Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  krystipl 5.5.2010 (19:36)

  warstwa społeczna zamieszkująca tereny wiejskie, dominująca w społeczeństwach przedprzemysłowych, zajmująca się produkcją rolną. Chłopów charakteryzuje odrębność warunków życia, obyczajów i tradycji, wynikająca z powiązania miejsca pracy z gospodarstwem domowym oraz uzależnienie procesu produkcji od warunków naturalnych. W przedindustrialnym społeczeństwie chłopi dzielili się na gospodarzy, zagrodników i komorników.
  
  
  
  Po upadku zachodniego Cesarstwa Rzymskiego w V w., osadnictwo wolnych wojowników germańskich na ziemiach zabranych Rzymowi stworzyło tu znów warstwę wolnych chłopów, istniejącą we wczesnym średniowieczu obok kolonów i niewolnych. W Bizancjum, gdzie system niewolnictwa utrzymał się dłużej, wolne chłopstwo powstawało w wyniku kolonizacji słowiańskiej (od 2 poł. VI w.). Równocześnie rozkład wspólnoty rodowej w krajach germańskich i słowiańskich wchodził w ostatnią fazę, kształtowała się w nich indywidualna gospodarka chłopska. Podobnie jednak jak w starożytności, wolność chłopska nie okazała się trwała. Klęski żywiołowe zniszczenia wojenne, ucisk fiskalny i powstawanie wielkich posiadłości skłaniał coraz częściej wolnych chłopów do rezygnacji z prawa własności ziemi na rzecz kościoła lub możniejszych sąsiadów, z zastrzeżeniem sobie tylko prawa użytkowania. Proces ten, obserwowany najwcześniej i najwyraźniej w państwach powstałych na gruzach starożytnego Imperium Rzymskiego, objął już we wczesnym średniowieczu całą Europę. Utraciwszy własność ziemi, wolni dotąd chłopi stawali się zależni od pana feudalnego nie tylko jako od właściciela roli, którą użytkowali, ale także jako od przedstawiciela władzy publicznej – popadali więc w poddaństwo. Ponieważ także servi casati podnieśli się dzięki faktycznej swobodzie do roli poddanych, zobowiązanych tylko do ściśle określonych danin i powinności, do X w. zatarły się w Europie Zachodniej istotne różnice między rozmaitymi wczesnośredniowiecznymi kategoriami ludności pracującej na roli, jak niewolnicy (servi casati), półwolni (liti, coloni), czy wolni (liberi, franci, ingenui). Terminy te oznaczały już tylko różnice pochodzenia, a nie rzeczywistego położenia, wszyscy oni bowiem pozostawali faktycznie w poddaństwie i zobowiązani byli wobec pana feudalnego do podobnych powinności i usług: wychodzili na pańszczyznę, dawali daninę (renta feudalna) i podlegali najrozmaitszym ograniczeniom prawnym (sądownictwo patrymonialne, przywiązanie do ziemi). W Bizancjum poddaństwo chłopów upowszechniło się w XI-XII w. za panowania dynastii Komnenów, w Europie Środkowej i Wschodniej w tym samym mniej więcej czasie. W ten sposób w średniowiecznej Europie powstała warstwa chłopów jako jedna z dwu podstawowych warstw społeczeństwa feudalnego. Obarczeni nadmiernymi ciężarami, chłopi bronili się przed wyzyskiem i uciskiem głównie przez bierny opór i zbiegostwo. Formą oporu chłopów był też ich udział w krucjatach i popieranie średniowiecznych herezji. Wystąpienia zbrojne chłopów przeciw panom były we wczesnym średniowieczu rzadsze i nie objęły większych terenów.
  
  Od XI-XII w. rozwijająca się w przeludnionej Europie Zachodniej kolonizacja nieużytków zapoczątkowała proces zamiany dotychczasowych świadczeń chłopskich na określonej wysokości czynsz płacony w ziarnie lub w pieniądzu. Z biegiem czasu, w miarę rozwoju stosunków towarowo-pieniężnych, coraz bardziej przeważała ta druga forma czynszu, co wobec powolnego, lecz systematycznego spadku wartości pieniądza znacznie odciążała gospodarstwa chłopskie. W wiekach następnych głód pieniądza skłaniał feudałów do zgody na wykupywanie się chłopów z poddaństwa osobistego. Zdarzało się też, że w poszukiwaniu źródeł dochodu przymuszano chłopów do wykupywania się na wolność (np. za czasów króla francuskiego Ludwika X w 1314-16).
  
  W ciągu XIII-XVI w. poddaństwo osobiste i sądowe ulegało kolejno likwidacji w północnych Włoszech, Anglii, Francji. Chłopi poddani zmieniali się formalnie w wolnych dzierżawców gruntu, co jednak nie uwalniało ich z zależności feudalnej, gdyż nadal byli zobowiązani do świadczeń z racji użytkowania ziemi. Ich ekonomiczne położenie pogarszał wzrastający ucisk feudalny oraz wciąż ponawiane próby narzucenia chłopom zwiększonych powinności. Choć pocieszano się przy tym, że „Jacques bonhomme a bon dos, il souffre tout” („grzbiet chłopski wszystko zniesie”), schyłek średniowiecza był w Europie Zachodniej okresem wielkich powstań chłopskich (we Francji Żakeria w 1358 r., w Anglii powstanie Wata Tylera w 1381 r., w Niemczech – Wielka Wojna Chłopska w 1525 r.).
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie