Treść zadania

Rozwiązania

• 

  0 0

  mira31130 5.5.2010 (16:39)

  Literacka Nagroda Nobla w rękach Polaków – przestaw polskich noblistów.
  
  Nagroda Nobla pochodzi od nazwiska jej fundatora Alfreda Nobla. Był on wynalazcą i naukowcem. Z umiłowania pokoju pragnął przyczynić się do jego propagowania. Aby to wspomóc uczynił zapis w swoim testamencie, który zapoczątkował przyznawaną co roku nagrodę jego imienia. Zapis ten brzmiał następująco: "Z cala częścią majątku należy postąpić, jak następuje: ma on stanowić fundusz, od którego odsetki corocznie będą rozdzielane w formie nagród osobom, które w ubiegłym roku uczyniły najwięcej dla dobra ludzkości". Początkowo zamierzano przyznawać nagrodę tylko w dziedzinie pokoju ale sam Nobel zażyczył sobie aby przyznawano ją jeszcze w dziedzinie literatury. Oto zapis zaczerpnięty z testamentu potwierdzający to zamierzenie. Uważał on, ze literacki Nobel powinien przypaść "twórcy najwybitniejszego dzieła literackiego o tendencji idealistycznej". Dzisiaj, po upływie stu dziesięciu lat po jego śmierci nagroda nadal jest przyznawana lecz nie przez Nobla ale przez Akademie Szwecką, co roku w rocznice śmierci fundatora czyli dziesiątego grudnia.
  Ale co trzeba zrobić aby taka nagrodę dostać? Czym musi się wyróżniać dzieło literackie aby jego autor mógł dostąpić tego najwyższego zaszczytu? Wiele kryteriów branych jest pod uwagę ale najistotniejsze to uniwersalizm wymowy utworu, propagowanie jakiejś doniosłej idei, artystyczna konstrukcja dzieła oraz ponadczasowa jego wymowa oparta na powszechnie przyjętych zasadach moralnych.
  
  Wśród pisarzy i poetów polskich tylko (albo może i aż) czterech dostąpiło tego zaszczytu. Byli to kolejno: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz oraz Wisława Szymborska. Przedstawię teraz po krotce koncepcje jakie zawali oni w swej twórczości.
  
  Rozpocznę od Henryka Sienkiewicza, jako ze chciałabym się posługiwać kolejnością chronologiczna. Urodził się on w 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. Zadebiutował w latach 70-tych nowelka "Humoreski z teki Worszyłły" oraz powieścią "Na marne", a także opowiadaniami pozbawionymi związków z publicystyka - "Hania" czy "Stary sługa". Był autorem zarówno krótkich form epickich - nowelki, jak i dłuższych - powieści. Odbył długą podroż po Ameryce co zaowocowało utworami takimi jak: "Listy z podroży do Ameryki", nowelkami - "Sachem", "Orso", "Wspomnienia z Maripozy", "Latarnik", "Za chlebem". Mimo wszystko to nie nowelki przyniosły mu największą sławę. Zdobył ja dzięki cyklowi trzech powieści popularnie zwanym Trylogia. Były to powieści historyczne napisane "ku pokrzepieniu serc" (pamiętajmy, ze Polska była wtedy pod zaborami i trzeba było podnosić morale ludzi w jakiś sposób). Za cel postawił sobie pogłębienie patriotyzmu Polaków oraz rozbudzenie na nowo wiary w możliwość zwycięstwa. Kolejne części Trylogii powstawały w latach 1882-1888. "Ogniem i mieczem" to historia wojen Polski z Kozakami. "Potop" dotyczy wydarzeń (jak sam tytuł wskazuje) Potopu Szwedzkiego, którego centralnym punktem uczynił autor bohaterska obronę Jasnej Góry. Trzecia cześć - "Pan Wołodyjowski" do czasy panowania króla Michał Korybuta Wisniowieckiego zakończone historią zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie chocimskiej. Autor pisząc Trylogie miał na celu, oprócz dostarczenia poetyckiej lekcji patriotyzmu, wzbudzenie zainteresowania i pogłębienie wiedzy Polaków na temat historii siedemnastego wieku. W swoich powieściach ukształtował swoiste wzorce osobowe, które miały służyć za przykład. Po podroży do Ameryki przyszedł czas na wyprawę do Afryki, której owocem stały się "Listy z Afryki" oraz przepiękna powieść dla dzieci pod tytułem "W pustyni i w puszczy". W tym samym czasie pisze dwie inne powieści osadzone w realiach jego czasów. Są to: "Bez dogmatu" i "Rodzina Połanieckich". Przeszły jednak one praktycznie bez echa co utwierdziło Sienkiewicza w ponownym zainteresowaniu się tematyka historyczna. Dzięki temu powstało "Quo vadis" powieść ukazującą realia Rzymu za panowania cesarza Nerona. Fabule osnuł autor na motywie miłosnym - bogaty patrycjusz Winicjusz zakochuje się w chrześcijance Ligii. Oprócz wątku miłosnego jest tam także mowa o udrękach i prześladowaniach chrześcijan przez Nerona. Sienkiewicz połączył tutaj w mistrzowski sposób historie jednostek z historią powszechną oraz ukazał prawa rządzące światem niezależnie od epoki. Jednak za swoje największe dzieło sam autor uznał powieść osadzona w realiach średniowiecza - "Krzyżacy". Jak sam tytuł wskazuje dotyczy ona wojny polsko-krzyżackiej, a zakończona jest opisem zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem. Jego talent i poświęcenie dla sprawy narodowe docenili nie tylko Polacy - rok 1905 to pierwszy w naszej historii Nobel literacki przyznany właśnie Sienkiewiczowi. Dostał Nagrodę Nobla za: "wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu i rzadko spotykany geniusz który wcielił w siebie ducha narodu". Sam Sienkiewicz wzruszony wyróżnieniem napisał w swoim przemówieniu: "jednakże zaszczyt ten, cenny dla wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym musi być dla Polski!... Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysiącznych powodów, ze ona żyje!... Głoszono ja niezdolną do myślenia i pracy, a oto dowód ze działa!... Głoszono ja pobitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać!...". Nobel ten tez miał wymiar symboliczny - oto przyznano nagrodę pisarzowi z kraju, którego nie było na mapie! (Polska pod zaborami). Sienkiewicz umarł w Szwajcarii w 1916 roku.
  
  Drugim w kolejności laureatem Nagrody Nobla jest Władysław Stanisław Reymont. Przyszedł na świat w Kobielach Wielkich w 1867 roku. Zadebiutował z początkiem lat dziewięćdziesiątych XIX wieku utworami "Wigilia Bożego Narodzenia" i "Pielgrzymka do Jasnej Góry". Potem, wykorzystując swoje doświadczenia z pracy aktora napisał swoja pierwsza powieść pod tytułem "Komediantka", a za nią następną - "Fermenty". Obie dotyczyły tak popularnego w XIX wieku hasła wyzwolenia i emancypacji kobiet. Następną powieścią, która ugruntowała pozycje autora w świecie literackim była "Ziemia obiecana". Reymont nakreślił w niej panoramę XIX wiecznej Łodzi w dobie rodzącego się kapitalizmu. Jednak powieścią, która przyniosła mu największą sławę byli "Chłopi". Reymont pisał ją w latach 1902-1909. Absolutnym nowatorstwem tego dzieła jest fakt, iż nikt przed nim w sposób tak dokładny i drobiazgowy nie opisał życia ludzi na wsi, życia całkowicie podporządkowanego cyklowi pór roku oraz świętom ludowym i kościelnym. Dzieło można interpretować na trzech płaszczyznach. Pierwsza z nich to dosłowna - "Chłopi" to powieść o społeczności lipieckiej. Akcja rozgrywa się w konkretnej wsi (Lipce) ale bez konkretnie określonego czasu historycznego. Główny bohater to bohater zbiorowy - jest nim społeczeństwo wsi Lipce. Spośród nich zostały wyodrębnione jednostki, na których dziejach autor mocniej się koncentruje. Są to: Maciej Boryna i jego syn Antek, Hanka - żona Antka i najładniejsza dziewczyna wsi - Jagna. Postaci drugoplanowe, które wnoszą także ważne akcenty do fabuły to: Wójt, Ksiądz, Młynarz, Dominikowa oraz ubodzy wieśniacy - parobek Kuba i żebraczka Agata. Ich życie toczy się równolegle do zmieniających się pór roku. Osią konstrukcyjną fabuły jest spór Borynów. Konflikt rozgrywa się na dwóch płaszczyznach - o kobietę (obaj pożądają Jagny) oraz o ziemię (Antek, syn Boryny na do niej prawo). Druga płaszczyzna wydarzeń to rok liturgiczny. Składają się na niego nie tylko obrzędy religijne ale także wierzenia ludowe - wróżby i zabobony. To one, obok pór roku, "kontrolują" życie wsi Lipce. Reymont przedstawia nam wybrane obrzędy - Boże Narodzenie, Wielkanoc, odpust. Trzecia płaszczyzna zdarzeń to cykliczność pór roku. Dzięki nim poznajemy kolejne etapy pracy wieśniaków w polu. Cykl pór roku i cykl pracy polu nakładają się na siebie i są ze sobą ściśle powiązane i współzależne od siebie. Te wszystkie trzy warstwy fabuły przenikają się wzajemnie tworząc razem nierozerwalną jedność. Jednocz człowieka, obyczajów i natury. Podobnie jak trzy warstwy fabuły tak i narratorów jest trzech. Oprócz tego w "Chłopach" zauważamy wpływy impresjonizmu i symbolizmu. Sienkiewicz zastosował tutaj także mitologizację czyli upodobnił ludzi i zdarzenia do pewnej stałej archetypowej można by rzec opowieści, w której rozgrywają się typowe zdarzenia oraz uczucia: zaborczość, niewierność, miłość, walka o kobitę. Dzięki tym wszystkim cechom "Chłopi" pomimo upływającego czasu jawią się jako panorama ludzkich zachowań i charakterów aktualnych w każdej epoce. Dzięki temu powieść Reymonta stała się specyficznym świadectwem kultury polskiej wsi, jej głębokich i naturalnych korzeni, bogactwa symboli stanowiących inspirujący zasób wartości dla kultury narodowej. Za tą powieść w 1924 roku został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla.
  
  Trzecim laureatem Nagrody Nobla, którego sylwetkę chcę przedstawić jest Czesław Miłosz. Urodził się w Szetejniach na Kresach. Debiutował w okresie międzywojnia w 1930 roku wierszami "Kompozycja" i "Podróż" na łamach pisma "Alma Mater Vilnensis". W 1931 roku został jednym ze współzałożycieli formacji literackiej - "Żagary". W tamtym okresie w jego twórczości widać elementy katastrofizmu i silne przekonanie o zbliżającej się tragedii. W czasie międzywojnia zdążył wydać swoje dwa pierwsze tomiki poezji zatytułowane "Poemat o czasie zastygłym" i "Trzy zimy". W utworach tamtego okresu przewijają się trzy zasadnicze motywy - wizja końca i upadku świata, nawiązania do klasycyzmu oraz proroctwa. Po wybuchu wojny nadal pisał tyle, że pod pseudonimem Jan Syruć. Hasłem jego poezji stała się sentencja: "Poeta ma być obiektywnym świadkiem epoki". Po wojnie był pracownikiem ambasady polskiej w Ameryce, gdzie owocem jego natchnienia były dwa kolejne tomiki: "Ocalenie". Tomik ten był zbiorem wierszy traktujących o sile poezji, która zdaniem Miłosza ma moc ocalenia i jest nośnikiem uniwersalnych i ponadczasowych wartości. Jednym z piękniejszych i poruszających wierszy z tego tomiku jest utwór pod tytułem "Campo di Fiori".
  
  To co rzuca nam się w oczy na początku wiersza to obraz placu Campo di Fiori w Rzymie. Przedstawiony z zwykły targowy dzień w czasie którego handlowcy jak zwykle sprzedają i zachwalają swoje produkty. Kolejnym obrazkiem jest widok tego samego placu ale już z roku 1600 kiedy o dokonuje się na nim egzekucja Giordano Bruna. Szokujący jest fakt, że w tym samym czasie wokół placu toczy się normalne niczym niezmącone życie. Ostatni trzeci obraz to widok na plac obok warszawskiego getta. Na nim, przy akompaniamencie wesołej muzyki, dzieci kręcą się na karuzeli przy jednoczesnym akompaniamencie strzałów w warszawskiego getta. Losy Giordana Bruno i Żydów nikogo nie obchodzą. Miłosz eksponuje ludzki egoizm oraz obojętność. To wszystko budzi sprzeciw poety, który nie może być ślepy na los cierpiących ludzi:
  
  "I ci ginący samotni
  
  Już zapomniani dla świata,
  
  Język ich stał się nam obcy
  
  Jak język dawnej planety.
  
  Aż wszystko po wielu latach
  
  Na nowym Campo di Fiori
  
  Bunt wznieci słowo poety"
  
  Po wojnie Miłosz (represjonowany przez komunistyczne władze) zdecydował się na emigrację. Wyjechał do Paryża, gdzie napisał swój słynny esej pod tytułem "Zniewolony umysł", w którym dokonał analizy psychologicznej i moralnej polskich pisarzy zniewolonych przez system komunistyczny. W Paryżu powstała także powieść - "Dolina Issy" będąca niejako wspomnieniami Miłosza z okresu jego dzieciństwa na ziemi wileńskiej. W latach siedemdziesiątych zdecydował się na przeprowadzkę do Ameryki. W twórczości tamtego czasu interesuje się metafizyką. Z tamtego okresu pochodzi tomik esejów o tematyce związanej z Ameryką - "Widzenia nad Zatoką San Francisco" oraz tomik wierszy "Miasto bez imienia", w którym Miłosz porzucił wersyfikację klasyczno-romantyczną na rzecz biblijnej. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych wydał przekłady Księgi Psalmów oraz Księgi Hioba. W roku 1980 Miłosz został wyróżniony literacka Nagroda Nobla. W uzasadnieniu werdyktu określono, że nagrodę przyznano za całokształt twórczości. Zbiegło się to także z ponownym wydaniem jego dzieł w Polsce. W rok później Miłosz otrzymał doktorat honoris causa. Po otrzymaniu nagrody Miłosz nie osiadł na laurach i do roku 2004 opublikował ponad 20 tytułów. Jednym z nich jest "Piesek przydrożny" w którym porusza bogactwo form. Znajdziemy tutaj wiersze metafizyczne, obrazki, aforyzmy, wspomnienia, swobodne myśli poświęcone fascynacjom, obsesjom i niepokojom. Innym ważnym tomikiem jest "To". Wydany w 2000 roku jest zbiorem wierszy o poezji wzrastającej w siłę i o świadomości nadchodzącego nieuchronnie końca życia. Poeta zmarł w 2004 roku.
  
  I ostatnią osobą, której sylwetkę chciałabym zaprezentować jest jedyna żyjąca laureatka literackiej Nagrody Nobla - Wisława Szymborska. Przyszła na świat w 1923r. w Bninie koło Poznania. Jej debiut przypadł na rok 1930. Na łamach czasopisma "Walka" został opublikowany jej wiersz pod tytułem "Szukam słowa". Krótko potem wydała dwa tomiki wierszy: "Dlatego żyjemy" oraz "Pytania zadawane sobie". Poetka niechętnie wspomina ten okres ponieważ były to wiersze zaangażowane politycznie. Zatem za "właściwy" literacki debiut uważa się jej trzeci tomik - "wołanie do Yeti", który to stał się motorem odrodzenia się polskiej poezji po roku 1956. Od tego tomiku zaczęło się budowanie wizerunku poetyckiego Szymborskiej, który do dnia dzisiejszego na trwałe wpisał się w karty literatury polskiej. W 1962 roku opublikowała tomik "Sól", w którym podjęła tematy można powiedzieć "biologiczne" - zainteresowała się stosunkiem natury i kultury oraz biologii i sztuki. W kolejnym tomiku pod tytułem "Sto pociech" poetka żywo zainteresowała się kulturą XX wieku oraz tematami takimi jak historia czy miłość. Na uwagę zasługuje pochodzący z tego tomiku wiersz pod tytułem "Radość pisania". Szymborska włożyła w niego całą swoją wiarę w potęgę poezji i poety. Poetka opowiada o możliwościach kształtowania rzeczywistości przez poetę bo: "bo bez jego woli nawet liść nie spadnie". Nic na tym świecie nie ma prawa się sta bez jego wiedzy i zgody choć trzeba mieć świadomość odpowiedzialności za ewentualne błędy:
  
  "...Nad białą kartkę czają się do skoku litery,
  
  Które mogą ułożyć się źle...".
  
  To poeta jest odpowiedzialny za kreowanie świata:
  
  "... pełne wstrzymanych w locie kul..."
  
  Szymborska pisze także o "zemście ręki śmiertelnej". Świadczy to o jej przekonaniu, że człowiek może przeciwstawić się światu, dać wyraz swojej złości i frustracji. Co więcej jest to bezpieczne i bezbolesne. Dzięki poezji człowiek ma możliwość stworzyć swoją własną opowieść. Poeta jest człowiekiem wolnym, nie podlega żadnym ograniczeniom, ani żadnym prawom. Z tego czerpie radość pisania - swoboda czyni go szczęśliwym. I to właśnie ujawnia się w twórczości poetki. Ważne dla niej jest współegzystowanie człowieka i natury. Kolejny tomik pod tytułem "Wszelki wypadek" jest potwierdzeniem zainteresowań filozoficznych Szymborskiej. Stawia ona w nim pytania elementarne: Co to jest koniecznością, a co przypadkiem? Co determinuje ludzki los, do jakiego stopnia mamy wpływ na swoje życie? Te elementarne pytania stawia sobie poetka. "W następnym tomiku - "Ludzie na moście" - Szymborska wyraźnie smutnieje. Podsumowuje swoją dotychczasową twórczość - sumuje rozczarowania i rozgoryczenie, robi rachunek własnych niespełnionych marzeń. Na szczęście nie osiąga apogeum rozpaczy gdyż znajduje oparcie w moralności.
  
  W roku 1996 Szymborska otrzymała literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. Ale nie zaprzestała pisania. Wydany w 2003 roku tomik "Chwila" jest niejako podsumowaniem przemyśleń poetki na temat sensu życia. Wertując jego karty mamy wrażenie zatrzymanego czasu. Dzięki jej poezji możemy pogodzić się z czekającą na każdego z nas śmiercią. Możemy cofnąć się w czasie, wrócić do wspomnień przynoszących oprócz bólu także i radość. Nie bez znaczenia jest też ogromna witalność jej poezji. Poetka zachwyca się światem. Wielkim atutem twórczości Szymborskiej jest fakt, że o sprawach naprawdę trudnych mówi z zadziwiającą prostotą. Czasami czujemy się jakbyśmy to my sami wpadli na pomysł a nie poetka.
  
  Mam nadzieję, że swoją pracą choć trochę przybliżyłam twórczość wybitnych literatów polskich docenionych nie tylko u nas w kraju ale także i za granicą. Wspólną cechą ich wszystkich jest uniwersalność i ponadczasowość ich twórczości. Myślę, że każdy z nas powinien znać choć podstawowe fakty z życia polskich noblistów. Pozostawili oni po sobie twórczość która może być inspiracją dla wielu, wielu pokoleń. Henryk Sienkiewicz, Władysław Stanisław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska to nazwiska który każdy Polak powinien znać.
  
  LINK - http:// **** /teksty/liceum/j%C4%99zyk_polski/tematy_wolne/5499-literacka_nagroda_nobla_w_r%C4%99kach_polak%C3%B3w_przestaw_polskich_noblist%C3%B3w.html

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie

• 

  0 0

  palasia12 5.5.2010 (16:46)

  http://www.google.pl/#hl=pl&q=wies%C5%82awa+szymborska+wikipedia&lr=&aq=0&aqi=g1&aql=&

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie