Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  Marika1 3.11.2010 (17:50)

  Białoruś, Republika Białorusi (również często niepoprawnie Republika Białoruś) (biał. Беларусь, Рэспубліка Беларусь, Biełaruś, Respublika Biełaruś ros. Беларусь, Республика Беларусь) – państwo w Europie Wschodniej. Graniczy z Polską (na zachodzie), Litwą, Łotwą (na północy), Rosją (na wschodzie) i Ukrainą (na południu). Nie posiada dostępu do morza. Białoruś jest członkiem-założycielem ONZ oraz organizacji regionalnych i subregionalnych tj. Wspólnota Niepodległych Państw, EWG, ZBiR i OBWE. W ZSRR Białoruś (czyli Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, w skrócie BSRR) była obok Rosji i Ukrainy jedną z trzech republik radzieckich będących pełnoprawnym członkiem ONZ. Od 1991 roku jest niepodległym państwem.
  
  
  
  
  
  Historia
  
  W IX wieku powstały księstwa wschodniosłowiańskie m.in. Księstwo Połockie, Turowskie, Pińskie i Smoleńskie. W X wieku rozpoczęła się chrystianizacja Słowian wschodnich, zakończona dopiero w XV-XVI wieku. Ludność wschodniosłowiańska mówiąca językiem ruskim stanowiła większość w Wielkim Księstwie Litewskim. Na państwo Witolda składała się Ruś Biała i Czarna, jak również częściowo Zaleska. Trzeba dodać, że język starobiałoruski był w okresie panowania Giedyminowiczów językiem państwowym, zanim wyparty został przez język polski (oficjalnie w 1696 roku). W konsekwencji rozbiorów Rzeczypospolitej Obojga Narodów tereny białoruskie przeszły pod władanie Rosji. Tłumiono wówczas wszelkie oznaki niezależności Białorusinów – zaczynając od języka, poprzez likwidację unii brzeskiej na terenach wcielonych do Cesarstwa aż po odbieranie majątków szlachcie białoruskiej.
  
  Zasięg terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1619 na tle współczesnej mapy Europy (w tym Białorusi).
  
  Legenda:
  Korona
  Prusy – Lenno Królestwa Polskiego
  Wielkie Księstwo Litewskie
  Inflanty
  Kurlandia – Lenno Rzeczpospolitej
  
  
  Białorusini wzięli udział w polskich powstaniach: listopadowym i styczniowym. Główni działacze polityczni tacy jak Konstanty Kalinowski (biał. Кастусь Каліноўскі, Kastuś Kalinoŭski) i Sierakowski opowiadali się za wskrzeszeniem unii polsko-litewskiej z autonomią Białorusi w jej ramach. Za działalność patriotyczną spotykały ich represje ze strony carów (m.in. Kastuś Kalinouski został powieszony w 1864).
  
  Koniec XIX wieku i początek XX to okres, w którym kształtuje się elita kulturalna i polityczna rozpowszechniająca ideę narodu białoruskiego. W roku 1902 Wacław Iwanowski powołuje Białoruską Partię Rewolucyjną, a rok później bracia Iwan i Anton Łuckiewiczowie powołują Białoruską Rewolucyjną Hromadę. Pierwsza legalna gazeta białoruska pod nazwą Nasza Dola wychodzi 1 września 1906 i jest nieoficjalnym pismem BSH.
  
  25 marca 1918 Białoruś w wyniku pokoju w Brześciu i porozumienia z państwami centralnymi po raz pierwszy w historii (na krótko) ogłosiła niezależność – na części terytorium Białorusi okupowanym wówczas przez Niemcy ogłoszono państwo białoruskie pod nazwą Białoruska Republika Ludowa, które zakończyło swoje istnienie po wycofaniu się armii niemieckiej i proklamowaniu Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w styczniu 1919.
  
  27 lutego 1919 powołana została sowiecka Litewsko-Białoruska Republika Rad, która upadła 1 września 1919.
  
  
  Granice deklarowane przez władze Białoruskiej Republiki Ludowej w 1918 r.23 lutego 1920 w Rydze przedstawiciele Polski oraz rządu na emigracji Białoruskiej Republiki Ludowej podpisali umowę o charakterze konwencji wojskowej mówiącej o wspólnej walce z bolszewikami Wojska Polskiego i Białoruskiej Armii Narodowej (którą dowodził gen. Stanisław Bułak-Bałachowicz).
  
  18 marca 1921 na mocy pokoju ryskiego tereny Białorusi podzielone zostały między Polskę a Rosję. Głównym ośrodkiem kulturalnym inteligencji białoruskiej stało się Wilno oraz w niewielkim stopniu Białystok.
  
  Po sowieckiej stronie kordonu dokonano reaktywacji Białoruskiej Republiki Radzieckiej (BSRR) początkowo ograniczoną terytorialnie do Mińska i okolic. W 1924 i 1926 r. przeniesiono spod jurysdykcji Rosyjskiej FSRR do Białoruskiej SRR: Połock, Witebsk, Homel i Mohylew. W wyniku agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939 do Białoruskiej SRR przyłączono wschodnią część Mazowsza, część Podlasia, Polesia i Grodno. W latach 1941-44 Białoruś była okupowana przez wojska niemieckie. W okresie II wojnie światowej kilka milionów Białorusinów walczyło w Armii Czerwonej (w tym ok. 400 tys. – w partyzantce); próby tworzenia struktur państwowych pod patronatem niemieckim nie znalazły szerszego poparcia. Niemcy wymordowali bardzo licznych na Białorusi Żydów, a także co najmniej 750 tys. białoruskiej ludności cywilnej. Po zakończeniu wojny znaczna część mniejszości polskiej została deportowana do Polski. Łączne straty wojenne Białorusi należą do największych w Europie: 2,5 mln zabitych i zamordowanych (ok. 28% ludności); kraj poniósł także kolosalne straty w majątku narodowym.
  
  
  W celu zrównoważenia sił pomiędzy państwami zachodnimi a blokiem wschodnim w ONZ Białoruska SRR stała się pełnoprawnym członkiem ONZ, obok Rosyjskiej FSRR i Ukraińskiej SRR. Sytuacja ta wynikała z faktu przyznania członkostwa w ONZ dominiom brytyjskim.
  
  26 kwietnia 1986 r. w ukraińskiej elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło do jednej z największych na świecie katastrof atomowych w wyniku której została poważnie skażona część Białorusi.
  
  Deklaracja suwerenności została uchwalona przez Radę Najwyższą 27 lipca 1990. 8 grudnia 1991 zawarto układ białowieski. Traktat ten głosił, że ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego i byt geopolityczny przestał istnieć, a na jego miejsce już suwerenne kraje powołują Wspólnotę Niepodległych Państw. Układ podpisali ze strony Białorusi – Stanisław Szuszkiewicz, Rosji – Borys Jelcyn i Ukrainy – Leonid Krawczuk.
  
  System polityczny Białorusi po 1994 przerodził się w republikę prezydencką, z wyraźnymi cechami państwa autorytarnego. Prezydentem niezmiennie pozostaje Aleksander Łukaszenka, który oskarżany jest przez wielu obywateli i społeczność międzynarodową o łamanie praw człowieka. Jednak stosunki z Rosją uległy ochłodzeniu po zakręceniu Białorusi dopływu rosyjskiej ropy naftowej.
  
  Polityka
  
  System polityczny na Białorusi jest autorytarny. Władzy Łukaszenki i jego zwolenników przeciwstawiają się organizacje opozycyjne. Wśród organizacji opozycyjnych najsilniej działa Białoruski Front Ludowy. Inne opozycyjne wobec rządów Łukaszenki siły to: Żubr, Karta'97, Zjednoczona Partia Obywatelska, Białoruski Kongres Sił Demokratycznych, Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Hramada), Młody Front. Organizacje opozycyjne głównie domagają się respektowania praw człowieka, wolności słowa oraz możliwości używania w życiu publicznym języka białoruskiego, mimo że oficjalnie ma być używany na równi z rosyjskim (art.17 Konstytucji Białorusi) a też "każdy ma prawo używania języku ojczystego, wybierania języku komunikacji"
  
  Podział administracyjny
  
  Białoruś w roku 1960 jeszcze za czasów Białoruskiej SRR podzielona została na jedno miasto wydzielone Mińsk (biał. Мінск, Minsk lub Менск, Miensk) oraz obwody (biał. вобласць, wobłasć), które dzielą się rejony (biał. раён, rajon). Ten podział administracyjny obowiązuje do dziś. Aktualnie istnieje jedno miasto wydzielone (Mińsk, który jest zarazem stolicą obwodu mińskiego[6] i de facto tworzy oddzielny obwód) oraz 6 obwodów, które dzielą się na 118 rejonów. Z kolei miasto wydzielone Mińsk jest podzielone na 9 rejonów miejskich (dzielnic).
  
  Białoruś graniczy od zachodu z Polską, od północy z Litwą i Łotwą, od wschodu z Rosją i od południa z Ukrainą. Bez dostępu do morza.
  
  Całkowita granica lądowa: 2986 km
  Długość granic z sąsiadującymi państwami: Łotwa 143 km, Litwa 462 km, Polska 416 km, Rosja 990 km, Ukraina 975 km
  Najwyższy punkt: Góra Dzierżyńska (Święta Góra) 346 m n.p.m.
  Najniższy punkt: Niemen 90 m n.p.m.
  
  Mińsk
  Homel
  Jezioro na BiałorusiNajwiększe miasta: Mińsk (stolica) – 1,8 mln mieszkańców, Homel, Grodno, Witebsk, Mohylew, Bobrujsk, Brześć nad Bugiem, Baranowicze, Borysów, Pińsk, Orsza, Nowopołock, Mozyrz, Lida, Mołodeczno.
  
  Na Białorusi kryteria przyznania statusu miasta precyzuje zarządzenie z 5 maja 1998 r. (Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г. №154-З «Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь»). Miasta podzielone są na kategorie:
  
  Stolica – Mińsk
  miasta na prawach obwodu (города областного подчинения)
  miasta na prawach rejonu (города районного подчинения).
  W 2008 status miasta miało 112 miejscowości.
  
  Na podstawie Zarządzenia Republiki Białorusi z 5 maja 1998 roku (Закон Республики Беларусь от 5 мая 1998 г. №154-З «Об административно-территориальном делении и порядке решения вопросов административно-территориального устройства Республики Беларусь») na Białorusi do kategorii osiedli typu miejskiego zalicza się:
  
  osiedla miejskie (городские посёлки) – powyżej 2000 mieszkańców, z działalnością przemysłową i komunalną, udogodnieniami kulturalno-socjalne, działalnością handlową, obsługą mieszkańców
  osiedla wypoczynkowe (курортные посёлки, nazywane też osiedlami kurortowymi) – nie mniej niż 2000 mieszkańców, na terenie których znajdują się sanatoria, domy wypoczynkowe, pensjonaty, udogodnieniami kulturalno-socjalne, działalnością handlową, obsługą mieszkańców
  osiedla robocze (рабочие посёлки, nazywane też osiedlami fabrycznymi) – nie mniej niż 500 mieszkańców, położone w obszarach działalności przemysłowej, elektrowniach, budowach, stacjach kolejowych i innych.
  Na dzień 1 lutego 2008 status ten posiada:
  
  87 osiedli miejskich,
  7 osiedli roboczych,
  1 osiedle wypoczynkowe.
  
  Kultura
  
  Starobiałoruska literatura zaczęła się rozwijać już w XI w., głównie w dziełach religijnych. W XVI w. Franciszek Skaryna przetłumaczył Biblię na język starobiałoruski. Okres nowożytnej literatury białoruskiej zaczął kształtować się dopiero pod koniec XIX w., a ważnym pisarzem tego okresu był Janka Kupała. Jedną z najstarszych białoruskich gazet jest Nasza Niwa, która została po raz pierwszy opublikowana w Wilnie w 1906 r. Po tym jak Białoruś została włączona do Związku Radzieckiego, rząd radziecki przejął kontrolę nad kulturą. Wolny rozwój literatury następował jedynie na terytorium Polski, aż do okupacji sowieckiej w 1939 roku. Ostatnie poważne ożywienie białoruskiej literatury nastąpiło w 1960 r. z powieści opublikowanych przez Wasyla Bykaua i Uładzimira Karatkiewicza.
  
  Kultura białoruska nie może się swobodnie rozwijać w granicach kraju. Prezydent skutecznie dusi w zarodku wszelkie ogniska wolnomyślicieli, w których rozwinąć może się działalność opozycyjna m.in. zamknięto Uniwersytet Humanistyczny oraz inne szkoły gdzie językiem wykładowym był białoruski.
  
  Media są w większości upaństwowione i propagują kulturę zgodną z linią rządu. To w Polsce najprężniej działają organizacje antyreżimowe. W Białymstoku znajduje się rozgłośnia radiowa, która nadaje audycje dostępne na Białorusi. Nieopodal (w Gródku) co roku z inicjatywy BAS-u na uroczysku Boryk odbywa się Festiwal Muzyki Młodej Białorusi "Basowiszcza", gdzie młodzi muzycy wprost ze sceny mają możliwość wykrzyczenia gniewu i haseł nawołujących do walki z reżimem.
  
  Znanym przedstawicielem muzyki białoruskiej jest zespół N.R.M. (dobrze znany także w Polsce: liczne koncerty, współpraca z Pidżamą Porno), równie dużą popularnością cieszą się takie grupy jak: Gods Tower, Rasta, St.Mir, Indiga, Ściana, BN, Krama, Żyhimont Vaza, Ulis, IQ 48, Neuro Dubel i inni.
  
  Znanym "zakazanym" wykonawcą jest też Zmicier Wajciuszkiewicz.
  
  Tradycyjny strój Białoruski pochodzi z Rusi kijowskiej. Ze względu na zimny klimat, ubrania uszyte są zazwyczaj z lnu lub wełny. Zostały tak zaprojektowane, aby utrzymać ciepło ciała. Ozdobione są wzorcami ludowymi, kształtującymi się często pod wpływem sąsiednich kultur polskiej, litewskiej, łotewskiej, rosyjskiej i innych europejskich kultur. Każdy region Białorusi opracowała specyficzne wzorce projektowe. Wzorzec używany na pierwszych białoruskich strojach zdobi białoruską flagę, przyjętą w referendum w 1995 r.
  
  Białoruska kuchnia składa się głównie z warzyw, mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), i pieczywa. Pokarmy są zazwyczaj albo gotowane lub powoli duszone. Typowy Białorusin spożywa bardzo lekkie śniadanie i dwa posiłki, obiad jest największym posiłkiem dnia. Popularnym napojem na Białorusi jest kwas chlebowy. Kwas chlebowy może być również dodany do krojonych warzyw, tak aby stworzyć zimną zupę o nazwie Okroszka.
  
  Białoruś posiada cztery obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO :
  
  
  Gospodarka
  
  Białoruś w rankingach
  1. Wskaźnik Rozwoju Społecznego 2005 (Wskaźnik Rozwoju Społecznego, HDI, Human Development Index), stosowany przez ONZ-owski Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP, United Nations Development Programme): Białoruś jest zaliczana do górnej kategorii krajów z wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego, ma wartość wskaźnika 0,804 (wzrost o 6,5% w porównaniu z r 1995) i 64. miejsce na 177. Polska ma wskaźnik 0,870 (wzrost o 5,8% w porównaniu z r 1995) i lokatę 37.
  
  2. Wskaźnik Jakości Życia 2005 (Quality of Life Index, The Economist): 100. miejsce na 111.(Polska 48).
  
  3. Wskaźnik Wolności Gospodarczej 2007 (Economic Freedom Index): w dorocznym raporcie amerykańskiej Heritage Foundation z 2007 (przygotowanym przy współudziale "Wall Street Journal"), Białoruś została zakwalifikowana do grupy państw o "represjonowanej gospodarce" i zajęła 145. miejsce (na 157), za Bangladeszem i Wenezuelą, tuż przed Burundi i Czadem.
  
  Ok. 80% PKB wypracowywanego jest przez sektor państwowy. Gospodarka oparta jest na rolnictwie i przemyśle i pozostaje w dużej zależności ekonomicznej od Rosji. Dochód narodowy: 79,13 mld USD, 7700 USD na 1 mieszkańca (2005). Inflacja: 8% (2005). Wzrost PKB: 8-9% (2005). Stopa bezrobocia: 1,5% (oficjalne dane 2005). Rezerwy walutowe: 637 mln USD (2004). Zadłużenie zagraniczne: 324 mln USD (2006). Struktura zatrudnienia: przemysł (41,9%), usługi (40,2%), rolnictwo (18,9%). Handel zagraniczny: eksportuje się gł. maszyny (45%), artykuły konsumpcyjne (17,8%), natomiast importuje się maszyny (31,1%), artykuły konsumpcyjne (13,7%). Głównymi partnerami handlowymi są kraje byłego ZSRR. Obroty handlowe z zagranicą – eksport: 15,9 mld USD (2005) z czego do Rosji 5.7mld $. Import: 11,09 mld USD (2003).
  
  Według raportu OECD na 2003 rok Białoruś jako jedyny, obok Uzbekistanu, kraj byłego ZSRR uzyskał PKB większe niż w 1991 roku, tuż przed rozpadem.
  
  
  Rolnictwo
  
  Struktura użytkowania ziemi: użytki rolne stanowią 60,4% powierzchni kraju, użytki zielone, głównie urodzajne pastwiska – 14%, grunty orne 31%. Uprawia się: zboża (żyto, owies, jęczmień, pszenica, gryka), konopie, tytoń, chmiel, len, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny pastewne, owoce (jabłonie), warzywa. Wskutek wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 znaczne obszary rolne w południowo-wschodniej części kraju zostały silnie skażone i nie są wykorzystywane rolniczo. Rozwinięta hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu oraz zwierząt futerkowych i pszczelarstwo. Rozwinięte leśnictwo.
  
  Przemysł
  
  Rozwinięty przemysł: elektromaszynowy (produkcja obrabiarek), środków transportu (produkcja samochodów ciężarowych MAZ, BelAZ, ciągników, rowerów), chemiczny (produkcja nawozów potasowych, włókien syntetycznych), petrochemiczny (rafinerie ropy naftowej), elektroniczny (telewizory, radioodbiorniki, shemy integralne), włókienniczy (lniarski, wełniany), spożywczy (mięsny, mleczarski), drzewny (produkcja mebli), papierniczy, materiałów budowlanych, szklarski (słynna w świecie produkcja kryształów i porcelany), skórzany. Liczne zakłady rzemieślnicze (garncarskie, wikliniarskie). Eksploatacja węgla kamiennego, ropy naftowej, fosforytów, soli kamiennej i potasowej, rud metali, torfu, łupków bitumicznych oraz surowców budowlanych (wapieni, margli, gliny, piasków). Energia elektryczna (31,4 Twh, w 1995, co daje 3045 kWh na 1 mieszkańca) produkowana jest głównie w elektrowniach cieplnych, a największe: Berezowska (900 MW), Łukomlska (2400), Nowopolocka. Liczne elektrownie opalane przeważnie gazem. Komunikacja dobrze rozwinięta, największą rolę odgrywa transport kolejowy (5,5 tys. km linii kolejowej), gł. linia kolejowa Brześć–Mińsk–Orsza, fragment magistrali Berlin–Warszawa–Moskwa, oraz samochodowy (52 tys. dróg w tym 36,5 tys. asfaltowych). Liczne żeglowne rzeki (największe Dniepr, Prypeć, Niemen, Dźwina Zachodnia) oraz kanał rzeczny Dniepr–Bug. Międzynarodowy port lotniczy w Mińsku. Rozwinięty transport rurociągowy (2906 km) przesyłający ropę naftową i gaz ziemny m.in. do Polski, Niemiec, Czech i Słowacji. Przemysł jest rozwinięty lecz bardzo kosztowny ze względu na przestarzałość technologiczną w większości poradziecką.
  zdrukuj se to mogę prosić o naj plis

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie