Treść zadania

Najlepsza odpowiedź

• 

  1 0

  czarrna 23.12.2010 (19:10)

  Położenie
  
  Termin Syberia rozumie się dwojako: albo jako całe terytorium na wschód od Uralu, albo tylko jako Syberię Zachodnią i Wschodnią bez Dalekiego Wschodu.
  
  Jak podaje Encyklopedia Powszechna PWN (1997): Syberia – część azjatycka terytorium Federacji Rosyjskiej, od Uralu do pasm górskich stanowiących dział wodny między zlewiskami Oceanu Spokojnego i Oceanu Atlantyckiego oraz od Morza Arktycznego do stepów Kazachstanu i granicy z Mongolią; rozciągłość z północy na południe wynosi ok. 3500 km, z zachodu na wschód – ponad 7000 km; powierzchnia ok. 10 mln. km2. Dzieli się na Syberię Zachodnią (Nizina Zachodniosyberyjska i Ałtaj); Syberię Wschodnią (Wyżyna Środkowosyberyjska, Sajany, góry Tuwy, Przybajkale i Zabajkale oraz obszar od Gór Wierchojańskich do Gór Kołymskich, z nizinami Jany, Indygirki i Kołymy).
  
  Syberię można również rozpatrywać w sensie historycznym, możliwie najszerszym, a więc łącznie nawet z wyspami na Oceanie Spokojnym (Bazylow 1975). Natomiast Daleki Wschód z punktu widzenia geografii fizycznej należy rozpatrywać jako zupełnie samodzielne terytorium (Michajłow 1956). Obecnie w literaturze geograficznej istnieje tendencja do wydzielania Dalekiego Wschodu Rosji, jako odrębnej jednostki niezwiązanej z Syberią. Na potrzeby niniejszego opracowania przyjęto stosować termin Syberia w sensie historycznym, według Bazylowa (1975), czyli łącznie z Dalekim Wschodem Rosji
  
  Ukształtowanie powierzchni i budowa geologiczna
  
  Podstawowy element budowy geologicznej Syberii to platforma środkowosyberyjska, która odpowiada mniej więcej Wyżowi Środkowosyberyjskiemu, ale obejmuje także część Gór Nadbajkalskich i Zabajkala. Platforma ta zbudowana jest głównie z granitów i gnejsów widocznych miejscami na powierzchni. W orogenezie hercyńskiej obszar między platformą wschodnioeuropejską, a platformą środkowosyberyjską uległ potężnym fałdowaniom, w wyniku których uformowały się góry Ural.
  
  Znacznie później, bo już w erze mezozoicznej, w czasie fałdowań jenszańskich (kimeryjskich) powstały masywy górskie między dolną Leną a Amurem (góry: Wierchojańskie, Czerskiego) oraz nad Morzem Japońskim. W orogenezie alpejskiej powstały góry Sachalinu, pobrzeża Morza Ochockiego i Kamczatki. O młodości i gwałtowności tych ruchów wzdłuż rosyjskich wybrzeży Pacyfiku, świadczy duża sejsmiczność całego tego obszaru i silny rozwój działalności wulkanicznej.
  
  Niż Zachodniosyberyjski zbudowany jest z poziomo zalegających utworów trzecio- i czwartorzędowych. Pod względem morfologicznym, cechuje go niezmierna jednostajność; jedynymi wzniesieniami tego obszaru są moreny i uwały, których wysokość nie przekracza 200 m n.p.m.
  
  Ałtaj stanowi górotwór zrębowy, powstały na skutek rozbicia uskokami na części o różnej, nieraz bardzo znacznej wysokości (Biełucha – 4506 m n.p.m.), pierwotnego wyniosłego płaskowyżu. Najwyższe partie tych gór mają typowo alpejski krajobraz z licznymi malowniczymi dolinami i jeziorami, które wytworzyły się w wyniku działalności lodowców.
  
  Syberia Wschodnia ma bardzo urozmaicone ukształtowanie powierzchni – obok wysokich masywów górskich występują na jej obszarze góry średniej wysokości i wyżyny, a także niziny wzniesione niewiele ponad poziom morza. Faunę i florę Syberii Wschodniej cechuje występowanie wielu gatunków endemicznych oraz reliktów trzeciorzędowych. Ten stan rzeczy tłumaczy fakt, że zlodowacenie plejstoceńskie na tym terenie miało charakter lokalny, górski
  
  Warunki klimatyczne
  
  Syberia jest znana jako kraj zimny i rzeczywiście tutaj znajduje się północny biegun zimna – w Jakucji, w rejonie Wierchojańska nad Janą i Ojmiakonu nad Indygirką (Bazylow 1975).
  
  Zimą temperatura dochodzi do -40℃, a czasami nawet do -70℃ (ryc. 2). Krótkie, a na wschodzie nawet bardzo krótkie lato, niskie opady od 170 – 200 mm rocznie do 1200 mm w nadmorskich łańcuchach górskich, przyczyniają się do często powtarzającej się posuchy. Tylko kilkanaście procent opadów przypada na zimę, więc zimy w niektórych regionach bywają niemal bezśnieżne.
  
  Na Syberii można wyróżnić kilka regionów klimatycznych, od arktycznego (polarnego) i subarktycznego (subpolarnego) regionu na północy, poprzez największą pod względem obszaru strefę klimatu umiarkowanego chłodnego, do umiarkowanego ciepłego. W prowincjach południowo-wschodnich są nawet niewielkie zakątki charakteryzujące się klimatem podzwrotnikowym. Ogólnie rzecz biorąc, klimat jest wybitnie kontynentalny, z tym, że wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego, tam gdzie spotykają się z sobą najdłuższa linia lądu i największe na naszym globie zbiorowisko wód, zachodzą zjawiska charakterystyczne dla klimatu monsunowego w jego chłodniejszej odmianie
  
  Szata roślinna
  
  W podbiegunowej strefie klimatycznej, od północnej granicy lasów aż po arktyczne pustynie lodowe, rozpościera się położony wokółbiegunowo i najdalej na północ wysunięty pas roślinności bezleśnej, określanej mianem tundry (Podbielkowski 1975).
  
  Północny pas tundry, obejmujący wyspy leżące na Morzu Arktycznym i północną część półwyspu Tajmyr, zwany jest strefą pustyń arktycznych. Surowe warunki klimatyczne i glebowe są główną przyczyną niezwykle ubogiego świata roślinnego tej strefy. Przeważają tu dwa zespoły roślinne – porostów na skałach i piaskach oraz mchów na terenach podmokłych. Ogólną cechą tej strefy jest brak drzew, z wyjątkiem karłowatych brzóz czy wierzb oraz niewielka ilość roślin pożytecznych dla człowieka; większe znaczenie mają rośliny stanowiące pokarm dla reniferów (porosty, mchy i in.) (Hess, Rychłowski 1967).
  
  Panujący tutaj klimat jest surowy, ale w regionach nadmorskich znacznie łagodniejszy niż we wnętrzu kontynentu. Stąd średnia temperatura najzimniejszego miesiąca może wahać się w bardzo szerokich granicach od -8℃ do -25℃, a nawet jeszcze niżej, gdyż temperatury opadają tu nierzadko do -50℃. Lato przychodzi zwykle nagle, jest ono chłodne. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca wynosi 5 – 10℃, ale szczególnie w głębi kontynentu przy słonecznej pogodzie, mogą zdarzać się dni bardzo ciepłe z temperaturą powyżej 20℃. Najwyższa temperatura panuje zwykle tuż nad powierzchnią (do 10 cm) gleby i w najwyższych jej warstwach, dlatego tą właśnie przestrzeń najintensywniej zasiedlają rośliny. Sezon wegetacyjny trwa zaledwie . Na tundrze jest mało słońca. Zachmurzenie jest duże, przy czym największe bywa w lecie i na jesieni. Ten brak słońca w lecie kompensowany jest w dużej mierze przez długi dzień polarny. Pokrywa śnieżna w zimie jest stosunkowo cienka i osiąga grubość zaledwie 10 – 50 cm. Panujące tu niczym niehamowane wiatry (do 30 m/s) powodują znaczne przemieszczenia pokrywy śnieżnej, odwiewając śnieg w jednych miejscach, nawiewając w innych. Ma to duży wpływ na roślinność, gdyż tylko niewiele gatunków może przezimować bez ochronnego działania pokrywy śniegowej. W niskiej temperaturze panującej na tundrze parowanie jest niewielkie, wskutek czego, mimo małych opadów, klimat tutejszy można uważać za wilgotny. Ponieważ gleba rozmarza w lecie do niewielkiej głębokości (maksymalnie do 2 m), a pod nią leży wieczna zmarzlina – nadmiar wilgoci nie ma gdzie wsiąkać – wskutek czego gleba przesycona zostaje wodą i tworzą się rozległe zabagnienia. Proces torfotwórczy przebiega tu jednak bardzo wolno, gdyż produkcja masy roślinnej jest bardzo mała (Podbielkowski 1975).
  
  W miarę zbliżania się do strefy leśnej, wśród tundry występują kępy drzew i pasy rzadkiego lasu składającego się ze świerków, brzóz i osik; spotyka się tam również jałowce, wierzby i jarzębiny – jest to strefa lasotundry. Im dalej na południe, tym częściej pojawiają się coraz większe połacie lasu, które przechodzą następnie w zwarte kompleksy leśne (Hess, Rychłowski 1967).
  
  Tajga
  
  Północna granica borealnych lasów iglastych (tajga), jest jednocześnie południową granicą tundry (lasotundry) (Podbielkowski 1987).
  
  Tajga zachodniosyberyjska zajmuje prawie całą Nizinę Zachodniosyberyjską. Najdalej na północy rozpościera się dość wąska strefa świerkowo-modrzewiowa ze świerkiem syberyjskim, modrzewiem syberyjskim oraz domieszką limby syberyjskiej i brzozy omszonej. Dalej na południu znajduje się strefa limbowo-torfowiskowa z dominującym świerkiem i limbą syberyjską. Bardzo obficie występują tu torfowiska. Jeszcze dalej na południe, aż po południowe granice tajgi, sięga niezbyt szeroka strefa urmanowo-torfowiskowa. Typowym lasem jest tu tzw. urman, czyli ciemna tajga, gęsty, bardzo ciemny las iglasty z przewagą jodły syberyjskiej i z domieszką świerka syberyjskiego i limby. W obu ostatnich strefach na glebach piaszczystych występują lasy sosnowe.
  
  Na wschód od Jeniseju, na Wyżynie Środkowosyberyjskiej panuje tajga jasna (świetlista). Dominuje tu modrzew dahurski, którego płytki i płaski system korzeniowy jest doskonale dostosowany do bardzo płytko rozmarzającej gleby; rozmarza ona tu do głębokości 80 – 120 cm, a pod grubym kobiercem mchów zaledwie do 25 – 50 cm.
  
  Jeszcze dalej na wschód, na obszarze Syberii Północnowschodniej lasy pokrywają stosunkowo niewielkie przestrzenie, przy czym wszędzie panuje modrzew dahurski, a w górach – zarośla sosny karłowej. W dolinach rzek występuje topola wonna. Na Kamczatce bardzo rozpowszechnione są luźne drzewostany złożone z brzozy Ermana z domieszką sosny karłowej i jarzębiny bzolistnej. Między tymi lasami występują łąki i ziołorośla, pośród których trafiają się ogromne rośliny zielne sięgające wysokości.
  
  Na Zabajkalu tajga ma charakter lasów modrzewiowych z modrzewiem dahurskim, a jeszcze dalej na wschodzie, na pobrzeżu ochockim, gdzie sięgają wpływy klimatu monsunowego, pojawia się nawet świerk ajański. Na północnych Wyspach Kurylskich występują lasy liściaste z brzozą wiązolistną, zaś niskopienne lasy iglaste, a właściwie zarośla, spotyka się w górach, gdzie tworzy je sosna karłowa
  
  Pozostałe strefy roślinne Syberii
  
  Lasy drobnolistne
  Lasy liściaste zrzucające liście na zimę. Na południu tajga spotyka się z dość wąską, miejscami nawet przerywaną strefą lasów drobnolistnych ciągnącą się od Uralu (Swierdłowsk) aż po Tomsk i Krasnojarsk (górny bieg Jeniseju). W jej skład wchodzą lasy brzozowo-osikowe.
  Stepy
  W części zachodniosyberyjskiej występuje step łąkowy. Charakterystyczne dla tego obszaru są rozsiane pośród stepu zbiorowiska lasków brzozowo-osikowych i w wilgotnych zagłębieniach, trzcinowiska. Na glebach piaszczystych występują rzadkie drzewostany sosnowe z domieszką modrzewia
  
  Świat zwierzęcy
  
  W tundrze
  
  Uboga i drobna roślinność tundry pozwala na stałe utrzymanie się przy życiu szeregu nawet dużych gatunków zwierząt roślinożernych. Fauna występująca tutaj składa się z bardzo małej liczby gatunków, gdyż niewiele zwierząt potrafi przystosować się do skąpego pożywienia i bardzo ostrych warunków klimatycznych. Natomiast te gatunki, które potrafiły się zaadaptować w tym obszarze, ze względu na brak konkurentów występują w ogromnej liczbie. Niektóre z nich ułatwiają sobie życie wędrując przed nastaniem zimy na południe, gdzie znajdują więcej pożywienia i łagodniejsze warunki klimatyczne. Charakterystycznymi dla obszaru tundry gatunkami ssaków są: renifer, lis polarny, lemingi, zając polarny i niedźwiedź polarny.
  
  Najpowszechniej znanym mieszkańcem tundry jest renifer (Rangifer tarandus). Renifer prowadzi koczowniczy tryb życia, który wynika z konieczności ciągłego poszukiwania pokarmu. Na Syberii zwierzę to odbywa dalekie wędrówki, przesuwając się w miarę zbliżania zimy coraz dalej na południe. Wędrówki te, jak również wędrówki wiosenne z południa na północ odbywa w ogromnych stadach. Małe wymagania życiowe i dobre przystosowanie się reniferów do warunków tundry, sprawiły, że są one wykorzystywane przez ludy zamieszkujące tereny północne. Zwierzęta te są hodowane w stanie półudomowionym, gdyż człowiek nie byłby w stanie zapewnić im pożywienia. Używane są one jako zwierzęta pociągowe i juczne, a także dostarczają mleka, mięsa i skóry na ubrania.
  
  Najłatwiej dostępnym pokarmem dla drapieżników tundry są lemingi, gryzonie wielkości szczurów należące do norników. Zwierzę to, o długości ciała wynoszącej i ogona 2 cm, ma bardzo ładne, obfite i długie futro o barwie brązowożółtej w wyraźne czarne plamy. Lemingi są roślinożerne. W niektórych latach, na skutek wzmożonego rozrodu, gryzonie te pojawiają się w ogromnych ilościach i nie może ich wykarmić zamieszkiwany przez nie teren. Z reguły wymiera wówczas niemal cała populacja. Czasem taka wygłodzona populacja rozpoczyna masową wędrówkę w poszukiwaniu pokarmu. Tam gdzie się pojawi wielkie stado lemingów cały obszar wkrótce zostanie pozbawiony wszelkiej roślinności, a stoki i pastwiska przekopane i doszczętnie zniszczone.
  
  Równie charakterystycznym zwierzęciem tundry jest lis polarny, czyli piesiec (Vulpes lagopus). Jest bardzo dobrze przystosowany do środowiska wiecznych lodów i mrozów. Świadczą o tym krótkie uszy, gęsto owłosione podeszwy kończyn i bardzo obfite, puszyste futro, które zmienia barwę. W lecie jest ono brązowo-szare, natomiast w zimie – po lince jesiennej – zupełnie białe. Piesiec zamieszkuje tereny na północ od granicy drzew. Pieśce, jako cenne zwierzęta futerkowe są często hodowane, a ich futro znane jest w handlu pod nazwą niebieskich lisów (Serafiński i in. 1988).
  
  W tajdze
  
  Syberyjską tajgę zamieszkują liczne zwierzęta znane także w Europie. Często są to jedynie inne podgatunki różniące się nieznacznie wyglądem, biologią lub rozmiarami ciała (generalnie syberyjskie są większe). Występują tu także zwierzęta charakterystyczne wyłącznie dla obszarów tajgi (Witczuk, Pagacz 2000).
  
  Burunduk
  Tamias sibiricus jest małym gryzoniem podobnym do wiewiórki. Cechą charakterystyczną są dwa równoległe pasy biegnące wzdłuż długiego puszystego ogona. Wędrując po tajdze trudno się na niego nie natknąć. Jest zresztą bardzo wścibski.
  Soból
  Martes zibellina liczy około 60 cm długości (bez 20 cm ogona). Ma najdroższe na świecie gęste, jedwabiste, miękkie futro barwy jasnożółto brunatnej do ciemno brunatnej. Żyje głównie na ziemi, choć potrafi doskonale chodzić po drzewach. Prowadzi nocny tryb życia. Odżywia się małymi zwierzętami, a także nasionami świerka i limby. Ze względu na cenne futro zwierzę to nad Bajkałem zostało na początku XX wieku prawie całkowicie wytrzebione. W 1914 roku znaleziono ślady zaledwie 20 – 30 osobników. W roku 1916 całkowicie zakazano polowań na sobole. Odbudowę stada tych zwierząt – w oparciu o specjalną fermę hodowlaną – zakończono dopiero w 1960 roku. Najważniejsze znaczenie dla życia tych zwierząt ma tajga limbowa, tu jest ich najwięcej: 1 osobnik na 1 km2. Obecna populacja soboli barguzińskich przekroczyła 1200 sztuk, a więc jest analogiczna jak w czasach najlepszych dla tych zwierząt (Szczypek 1995). Nauka wyróżnia kilkanaście podgatunków sobola.
  Rosomak
  Gulo gulo to największy gatunek z rodziny łasicowatych o masywnej budowie ciała (waży 12 – 39 kg). Zamieszkuje tajgę i tundrę. Sierść ma gęstą, brunatnoszarą, po bokach biegnie odznaczająca się wyraźnie jasna pręga. Ma także jasną plamę na głowie. Rosomak znany jest z takich cech jak: odwaga, zajadłość w walce, chytrość. Nawet ryś czy niedźwiedź unikają bezpośredniego spotkania z rosomakiem. Występuje dziś bardzo rzadko, głównie w rejonach arktycznych, gdzie może wieść spokojny żywot (Leksykon zwierząt 1991). Nauka wyróżnia 6 podgatunków rosomaka.
  Niedźwiedź brunatny
  Ursus arctos jest prawdziwym gospodarzem tajgi i właściwie jej symbolem (Szczypek 1995). Jest zwierzęciem wszystkożernym, prowadzi głównie nocny tryb życia. Nauka wyróżnia kilkanaście podgatunków niedźwiedzia brunatnego.
  Piżmowiec
  Moschus moschiferus, jeleń charakteryzujący się brakiem poroża – mimo że należy do rodziny pełnorogich – zamiast tego samcom wyrastają kły z pyska. Jak podaje Leksykon Zwierząt (1991), poluje się na niego ze względu na cenny gruczoł wydzielający piżmo. O piżmowcu mówi się na Syberii cień skał (Witczuk, Pagacz 2000). To określenie niewątpliwie bierze się ze sposobu zachowania i terenów jakie zamieszkuje, a są to głównie skaliste góry. Płynąc łodzią po Bajkale na niedostępnych klifach można zaobserwować ścieżki tych zwierząt, które nocą schodzą pić wodę z jeziora. (inf. ustna: Pietia Chargajewicz Jakowlewicz 2003 – rybak z wioski Bajkalskoje).
  Tygrys syberyjski
  Panthera tigris altaica żyje we wschodniej Syberii, charakteryzuje się szczególnie długim i gęstym futrem zimowym. Jest to największy przedstawiciel tego gatunku. W chwili obecnej skrajnie zagrożony wyginięciem.
  
  Ludność, osadnictwo, grupy etniczne
  
  Na terytorium Syberii zamieszkuje 32,1 mln. mieszkańców (1994), najliczniejsze grupy stanowią Rosjanie oraz Ukraińcy , ponadto Niemcy , Tatarzy , Buriaci, Jakuci, Białorusini, Tuwińczycy, Czuwasze, Mordwini, Kazachowie i in.; średnia gęstość zaludnienia 2 – 3 osoby na km2; najgęściej jest zaludniona pd. część Syberii zwłaszcza wzdłuż Kolei Transsyberyjskiej (Encyklopedia Powszechna PWN 1997). Pas ten, w którym występują zagęszczenia rzędu 20 – 40 osób/1 km2, zwęża się w kierunku wschodnim; w Syberii Zachodniej jego szerokość sięga kilkuset kilometrów, a nad Amurem i Ussuri nie przekracza kilkudziesięciu (Maryański i in. 1996). Na wielkich obszarach tajgi i tundry, rozciągających się na północ od tego pasa, gęstość zaludnienia jest bardzo mała – poniżej 1 osoby/1 km2. Wśród olbrzymich pustych obszarów rozrzucone są „oazy” górniczo-przemysłowe powstałe w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat.
  
  Osadnictwo polarne jest w Rosji szczególnym zjawiskiem, niespotykanym w tej skali nigdzie indziej na świecie. Są to duże skupiska ludności o charakterze miejsko-przemysłowym, powstałe jako oazy osadnictwa wśród tundry czy północnej tajgi, przeważnie w rejonach eksploatacji surowców. Większość tych skupień ludności powstała w okresie stalinowskim, w pobliżu obozów pracy przymusowej. Normalne osadnictwo o charakterze dobrowolnym pojawiło się dopiero z końcem lat pięćdziesiątych. Na Syberii skupienia te uformowały się w rejonie Norylska (rudy niklu i miedzi), w górnej części dorzecza Kołymy (złoto) i na Kamczatce w rejonie Pietropawłowska (przemysł rybny). Po 1960 roku, już w normalnych w zasadzie warunkach, powstały duże skupiska ludności w północnej części Niziny Zachodniosyberyjskiej, w rejonach eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zachodniej Jakucji, gdzie wydobywano diamenty. Napływ siły roboczej do tych ośrodków był i jest spowodowany oferowanymi tu wyższymi niż gdzie indziej zarobkami, z drugiej strony, jednak bardzo trudne warunki klimatyczne powodują, że tylko nieliczne osoby decydują się pozostać tu na stałe. Charakterystyczna dla tego obszaru jest duża rotacja ludności (Maryański i in. 1996).
  
  Zanim na Syberii pojawili się Rosjanie, panami tych ziem byli (Kuczyński 1989):
  
  Ajnowie
  Słowo „ajnu” w ich języku znaczy „człowiek”. W XVI wieku, kiedy pierwsi Europejczycy dotarli na Daleki Wschód, zamieszkiwali oni rozległe obszary począwszy od południowej Kamczatki poprzez Archipelag Kurylski, Sachalin i Hokkaido, aż do północnych rejonów wyspy Honsiu. Posługują się językiem ajnuskim. Pochodzenie tego ludu nie zostało do dzisiaj jednoznacznie wyjaśnione. Dawniej prowadzili myśliwsko-rybacki tryb życia posługując się łukiem i harpunem, dzisiaj mieszkają wyłącznie na terenie Hokkaido.
  Buriaci
  To lud mongolskiego pochodzenia. Język buriacki wchodzi w skład grupy mongolskiej. Główne zajęcia: do połowy XIX stulecia zajmowali się koczowniczą hodowlą bydła, koni i wielbłądów, od połowy XIX wieku przeszli na osiadły i półosiadły tryb życia, zapożyczając od Rosjan rolnictwo z użyciem pługa. Jak pisze Witczuk i Pagacz (2000), duże skupiska Buriatów istnieją na obszarze obwodu irkuckiego, w Ust-Ordyńsko-Buriackim Okręgu Autonomicznym (ponad 77 tys.) oraz w obwodzie czytyjskim – w Agińsko-Buriackim Okręgu Autonomicznym (66 tys.). We własnej republice Buriaci stanowią jedynie ogólnej liczby mieszkańców (249,5 tys.). Ponadto Buriaci żyją w północnej Mongolii i Chinach. Wśród Buriatów powszechna jest znajomość języka rosyjskiego.
  Chantowie
  Dawniej zwani Ostiakami. Lud pochodzenia ugrofińskiego liczy obecnie około 21 tysięcy, z czego mówi własnym językiem. Główne zajęcia: myślistwo i rybołówstwo oraz hodowla reniferów przejęta gdzieś od IV stulecia od plemion samojedzkich. Do dzisiaj zachowany bogaty folklor i sztuka ludowa. Zamieszkują Nizinę Zachodniosyberyjską, głównie nad rzeką Ob.
  Ewenkowie
  Dawniej zwani Tunguzami. Trudnili się myślistwem i rybołówstwem oraz hodowlą reniferów – prowadząc koczowniczy tryb życia. Władza radziecka zmuszała Ewenków i innych koczowników do osiadłego trybu życia (Witczuk, Pagacz 2000) – zakładano spółdzielnie hodowli reniferów, artele myśliwskie. Na skutek tego duża część ich narodowej tradycji, uległa zapomnieniu. Mimo to, do dziś wielu Ewenków wędruje po bezkresnych obszarach tajgi, zajmując się polowaniem i hodowlą reniferów. Zamieszkują od Jeniseju aż do wybrzeża Oceanu Spokojnego w niewielkich skupiskach, ciągle koczując. Ogólna liczba Ewenków 32 tys. Od 1992 roku istnieje centrum kultury ewenkijskiej „Arun”. Ma na celu odrodzenie narodu, kultury, języka, obyczajów i tradycji.
  Italmeni
  Dawniej zwani Kamczadałami. Słowo „italmen” znaczy w ich języku człowiek. Stanowią relikt dawnego zaludnienia północno-wschodniej Azji. Ta autochtoniczna ludność Kamczatki w chwili zetknięcia z Rosjanami w końcu XVIII stulecia, zajmowała się myślistwem i rybołówstwem oraz zbieractwem roślin dziko rosnących. Posługiwali się świdrem ogniowym, gotowali za pomocą kamieni rozgrzanych w ogniu, które wrzucano do drewnianych koryt. Obecnie według Koprowskiego (2000), liczą oni 1141 osób i są mocno zasymilowani z Rosjanami. Można domniemywać, iż w najbliższym czasie znikną zupełnie w populacji rosyjskiej.
  Jakuci
  Nazwa własna Sacha. Główne zajęcia: hodowla, myślistwo, rybołówstwo, od połowy XIX wieku również w małym zakresie rolnictwo. Stanowią obecnie podstawowy trzon ludności Republiki Jakuckiej. Liczą ok. 250 tysięcy osób.
  Oroczoni
  Nieliczny dzisiaj lud pochodzenia tangusko-mandżurskiego, mieszkający w paru osadach nad rzeką Ussuri. Szacuje się ich obecnie na około 800 osób. Przed rewolucją uprawiali przede wszystkim myślistwo i tylko w lecie zajmowali się połowem ryb. Mieszkali w prymitywnych szałasach wewnątrz których zawsze płonęło ognisko. Żyli bardzo prymitywnie, odżywiając się np. surowym mięsem, suszoną rybą i różnymi roślinami.
  Nieńcy
  Lud nazywany dawniej Samojedami. Nazwa ta nie ma nic wspólnego z ludożerstwem. Tradycyjne zajęcia to: hodowla reniferów, myślistwo i rybołówstwo. Obecnie nadal zachowane są tradycyjne zajęcia, jednak w ramach dużych gospodarstw (?). Mieszkają w ramach autonomicznego okręgu jamało-nienieckiego, liczą ok. 17500 osób.
  Tatarzy
  Tatarzy syberyjscy stanowili silną etniczną zaporę dla rosyjskich kolonizatorów Syberii. Pierwsze kozackie oddziały wyruszające na podbój syberyjskich ziem, toczyły ciężkie potyczki z Tatarami. Tradycyjne zajęcia tej grupy to hodowla bydła, trzody chlewnej, kóz i owiec. Zamieszkują południowo-zachodnie obszary Syberii.
  Inne grupy etniczne Syberii to Kazachowie, Kirgizi oraz będący praktycznie na wymarciu Czukcze – 1530 osób, Koriacy – 7190, Aleuci – 390.
  
  Syberyjskie naj…
  
  Nie ulega wątpliwości, że dla entuzjasty podróży pociągiem, Kolej Transsyberyjska jest najwspanialszą linią kolejową na świecie. To najdłuższa na świecie podróż, którą można odbyć bez przesiadek: Władywostok dzieli od Moskwy ponad 9000 km. Jazda zajmuje siedem dni i osiem nocy, a mijanie stref czasowych powoduje, że różnica między czasem w punkcie początkowym i końcowym wynosi 8 godzin. Trasa przebiega przez Rosję Europejską, dalej przez Ural oddzielający Europę od Azji, biegnie przez stepy, mija pasma górskie dzielące Rosję od Mongolii i przecinając pustkowia południowej Syberii dociera wreszcie do Pacyfiku
  Plany wybudowania kolei łączącej Syberię z Rosją europejską powstawały od początku drugiej połowy XIX wieku. Do ich realizacji przystąpiono jednak dopiero w 1890 roku. Powołano wtedy specjalną komisję do wytyczenia trasy kolei. Po wielu dyskusjach, biorąc pod uwagę względy ekonomiczne i handlowe, postanowiono, że kolej będzie się rozpoczynać w Czelabińsku (dokładnie na stacji Miasy), a kończyć we Władywostoku.
  
  Prace rozpoczęto 12 maja 1891 roku równocześnie z obu stron, odległość między Miasy a Władywostokiem wynosiła 7400 km. W czasie najintensywniejszych robót przy budowie pracowało 90 tysięcy najemnych robotników, zesłańców, żołnierzy. W 1896 roku oddano do użytku pierwszy, liczący 1417 km, odcinek z Czelabińska do Nikołajewska (Nowosybirsk). Fragment ten nazywany jest Koleją Zachodniosyberyjską. Do Irkucka kolej dotarła w 1898 roku. Najtrudniejszy w budowie był ostatni, dosyć krótki odcinek z Irkucka do stacji Mysowaja (Babuszkin), czyli tzw. Kolej Krugobajkalskaja. Prace na nim zakończono w 1905 roku (po wybudowaniu tamy na Angarze, trasa została zalana).
  
  Wschodnia część linii (Kolej Wschodniochińska) przechodziła przez terytorium Chin, dlatego w 1908 roku, rozpoczęto budowę Kolei Nadamurskiej (Czyta–Chabarowsk–Władywostok), która w całości leżała na terenie Rosji. Oddano ją do użycia w 1916 roku. Kolej Transsyberyjska jest najdłuższą linią kolejową na ziem
  
  ajkał z tureckiego Baj-kul – bogate jezioro. Leży w południowym fragmencie Syberii Wschodniej (albo we wschodnim fragmencie Syberii Południowej) prawie w centrum Azji.
  
  Bajkał jest najgłębszym jeziorem świata. Największa głębia – – znajduje się w jego środkowej części, na wschód od wyspy Olchon. Współczesna linia brzegowa leży na wysokości 456 m n.p.m., a więc najniższy punkt dna leży 1181 m poniżej poziomu morza – jest to największa kryptodepresja lądowa na świecie. Długość Bajkału wynosi 664,6 km, a maksymalna szerokość 88,6 km. W najwęższym miejscu brzegi są odległe tylko o 28 km. Powierzchnia jeziora sięga 31471 km2, co sytuuje je na 8 miejscu w świecie. Biorąc pod uwagę ogromną głębokość tego zbiornika wodnego i jego znaczną powierzchnię, należy stwierdzić, że w Bajkale znajduje się największa na świecie ilość słodkiej wody – 23000 km2. Linia brzegowa Bajkału jest urozmaicona, przez co jej długość sięga 2100 km. Na Bajkale jest ponad 30 skalistych wysp, w tej liczbie największa – Olchon (około 730 km2). Pozostałe wyspy są niewielkie i nie mają istotnego znaczenia w krajobrazie jeziora. Większość z wysp jest zbudowana z prekambryjskich skał krystalicznych i metamorficznych.
  
  Bajkał jest jeziorem pochodzenia tektonicznego i jest najstarszym jeziorem na świecie. Według współczesnych teorii, wiek Bajkału sięga 25 milionów lat. Na przełomie paleogenu i neogenu w wyniku ruchów tektonicznych, utworzyły się podłużne obniżenia stopniowo napełniane słodką wodą. Uważa się, że właśnie wtedy powstał Bajkał jako jezioro, czyli ok. 25 milionów lat temu.
  
  Bezpośrednio do Bajkału wpada 460 rzek – najnowsza liczba (Szczypek 1995). Jedyna rzeka z niego wypływająca – Angara, ma w miejscu wypływu szerokość 1,1 km.
  
  Świat zwierzęcy Bajkału jest największą osobliwością tego akwenu i świadczy o jego unikatowości. Z ponad 1500 gatunków zwierząt, około należy do typowo endemicznych. Fauna bajkalska nie jest jeszcze całkowicie poznana. W ciągu ostatnich kilkunastu lat odkryto ponad 200 nowych gatunków (oczywiście najprostszych organizmów) i uzasadnione są twierdzenia, że i w przyszłości będą odkrywane nowe gatunki. Do osobliwości fauny Bajkału możemy zaliczyć takie gatunki jak:
  
  Gołomianka
  Ryba (15 – 20 cm) mieniąca się wszystkimi kolorami tęczy, jest półprzezroczysta (ryc. 5). Odżywia się planktonem i swoimi własnymi młodymi. Są rybami żyworodnymi i częściowo giną podczas rodzenia młodych – tę osobliwość gołomianek wykrył Benedykt Dybowski.
  Omul bajkalski
  Ryba (28 – 35 cm) o wadze 350 – 550 g. W ostatnich latach – wskutek wzrastających wpływów antropogenicznych w samym Bajkale oraz w jego dopływach – ilość omuli wyraźnie zmniejszyła się. Widać to szczególnie na terenach będących tradycyjnie od lat miejscem połowu rybaków. W miejscach rzadziej odwiedzanych połowy są znacznie obfitsze.
  Foka bajkalska
  Jest jedynym ssakiem żyjącym w Bajkale. Skąd się wzięła w tym jeziorze? Dokładnie nie wiadomo. Uważa się jednak, że jej przodkowie dotarli tu z Morza Arktycznego na krach lodowych po Jeniseju i Angarze, a być może i po Lenie (która miała ponoć połączenie z Bajkałem) w czasie plejstocenu (Szczypek 1995). Pogłowie fok bajkalskich jest oceniane na 60 – 70 tys. sztuk. Pierwsze szczegółowe badania foki bajkalskiej prowadzili Benedykt Dybowski i Wiktor Godlewski
  
  W 1996 roku, region Jeziora Bajkał został włączony w spis Światowego Dziedzictwa Przyrody i Kultury UNESCO.
  
  Turystyka na Syberii
  
  Prawie całkowity brak infrastruktury turystycznej na Syberii, sugeruje, że jest to obszar nieatrakcyjny dla turystów. Nic bardziej mylnego, gdyż właśnie brak infrastruktury powoduje, że jest to obszar szczególnie predysponowany do uprawiania innych form turystyki niż turystyka popularna, a mianowicie do uprawiania turystyki kwalifikowanej – rozumianej jako: dobrowolną, wymagającą przygotowania kondycyjnego i zawodowo-turystycznego, częstą zmianą miejsca w przestrzeni, połączoną ze zmianą codziennego trybu życia, zaspokajaniem potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego, osobistego kontaktu z innym środowiskiem społecznym, przyrodniczym i kulturowym oraz potrzeb informacyjno-poznawczych (Gaworecki 1982).
  
  Dziedziny turystyki kwalifikowanej takie jak: tramping, rafting, kajakarstwo, wędkarstwo, myślistwo, survival, trekking, turystyka rowerowa, samochodowa i konna, znajdują coraz więcej zwolenników aktywnego wypoczynku, często określanego mianem outdoor (ang.). Syberia wydaje się być idealnym obszarem do realizacji tych zamiłowań.
  
  Tramping, czyli podróżowanie przy wykorzystaniu lokalnych środków transportu (autostop, komunikacja lokalna). Definicję tą można uprościć lakonicznym stwierdzeniem, ale oddającym istotę rzeczy, że jest to po prostu przemieszczanie się z miejsca na miejsce bądź też włóczęga. Na podstawie licznych relacji w mediach (głównie prasa turystyczna), można stwierdzić, że ta forma turystyki staje się coraz bardziej popularna na Syberii. Liczne wyprawy trampingowe organizowane przez profesjonalnych obieżyświatów spowodowały, że swoistym centrum turystycznym Syberii stał się region Bajkału a szczególnie Irkuck, co znajduje odzwierciedlenie w rozwijających się usługach turystycznych w tym regionie oraz promocji miast np. w internecie.
  
  Konieczność przemieszczania się przy pomocy najróżniejszych środków lokomocji powoduje, że miłośnicy przygód na Syberii, czują się jak w eldorado. Podróżując po Syberii możemy się przemieszczać na najróżniejsze sposoby: zdezelowanym samolotem na Kamczatkę, najdłuższą koleją świata do Władywostoku, samochodem po zamarzniętych rzekach, konno przez tajgę, pontonem po Lenie, atomowym lodołamaczem po Morzu Arktycznym, pieszo na najwyższy wulkan Eurazji bądź dookoła Bajkału, psim lub reniferowym zaprzęgiem do bieguna zimna, helikopterem do Kronockiego Zapowiednika albo rowerem z Irkucka do Mongolii lub też autostopem z Moskwy przez Ural na Syberię. Wszystko to w przepięknej scenerii syberyjskiej przyrody i za stosunkowo przystępną cenę.
  
  Gdy już wybierzemy środek (środki) transportu musimy się zdecydować, gdzie i po co? Można polecieć samolotem na Kamczatkę na łososie wpływające na tarło w górę rzek i złowić na wędkę tę piękną i smaczną rybę. Następnego dnia można pójść na wspinaczkę w góry. Zainteresowani ekstremalnymi spływami w kajakach i pontonach mogą udać się na rafting nad jedną z tysięcy górskich rzek Syberii Wschodniej. Survivalowcy (szkoła przetrwania) na bagnach Syberii Zachodniej mogą ćwiczyć techniki przetrwania. Miłośnicy trekkingów odbędą ciekawe wędrówki w parkach narodowych rozmieszczonych wokół Bajkału. Zasobniejsi w gotówkę popłyną w rejs atomowym lodołamaczem po Morzu Arktycznym.
  
  Jak długa i szeroka Syberia, istnieje tyle miejsc, które warto odwiedzić i zobaczyć. Co wybierzemy zależy od naszej wyobraźni.
  
  Zagrożenia dla turystów
  
  Podróżując po Syberii spotkamy wiele zagrożeń dla naszego życia i zdrowia, jednak z punktu widzenia turystyki trampingowej i jej filozofii, zagrożenia te możemy uznać za walor. Postępując z rozwagą większość z nich ominiemy, oczywiście musimy jednak kalkulować możliwość znalezienia się w takiej sytuacji – ale kto chce bezpiecznie podróżować, siedzi w domu (czytaj Europie czy innym ciepłym i „bezpiecznym” zakątku).
  
  Podstawowe problemy jakie możemy spotkać dotyczą ludzi i związanych z tym nieprzyjemności. Nie ma chyba zakątka na świecie – może poza dzikimi ostępami – gdzie nie bylibyśmy narażeni na kradzież bagażu i inne tego tupu nieprzyjemności.
  
  Ze strony zwierząt realnym zagrożeniem wydaje się spotkanie niedźwiedzia. Nie bez kozery myśliwi chodzą na polowania w tajgę z psem – najczęściej łajką, która robiąc hałas w porę ostrzega niedźwiedzia, że zbliża się człowiek. Naprawdę niebezpieczny jest niedźwiedź znienacka zaskoczony naszą obecnością. Dobrym pomysłem wydaje się zabrać ze sobą psiego pupilka. W każdej wiosce mnóstwo psów wałęsa się. Z kiełbasą czy innym smakołykiem łatwo o przyjaźń i już mamy kompana, który w potrzebie ochroni a nawet upoluje np. kaczkę. Inne drapieżniki takie jak wilk czy rosomak z reguły unikają człowieka i nie stanowią dla nas zagrożenia.
  
  Bardziej prawdopodobne, że zamiast niedźwiedzia w tajdze spotkamy niemal mikroskopijne meszki, które potrafią ugryźć aż do krwi. W rejonach ich masowego występowania nieodzowna jest moskitiera na twarz.
  
  Do innych obiektywnych zagrożeń możemy zaliczyć podróżowanie niektórymi środkami lokomocji – głównie samoloty – które ze względu na stan techniczny, nie zapewniają bezpieczeństwa na poziomie europejskim. Jednak podróż takim samolotem można potraktować jako element miejscowego folkloru, gdyż poważne wypadki zdarzają się rzadko, a przeżycia po locie w latającej „kupie złomu” pozostaną w naszej pamięci na zawsze. Jeszcze raz tu należy powtórzyć, kto chce bezpiecznie podróżować – siedzi w domu. Zresztą sytuacja, co do jakości oferowanych usług przewozowych ulega szybkiej zmianie w kierunku ich poprawy. Można dodać niestety w kierunku ich poprawy. Przecież nie przyjeżdżamy tu aby wozić się luksusowymi limuzynami, tylko by przeżyć prawdziwą przygodę.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie