Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  olka9703 4.5.2010 (22:25)

  Powstawanie i wiek gór
  
  
  Karpaty są górami stosunkowo młodymi. Powstały wskutek fałdowań alpejskich, gdy ruchy górotwórcze ustały, kolejnym etapem kształtowania się gór było działanie erozji i wpływ lodowców górskich w plejstocenie.
  
  Sudety są znacznie starszymi górami niż Karpaty. Ich wypiętrzenie spowodowane było przez fałdowanie kaledońskie i fałdowanie hercyńskie. W międzyczasie na ich ukształtowanie wpływały czynniki klimatyczne
  wysokie temperatury i lodowce). Ostatecznie Sudety wypiętrzyły się w wyniku fałdowania alpejskiego, później do głosu doszły działania wulkaniczne oraz lodowiec w plejstocenie, który przede wszystkim uformował Karkonosze.
  
  
  Charakterystyka gór
  
  
  Karpaty charakteryzują się sfałdowaniem i wypiętrzeniem zgromadzonych osadów. Jedynie Tatry wyróżniają się wysokogórskim krajobrazem.
  
  Sudety to góry o odmiennym charakterze niż Karpaty. W okresie wypiętrzenia alpejskiego nie uległy sfałdowaniu, ale potrzaskane na wiele części i wypiętrzone na różne wysokości. Złożone są bloków tektonicznych, odseparowanych uskokami i kotlinami.
  
  
  Formy terenu w Karpatach i Sudetach
  
  
  W Karpatach, a po stronie polskiej głównie w Tatrach występują cyrki polodowcowe, doliny wyrzeźbione przez lodowiec (doliny U-kształtne, doliny główne i doliny zawieszone). Ustępujący lodowiec pozostawił materiał w postaci moren czołowych i bocznych. Tatry dzielą się na Wysokie i Zachodnie i różnią się od siebie ukształtowaniem terenu. W Tatrach Wysokich jak sama nazwa wskazuje występują głównie wysokie i ostre góry o poszarpanych stokach, ostrych graniach i turniach. Na zboczach występują tzw. żleby, czyli podłużne wgłębienia, powstałe wskutek zsuwających się po zboczach gór okruchów skał. Te okruchy skalne tworzą u podstawy gór tzw. stożki piargowe.
  
  Tatry Zachodnie zbudowane są w dużej mierze z wapieni i utworów krasowych. Są to miękkie skały, w łatwy sposób formowane przez wody opadowe. Grzbiety gór są szerokie i spłaszczone. W skałach znajdują się jaskinie i rozgałęziające się korytarze a także miejsca wypływów wody podziemnej, czyli wywierzyska.
  
  Sudety odznaczają się innym ukształtowaniem terenu niż Karpaty. W krajobrazie Sudetów dominują spłaszczone grzbiety oraz strome pionowe zbocza gór, zwłaszcza w Karkonoszach, którym ostatnie szlify nadał lodowiec. Wśród form karkonoskich terenów należy wymienić kotły polodowcowe wypełnione jeziorkami. W Sudetach ogólnie rozróżnia się budowę gór blokowo-zrębową. Zręby utworzone są przez wypiętrzenie i wyniesienie fragmentu skorupy ziemi. Są ograniczone uskokami czyli rowami tektonicznymi, będącymi obniżonymi formami terenu wzdłuż uskoków.
  
  
  
  Przemysł w Karpatach i Sudetach
  
  
  Jedną z gałęzi przemysłu łączących obydwa masywy górskie jest przemysł wydobywczy. I tak np. w Karpatach znajdują się niewielkie pokłady ropy naftowej (obszary Podkarpacia), wydobywa się także sól kamienną (okolice Krakowa i Wieliczki) i rudy metali nieżelaznych.
  
  W Sudetach przemysł wydobywczy rozwinięty jest na większą skalę. Znajdują się tu pokłady węgla kamiennego i brunatnego (np. w okolicach Wałbrzycha), kopalnie barytu, fluorytu, gipsów, anhydrytów, Natomiast także kamieniołomy gdzie eksploatuje się granity, melafir, dolomity, bazalt, wapień, piaskowiec, iły i gliny. Ze złóż arsenu pozyskiwano niegdyś złoto.
  
  
  Budowa geologiczna Karpat i Sudetów oraz krótki podział gór
  
  
  Karpaty dzielą się na Karpaty Wschodnie, Karpaty Zachodnie, Karpaty Południowe, Góry Zachodniorumuńskie oraz Wyżynę Transylwańską. Karpaty Wschodnie dzielą się na Zewnętrzne i Wewnętrzne. Do Karpat Zewnętrznych Wschodnich zaliczamy Góry Sanocko-Turczańskie i Bieszczady. Tereny Wewnętrznych Karpat Wschodnich nie należą do Polski. Karpaty Zachodnie dzielą się na Zewnętrzne, Centralne i Wewnętrzne. Na terenach polskich położone są Karpaty Zachodnie Zewnętrzne i Centralne. Do Karpat Zachodnich Zewnętrznych należą Pogórze Beskidzkie oraz część Beskidów Zachodnich i Środkowych. Beskidy to niewysokie góry o charakterze zdecydowanie pagórkowatym, rozdzielone dolinami i kotlinami. Do Karpat Zachodnich Centralnych zaliczamy m.in. Pieniny i Tatry. Tatry dzielą się na Wysokie i Zachodnie. W budowie geologicznej Tatr Wysokich dominują twarde skały granitowe, a w Tatrach Zachodnich występują miękkie skały wapienne i utwory krasowe. Najniżej położoną częścią Karpat jest Pogórze Karpackie o charakterze pagórkowatym.
  
  
  Sudety to starsze góry niż Karpaty, i ze względu na to że powstały wskutek wielu fałdowań i wypiętrzeń, odznaczają się bardziej zróżnicowaną budową niż Karpaty. Sudety zbudowane są zarówno ze skał pochodzenia prekambryjskiego, jak i młodszych - czwartorzędowych, a także skał wulkanicznych w różnym wieku (wśród nich bazalty, diabazy, porfiry i melafiry). Podział Sudetów wyróżnia Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe oraz Sudety Wschodnie. Sudety Zachodnie to Karkonosze, Góry Kaczawskie, Góry Izerskie i Góry Janowickie. Odznaczają się płaskimi grzbietami i stromymi zboczami. Najwyższym szczytem Sudetów Zachodnich jest Śnieżka (1602 metry n.p.m.). Do Sudetów Środkowych należą m.in. Góry Stołowe. Są to charakterystyczne utwory skalne o płaskich jak stół grzbietach (stąd nazwa łańcucha) rozdzielone uskokami, oraz formy w kształcie maczug, iglic i grzybów. W Sudetach Środkowych leży Kotlina Kłodzka. Do obszaru Sudetów zalicza się również Przedgórze Sudeckie. Jest to nie wypiętrzony podczas fałdowania alpejskiego obszar z dominacją gleb lessowych i gliniastych.
  
  
  Klimat i flora Karpat i Sudetów
  
  
  W Karpatach klimat i roślinność zmienia się wraz z wysokością. Na każde 100 metrów wysokości następuję spadek temperatury o 0,5ºC. Ze wzrostem wysokości maleje temperatura oraz wzrasta poziom opadów. W Karpatach wyróżnia się 6 pięter roślinno-klimatycznych: 1) umiarkowanie ciepły obszar pogórza, 2) umiarkowanie chłodny obszar regla dolnego, 3) chłodny obszar regla górnego, 4) bardzo chłodny obszar kosodrzewiny, 5) Umiarkowanie zimny obszar hal oraz 6) zimny obszar turni.
  
  Sudety charakteryzuje klimat górski, średnia temperatura w lipcu wynosi 15ºC a w styczniu -3ºC. Wyróżnia się tu piętra roślinno-klimatyczne tak samo jak w Karpatach. W Sudetach jest ich pięć: 1) umiarkowanie ciepły obszar pogórza, 2) umiarkowanie chłodny obszar regla dolnego, 3) chłodny obszar regla górnego, 4) bardzo chłodny obszar kosówki i 5) zimny obszar turni.
  
  
  Charakterystyka gospodarcza i turystyczna Karpat i Sudetów
  
  
  Karpaty to przede wszystkim obszar rolniczy. Na żyznym Pogórzu Karpackim uprawiane są zboża, warzywa i owoce. Podhale znane jest z wypasu owiec. Pod względem przemysłowym Karpaty są słabo rozwiniętym obszarem. Jedynie w Bielskim Okręgu Przemysłowym kwitnie przemysł włókienniczy samochodowy oraz przemysł chemiczny. W Karpackim Okręgu Przemysłowym znajdują się rafinerie ropy naftowej, oraz ma miejsce przemysł elektromaszynowy, a na rzekach wybudowano elektrownie wodne. W związku z niskim rozwojem przemysłu na tych terenach, Karpaty i rejon Podkarpacia charakteryzuje się niskim poziomem zanieczyszczeń, oraz niską degradacją krajobrazu. Oprócz rozwiniętego rolnictwa, w rejonie tym rozwija się również turystyka.
  
  Sudety mają nieco odmienny charakter niż Karpaty pod względem gospodarczym. W porównaniu do Karpat jest to na pewno bardziej wyeksploatowany rejon Polski pod względem gospodarczym, przemysłowym i turystycznym. Już w ubiegłych stuleciach wydobywano tu rudy metali i złoża mineralne, m.in. węgiel kamienny i brunatny. Sudecki Okręg Przemysłowy to ośrodek przemysłu włókienniczego, koksowniczego, mineralnego i elektromaszynowego. W Wałbrzychu i Turowie znajdują się dwie ważne elektrownie energetyczne. Równie dobrze jak przemysł, rozwinięte jest rolnictwo (na Przedgórzu Sudeckim), a w wyższych partiach gór odbywa się hodowla i wypas bydła. Mimo dużych zanieczyszczeń powietrza stosunkowo dobrze rozwinęła się turystyka górska i uzdrowiskowa. Występowanie gorących źródeł pozwoliło na rozwój tego regionu również pod względem leczniczym.
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie