Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  krystipl 4.5.2010 (17:49)

  Siedlisko bentosu - środowisko denne - jest bardzo, zróżnicowane pod względem warunków oceanograficznych. Zróżnicowane są też organizmy, które je zamieszkują, i nie ma gatunku występującego jednocześnie na wszystkich ,,piętrach".
  LITORAL
  Supralitoral
  Szczególnie trudne są warunki bytowania w paśmie oprysku, zwanym też strefą supralitoralną. Żyjące tu zwierzęta i rośliny są niemal bez przerwy wystawione na działanie atmosfery, silne zmiany temperatury, palą¬ce słońce bądź deszcz. W zanurzeniu znajdują się jedynie przez krótkie okresy szczególnie wysokich przypływów i gwałtownych sztormów. Kiedy ocean jest spokojniejszy, dociera tu jedynie pył wodny z rozbijających się o wybrzeże fal przyboju. Organizmy tej strefy muszą być nie tylko niezwykle odporne na wysychanie, ale też dostatecznie wytrzymałe, by stawić czoła atakowi fal, które w końcu potrafią zniszczyć najsolidniejsze budowle wznoszone przez człowieka.
  Stworzenia, które zamieszkują tę graniczną strefę oddzielającą ocean od lądu, są na ogół podobne do siebie we wszystkich częściach świata. To przeważnie niewielkie ślimaki potrafiące szczelnie zamykać otwory w swych skorupkach lub przywierające w czasie odpływu do skał, pokrywają¬ce kamienie, porosty, kraby i pewne gatunki zwierząt ziemnowodnych. Znakomicie przystosowane do życia na górnej granicy przypływu są pąkle (Chthamalus stellatus) popularne także w Bałtyku. Kilka gatunków mięcza¬ków czaszołków (Patella) o stożkowatych skorupkach pełza po dnie, gdy morze jest spokojne, kiedy jednak pojawiają się fale, przyczepia się do podłoża, by przeczekać burzę. Ślimak pobrzeżek (Littorina meritoides) także żyje w pobliżu górnej granicy przypływu. W strefie oprysku, pod kamieniami i odłamkami skał gnieździ się drobna fauna, składająca się przeważnie ze zwierząt lądowych — skorupiaków równonogów, owadów i pajęczaków.
  We wszelkich zagłębieniach strefy pływów i pasma oprysku tworzą się niewielkie okresowe zbiorniki wypełnione wodą morską. Silne parowanie i nasłonecznienie sprawia, że bardzo zmienne jest ich zasolenie i temperatura. Są one obficie porośnięte zielenicami, sałatą morską (Ulva lactuca) i gałęzatką (Cladophora).
  Eulitoral
  Pasmo pływów
  Od strony morza z pasmem oprysku sąsiaduje pasmo pływów należące już do środowiska eulitoralu. Szerokość jego zależy od amplitudy wahań poziomu morza i topografii dna. Morza bezodpływowe, do których należy Bałtyk, pozba¬wione są oczywiście tego piętra ekologicznego. Jeśli jednak znajdziemy się w czasie odpływu na przykład na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, na plażach Normandii czy u stóp skalistych brzegów Kornwalii, przed oczyma naszymi rozciągać się będzie rozległy, miejscami szeroki na kilka kilometrów pas odsłoniętego dna morskiego. Typowo morska jest też wegetacja tej strefy. Wśród roślin przeważają brunatnice, jedynie w najwyższej partii ustępujące miejsca zielenicom. Popularne morszczyny (Fucusi Pelvetia) reprezentowane są przez kilka gatunków, z których najbardziej rozpowszechniony jest znajdo¬wany często na plażach Bałtyku morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesicu-losus).
  Rozmaite grupy roślinne tworzą wyraźne warstwy głębokościowe. Z reguły każda z tych warstw stanowi siedlisko specyficznego zespołu zwierzęcego. Świat zwierzęcy eulitoralu odznacza się na ogół wielkim bogactwem form i gatunków. Występują tu bardzo liczni przedstawiciele wszystkich niemal grup zwierząt morskich: gąbki, jamochłony, mszywioły, szkarłupnie, mię¬czaki, skorupiaki, osłonice, ryby. Niektóre gatunki odznaczają się dużą ruchliwością, większość jednak prowadzi życie osiadłe lub mało ruchliwe. Niekiedy są one przytwierdzone do dna, walcząc skutecznie z silnym ruchem wód. Inne zabezpieczają się przed falami i prądami kryjąc się pod kamienie, w szczeliny, w kępy glonów morskich, w grunt, co chroni je zarówno przed wrogami, jak i przed nadmiarem bezpośredniego działania słońca, z reguły szkodliwego dla większości zwierząt wodnych. Wszystkie są dość wytrzymałe na czasowe zetknięcie z wilgotnym powietrzem. W tym świecie organizmów zamieszkujących wody płytkie uderza wielka jaskrawość barw.
  Opis ten dotyczy w głównej mierze dna skalistego lub kamienistego, które obfituje w dogodne kryjówki dla zwierząt swobodnie poruszających się w toni, licznym zaś organizmom osiadłym stwarza możliwość przytwierdzenia się do podłoża. Inna jest sytuacja na dnie piaszczys¬tym. Nie ma tu glonów osiadłych, gdyż fale wkrótce wyrzuciłyby je na brzeg. Zwierzęta zamieszkujące pia¬szczyste dno strefy eulitoralnej swą zdolność przetrwa¬nia zawdzięczają umiejętności zagrzebywania się w miękkim podłożu.
  Płaskie i pozbawione roślinności, odsłonięte w czasie odpływu dno pasma pływów wydaje się na pozór mar¬twe. W istocie jest ono siedliskiem bogatego i urozmai¬conego życia. Wiedzie tu żywot wiele gatunków mał¬żów, dwuskorupowych mięczaków, które potrafią zako¬pywać się w piasku za pomocą wysuwanej spomiędzy skorup nogi. Niektóre z nich - na przykład sercówka (Cardium), piaskołaz (Mya) czy Venus - ukrywają się tuż pod powierzchnią dna, inne (np. Macoma lub Den-tex) zagrzebują się głębiej. Pewien gatunek ogromnego małża (Panope generosa), ważącego czasem ponad 5 kg, który żyje na wschodnim wybrzeżu północnego Pacyfiku, spędza całe życie pod grubą warstwą piasku i mułu, niekiedy na głębokości aż 2 m! Ponad powierzchnię dna wystaje jedynie długi syfon, rodzaj elastycznej rury, przez którą zwierzę pobiera wodę zawierającą tlen i substancje odżywcze, wydala zaś produkty przemiany materii.
  Wśród małży prowadzących na ogół stateczny, osiadły tryb życia wyjątek stanowią przegrzebki (Pecteń). Żyją one na powierzchni piasku, gdzie narażone są na ataki drapieżników w rodzaju rozgwiazd, których są ulubionym pożywie¬niem. Gdy wyczują zbliżanie się wroga, szybkim ruchem skorup wy¬rzucają strumień wody z wnętrza i odskakują do tyłu. Potrafią także posuwać się, nieco wolniej, do przo¬du, wytłaczając wodę szparą pomię¬dzy skorupami.
  Innymi charakterystycznymi mie¬szkańcami płytkiego piaszczystego dna są pewne gatunki ryb. Małe babki (Gobius minutuś), młode flądry (Pleuronectes flesus) czy gładzica (Platessa platessa) żyją zagrzebane w piasku, z którego wystają jedynie ich wypukłe i bardzo ruchliwe oczy. Tobiasze (Ammodytes tobianus), nieduże rybki o srebrzystych bokach i zielonkawym grzbiecie, pływają małymi stad¬kami ponad dnem, a spłoszone zagrzebują się błyskawicznie w piasek. W piasku potrafią dosłownie pływać. Ich dolna szczęka wydłużona jest w ostry, kościsty wyrostek, co znakomicie ułatwia im przenikanie do piasku, w którym mogą swobodnie poruszać się wężowym ruchem swego muskular¬nego ciała.
  Na miękkim dnie płytkowodnym, szczególnie obficie w pobliżu ujść rzecznych, żyją liczne wieloszczety (Nereis diversicołor i Nereis cultifera), skorupiaki (Mysis vulgaris, Sphacroma rugicanda, Corophium longicorne), krab raczyniec (Carcinus maenaś), omułek {Mytilus eduliś) i wiele innych.
  Zupełnie odrębny typ środowiska stanowią łąki podwodne rozciągające się na piaszczysto-mulistym dnie, zazwyczaj w pobliżu ujść rzecznych. U brzegów Atlantyku i na Bałtyku tworzy je trawa morska {Zostera marina), na Morzu zaś Śródziemnym trawy z gatunku Posidonia. Trawy morskie, w odróżnieniu od osiadłych glonów czerpiących pożywienie jedynie z wody, jako rośliny kwia¬towe pobierają niezbędne sole pokarmowe z podłoża za pośrednictwem włośników, będących odpowiednikami korzeni roślin lądowych. Z wody czerpią jedynie dwutlenek węgla zużywany następnie w procesie fotosynte¬zy. Trawy morskie wymagają dobrego nasłonecznienia i w Bałtyku, wskutek niewielkiej stosunkowo przezroczystości wody, dolna granica ich występowa¬nia nie przekracza 10 m.
  Łąki podwodne, z racji wyjątkowej obfitości pożywienia i różnorodności siedliska, są terenem występowania bujnego i zróżnicowanego życia zwierzę¬cego. Reprezentowane są tu wszystkie najważniejsze grupy zwierzęce — jamochłony, mięczaki, robaki i ryby - zarówno roślinożerne, jak drapieżniki i saprofagi. U polskich wybrzeży Bałtyku łąki podwodne pokrywają rozległy obszar płytkiej i słonawej Zatoki Puckiej.
  
  Eulitoral podwodny,
  który na wybrzeżach nawiedzanych przez przypływy i odpływy morza rozpoczyna się poniżej dolnej granicy odpływu, sięga w zasadzie do końca strefy eufotycznej, czyli do głębokości 60—80 m. Rzadko jednak tak głęboko możliwy jest jeszcze rozwój osiadłej flory przy¬brzeżnej. Zwykle ostatnie zwarte kępy brunatnic i krasnorostów spotykamy w pobliżu izobaty 40-50 m. Głębiej życie roślinne jest już bardzo wątłe i rozproszone. Jedynie jeszcze na głębokości stu kilkudziesięciu metrów w przezroczystych wodach Morza Śródziemnego zdarza się gdzieniegdzie natknąć na lokalne skupienia krasnorostów.
  Tak jak w paśmie pływów, w podwodnym eulitoralu o strukturze zespołów flory i fauny decyduje w znacznej mierze charakter fizyczny dna. Listownice (Laminaria) tworzące gęste „podwodne lasy" po¬trzebują skalistego dna, do którego mogą przytwier¬dzać się swymi chwytnikami. Stanowią one, podo¬bnie jak morszczyny, podłoże roślinne, na którym rozwija się bujnie fauna osiadłych zwierząt górnego piętra podwodnego eulitoralu. Należą do niej mszywioły i jamochłony, a także liczne gatunki mięcza¬ków i skorupiaków.
  Dno skaliste nie porośnięte listownicami stanowi z kolei podłoże dla innego typu zespołów roślinno-zwierzęcych. Występują na nim glony wapienne, gąbki, pierścienice z rodziny Serpulidae żyjące w zbudowanych przez siebie wapiennych domkach, a także rozgwiazdy, jeżówce i in. Świat drapieżników reprezentują ruchliwe krewetki, homary i kraby.
  Dno piaszczyste jest zwykle siedliskiem form ryjących, na ogół odmiennych jednak od mieszkańców wód płytkich. Skorupki niektórych małży żyjących w tej części eulitoralu zaopatrzone są w wapienne kolce, prawdopodobnie zapobiegające zbytniemu pogrążaniu się w dnie. Na małżach żerują m.in. drapieżne mięczaki w rodzaju ślimaka Nassa.
  W pobliżu dolnej granicy eulitoralu, na głębokości 40m i niżej, piaszczyste dno morza zasłane jest warstwą muszli małży, mszywiołów i innych szczątków obumarłych organizmów zamieszkujących wyższe piętra oceanu. Życie roślinne tutaj jest bardzo skąpe, strefa ta obfituje w ożywienie opadające z wyższych warstw w postaci szczątków organicznych. Są to tereny połowu ryb dennych- fląder, dorszy czy turbotów.
  Sublitoral
  Ostatnim pasmem strefy przybrzeżnej jest sublitoral. Za jego górną granicę uważa się kraniec strefy eufotycznej, obszaru, na którym możliwe jest Zycie roślinne. Dolna granica jest trudna do ustalenia. Niektórzy badacze umieszczają ją na głębokości 3550-400m, a więc tam, gdzie kończy się strefa dystroficzna, rozświetlona jeszcze słabo resztkami rozproszonego światła słonecznego.
  Poza brakiem życia roślinnego sublitoral charakteryzuje się stopniową zmianą struktury dna. Życie zwierzęce sublitoralu jest wciąż jeszcze bardzo obfite. Eulitoral zaopatruje go hojnie w substancje pokarmowe, z których część zostaje spożyta, zanim opadnie na dno, przez niezliczone organizmy planktonowe unoszące się w toni morskiej, a część stanowi pożywienie czyścicieli dna - mułojadów, ryjących w dnie - jak wieloszczety i niektóre strzykwy, czy pełzających po nim. Zwierzęta żywiące się szczątkami same stanowią pokarm drapieżników. Po dnie sublitoralu wędrują ogromne raki, na przykład uważa¬ny za przysmak homarzec norweski (Nephrops norvegicus), ramienionogi (Brachiopoda) czy wielkie skorupowe ślimaki Buccinium.
  

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie