Treść zadania

Najlepsze rozwiązanie

• 

  0 0

  Jutrzenka 21.4.2010 (22:53)

  Staropolska tradycja szlacheckiego ucztowania - zadanie maturalne
  
  Henryk Sienkiewicz ukazuje w „Potopie” staropolskie tradycje ucztowania przez szlachtę. Uczty były ważnym elementem w tamtych czasach i było to jedyne spotkanie towarzyskie przy stole. Wydawane były z różnych okazji np.: na cześć przybyłego gościa, dla uczczenia ważnego wydarzenia.
  Jedną z nich jest uczta, która odbyła się w Kiejdanach w księcia Janusza Radziwiłła. Rozpoczyna się ona na znak dany przez marszałka, przy dźwiękach orkiestry, według pewnego porządku. Do Sali jadalnej wkraczają goście idący parami. Męszczyźni prowadzą damy do stołu. Pochód ten wgląda jak stubarwny wąż. Pierwsi idą Hrabia Loewenhaup z księżną, dalej baron Shitte z panią Hlebowiczową, następnie ksiądz biskup Parczewski z księdzem Białozorem …, książę Janusz z panią Korfową, jeszcze dalej Kmicic z Oleńką … Najwyższe miejsce przy stole zajmował Książe Janusz ze względu na swój tytuł, obok niego księżna, a pozostali zasiadali według godności: posłowie, ksiądz biskup Parczewski, ksiądz Białozór, pan Komorowski, pan Mierzejewski, pan Hlebowicz, pan wojewoda wendeński i inni, dalej zaś pułkownicy pułkownicy rycerze. Przyjęcie to odbywało się w ogromnej Sali jadalnej, przy stole ustawionym w kształcie podkowy, nakrytym dla 300 osób z zastawą ze srebra i złota. Atmosfera przy stole była podzielona. Ci, którzy zajmowali wyższe stanowiska byli pochmurni, roztargnieni, niechętni do rozmowy, ponieważ wiedzieli o ugodzie ze Szwedami zawartej przez Radziwiłła. Z tego powodu czuli się winni i uważali się za zdrajców. Zaś pozostała część gości, która o niczym nie wiedziała bawiła się w najlepsze i chętnie dyskutowała. Tak, więc ramiona stołu ustawionego w podkowę były gwarne, a jego szczyt posępny. Radziwiłł wydał to przyjęcie, gdyż chciał poprzez wytworne dania i obfite napoje zyskać zwolenników. Kiedy uznał, że goście są w bardzo dobrym humorze, wzniósł toast na cześć króla Szwedzkiego. Od tej pory wszyscy znali już całą prawdę, a dalsza zabawa nie miała już znaczenia. Goście podzielili się na zwolenników i przeciwników porozumieniu ze Szwedami.
  Henryk Sienkiewicz często opisywał w „Potopie” uczty. Miały one bardzo ważne znaczenie, gdyż dzięki nim można było wiele dowiedzieć się o społeczeństwie żyjącym w tamtych czasach. Oprócz wystawnych uczt magnackich w „Potopie” miały miejsce również uczty wystawiane na cześć gości. Głównym obyczajem było częstowanie zdrożonych i zmęczonych. Przykładem może być przyjazd Kmicica do Oleńki, gdzie zaraz został ugoszczony. Magnaci wydawali uczty głównie w tym celu, aby pozyskać przychylność szlachty, ale także na cześć znakomitych gości lub dla uczczenia wydarzenia, dobrej nowiny, nominacji. Ucztowali także w celu wprowadzenia wrogów w błąd (np.: podczas oblężenia Zamościa). Należy zwrócić uwagę na wystawność uczt magnackich przedstawionych w „Potopie” wskazuje na to rozbijanie przez biesiadników drogocennych kielichów po wypiciu, czerpanie małmazji złoconymi konwiami ze szczerosrebrnej beczki, a także zastawienie stołu wieloma rodzajami smakowicie przyrządzonych mięs. Głównym obyczajem w czasie uczt było zasiadanie gości na miejscach wyznaczonych przez gospodarza lub usługiwanie gospodarza gościom, wznoszenie toastów za zdrowie królewskie oraz przygrywanie do uczty przez kapelę.
  W powieści „Potop” uczta jest ważnym wydarzeniem w życiu szlachty, gdyż odgrywa znaczącą rolę w jej obyczajowości. Dowiadujemy się dzięki niej o obyczajach szlachty w życiu politycznym oraz prywatnym. Uczta to jedyne spotkanie towarzyskie przy stole. Ucztowanie opisywane jest przez autora w różnorodny sposób, dzięki czemu dostarcza nam dokładnej charakterystyki szlachty. Służy też do pełnego ukazania typów ludzkich zachowań ze względu na dokonane wybory postaw i postępowanie.
  
  
  Staropolska tradycja szlacheckiego ucztowania (na podstawie fragmentu Potopu Sienkiewicza)
  
  Jedną z często opisywanych tradycji szlacheckich był zwyczaj wspólnego ucztowania przedstawicieli różnych warstw społecznych. Na wystawnych kolacjach nierzadko zapadały ważne decyzje dotyczące losów ojczyzny. Taką ucztę opisał w "Potopie" Henryk Sienkiewicz. Na przyjęciu w Kiejdanach, zorganizowanym przez Janusza Radziwiłła (tom I powieści), książę wypowiada słowa: "Vivat Carolus Gustavus!", co sprawia, że część poddanych uznaje go za zdrajcę.
  
  Początkowo bohaterowie przekonani byli, iż na uczcie ma być ogłoszony stan wojny pomiędzy Rzeczpospolitą a Szwecją. Uroczysta kolacja zaczyna się w momencie, gdy "marszałek dał znać, że czas do stołu siadać". Goście wchodzą do sali i zasiadają w ustalonej kolejności ("Hrabia Loewenhaupt szedł naprzód pod rękę z księżną (...) za nim baron Shitte prowadził panią Hlebiczową, tuż szedł biskup Parczewski z księdzem Białozorem"). Wejście par do sali porównane jest ze sposobem poruszania się węża ("I tak sunął cały szereg par jako wąż stubarwny i rozwijał się i mienił"). Towarzyszy temu dźwięk muzyki. Sala, w której odbywała się uczta, "wyglądała jak cały gmach osobny". Stoły ustawione zostały "w podkowę na trzysta osób i giął się pod srebrem i złotem". Goście siadali według ustalonej kolejności. Książę Janusz Radziwiłł z racji, iż był gospodarzem i "jako część majestatu królewskiego w sobie mający" zasiadał na miejscu najwyższym. Wchodzący do sali goście składali mu pokłon i zajmowali miejsca wedle ich godności. Podobny opis możemy znaleźć w epopei "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza. Świadczy to o konserwatywności, czy też umiłowaniu tradycji przez szlachtę, która na przestrzeni lat nie zmieniła nawet porządku towarzyszącego zasiadaniu przy wspólnym stole.
  Wokół Janusza Radziwiłła zajęli miejsca posłowie szwedzcy, a także ksiądz biskup Parczewski i ksiądz Białozór. Świadczyło to o szacunku gospodarza do przybyłych gości i przedstawicieli duchowieństwa, tym bardziej, że sam nie był katolikiem. Jednak nastroje panujące u szczytu stołu były całkowicie różne od tych na jego końcach. Książę był najwyraźniej niespokojny, posępny. Przez prawie całą ucztę milczał, obserwując biesiadników. Pułkownicy i rycerze tłumaczyli jego zachowanie tym, że "łatwiej jest polec w wojnie, niż dźwigać odpowiedzialność za nią na ramionach", co musiałby uczynić Radziwiłł decydując się na walkę ze Szwecją. Dziwiło ich zachowanie księdza Parczewskiego, który siedział milczący i "blady jak kartka papieru". Zagłoba tłumaczył ten fakt tym, iż "siedzi za kalwińskim stołem i snadnie coś nieczystego połknąć może". Wśród większości biesiadników panuje nastrój sielankowy. Rycerze są dumni, że będą mogli stoczyć wojnę w obronie ojczyzny. Nie domyślają się, że książę Radziwiłł w ogóle do niej nie dopuści...
  
  Inną ucztą opisaną w "Potopie" jest ta, urządzona po powrocie króla Jana Kazimierza do Polski. Bierze w niej udział Sapieha i Lubomirski. Ta uczta daje nadzieję na stoczenie zwycięskiej walki z oddziałami szwedzkimi. Gromadzą się na niej prawdziwi patrioci, gotowi walczyć za swoją ojczyznę.
  
  Staropolska uczta spełniała więc bardzo ważną funkcję - to na niej zapadały decyzje dotyczące wojny i pokoju. Na biesiadzie w Kiejdanach nie chodziło więc tylko o wznoszenie toastów za "zdrowie" Rzeczypospolitej, lecz o opowiedzenie się po jednej ze stron - po stronie zdrajców ojczyzny lub jej obrońców.
  
  Wybierz co Ci się przyda. Nic więcej nie napiszę, bo jest za późno.

  Dodawanie komentarzy zablokowane - Zgłoś nadużycie