
  Kiedyś było inaczej. Człowiek, wchodząc do lasu, widział nie drzewa, ale jodły, buki, sosny, osiki, dęby, wiązy, graby. Umiał je odróżnić, a ponadto, żyjąc w zgodzie z naturą, znał dobrze ich właściwości. Każde inaczej szumiało, inne też dawało pożytki; bukiew i żołędzie dla trzody, szyszki na rozpałkę, nektar dla pszczół, lekarstwo dla człowieka, a po ścięciu - drewno. Z tego jesionowego mógł zrobić narzędzia i części do wozów. Z jaworu strugał gęśle i inne instrumenty muzyczne. Lipa najlepiej utulała niemowlęta do snu, więc dłubano z niej kołyski. Z kolei jodła, świerk i sosna dawały surowiec na meble, gonty, żłoby dla bydła, oprawę żaren, a nawet trumny. Buka stworzył Pan Bóg na opał dla ludzi, by zimą nie marzli. Z kolei modrzew jako budulec wędrował na ściany polskich dworów i kościołów. Grabowe pałąki były niezastąpione do końskiego chomąta, z drewna olchy wyrabiano lekkie i trwałe korytka, a na krzyże cmentarne poszukiwany był dąb - drzewo święte. Również brzoza i osika znajdowały zastosowanie jako sztachety czy niecki na zboże.
  
  Nigdy też nie chodzono „do lasu", lecz do olsu, łęgu, grądu, gaju lub przylasku. W zależności od potrzeb wybierano się też do kniei, dąbrowy, puszczy głuchej lub boru rozmownego. Lud w sposób naturalny rozróżniał typy i rodzaje lasów i umiał je nazywać, tak jak nazywa się najbliższego sąsiada lub przyjaciela. Bo przecież każdy las ma swoją twarz, swoje oblicze, które warto nauczyć się rozpoznawać.
  
  Ciebie, drogi Czytelniku, jak przyjaciela zabieramy na wędrówkę po polskich borach, olsach i grądach. Przypominając zatem pradawne polskie przysłowie: „Siew lasu to boży siew! Im dalej w las, tem więcej drzew", wejdź w ten album niczym do puszczy i poszukaj w nim przyjaznego oblicza polskich lasów.
  
  Nazw starodawnych typów lasu należy szukać w literaturze. Wincenty Pol w swych „Obrazach z życia i natury" (1851 r.) zostawił tyleż poetycki, co interesujący sposób postrzegania leśnych głusz.
  
  Jemu też należy przypisać pierwszeństwo spośród Polaków w geograficznym rozmieszczeniu roślin dzielącym Europę na trzy zasadnicze krainy: przybiegunową, zmiennych napowietrznych opadów i zimowych deszczów oraz wiecznie zielonych roślin. Te z kolei podzielone zostały na dzielnice. Wyodrębniono je według gatunków drzew panujących i od nich właśnie nadano im nazwy. Ziemie polskie, leżące w całości w krainie zmiennych napowietrznych opadów i zimowych deszczów, porosłej „roślinami wysokiego pnia, zrzucającymi liście i żyjącymi tylko w czasie ciepłej pory roku", pod względem leśnym w niewielkiej części znalazły się na obrzeżu dzielnicy brzezin, większość zaś w dzielnicy sosny z podszyciem mchów i borówek. Takie gatunki jak jodła i świerk zajmują tutaj tylko górskie stanowiska i mają w tej dzielnicy pomniejsze znaczenie. Według dawnej typologii przylegała do tej krainy dzielnica buczyn, które są charakterystyczne dla wyżynnej i górzystej części kraju. Dalej, w kierunku północno-wschodnim, pojawiają się grabiny. Grab, będąc nad Odrą tylko krzakiem, na podgórzach Sudetów i Karpat tworzy gaiki, a tam, gdzie „buczyny ustają, tworzy prześliczne lasy i jest w pełnej sile". Te zaś współtworzą dzielnicę dębin, która pokrywa sporą część naszego kraju.
  
  Zauważając ekspansję sosny w górach, Pol zapisał, że „wdziera się ona w ślad brzozy na grzbiet Beskidu (...), co w górach nazywają górale wdziarami". Zwrócił też uwagę, że „lud ma oko na przesuwanie się dzielnic roślinności, czyli krócej mówiąc, na boży posiew lasu". Tenże lud tereny leśne określał jako: bory, czyli lasy szyszkowe, nazywane czacinami, oraz lasy, czyli liściaste knieje, nazwę swą biorące od panującego gatunku. Stąd: dąbrowy, buczyny, brzeziny lub też czarny las, z bukiem i grabem. Czarnym lasem zwano też rzadsze u nas jaworzyny, dąbrowy i lipniki. W przeciwieństwie do nich lasy iglaste nazywano zielonymi.
  
  W całej Polsce przeważającym drzewem była i jest sosna, tworząca w nazewnictwie ludowym mszarne i zapadłe puszcze, ale również wielkie lasy i głuche bory. Lud też od zawsze odróżniał bór głuchy, w którym drzewa rosną w gęstwinie, od boru rozmownego – tzn. z luźniejszym zwarciem i bez poszycia. Tereny po wyciętych borach określano mianem borowiny. Nazwa sośnina natomiast była zawarowana dla gonnych drzewostanów z dobrze oczyszczonymi strzałami drzew, stanowiących las towarny. Z kolei określenie „puszcza" zarezerwowano dla sosnowego lasu, „o przedwiecznym nieładzie i potężnych, niekoniecznie gonnych strzałach, gdzie na mszarnem posłaniu leżą wykroty i złomiska, pośród których sieją się młode zapusty". Rozróżniano też sośniaki, mało wartościowe drzewostany rosnące na najuboższych siedliskach, z których „ani pożytku nie ma, ani się las nie odzieje - ot stoi, bo stoi, póki wiatr nie przewróci, bo rąbać tego nie warto nawet na paliwo, tak zawiłe i jak skała twarde.
  
  Torfowiska wysokie z wełnianką nazywano bielami, natomiast wytrzebione wikliniska nadrzeczne określano jako błonia. Z kolei porosty mieszanego drzewa, zatajone we wklęsłościach terenu, to czahary lub bajraki, a kępy drzew liściastych pośród sośniny to czarne doliny. Na określenie fizjonomii puszczy używano przymiotników: starodawna, czarna, zawalna, sucha, mszarna, zapadła, młoda, głucha, czarna i zielona. Każdy z nich określał konkretny typ lasu. W puszczy wyodrębniano też ostępy, czyli obszary znacznie wyniesione, otoczone brodami (Wincenty Pol, „Obrazy z życia i natury").
  
  Nauki przyrodnicze potrafią dziś znakomicie opisywać typy lasów na podstawie ich położenia geograficznego, uwarunkowań glebowych czy klimatycznych. Typologia leśna jest osobną gałęzią leśnictwa, zajmującą się identyfikacją i klasyfikacją siedlisk pokrytych drzewostanem. Współcześnie obowiązujący w Polsce leśny system typologiczny wyróżnia 15 typów siedliskowych lasu dla terenów nizinnych, osiem dla terenów wyżynnych i podgórskich oraz 15 dla terenów górskich. Precyzyjne identyfikowanie typów siedlisk wymaga specjalistycznej wiedzy. Żeby jednak przyjrzeć się różnym obliczom współczesnego polskiego lasu, wystarczy się do niego wybrać lub po prostu sięgnąć po niniejszy album.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie